5.2 Einde van wereldrijken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Indonesie eind van WOII => Situatie?

• Japan veroverde Nederlands-Indie in WOII
• De Japanners beloven de Indonesiers onafhankelijkheid als ze met hen samenwerken
• De Nederlanders hebben geen macht meer
• Nederland is in 1945 zwak door de oorlog tegen Duitsland

Gevolg: Nationalisme groeide in deze tijd onder de Indonesiers 

Invloed van de Tweede Wereldoorlog op Dekolonisatie?

• Europese landen waren door de Tweede Wereldoorlog verzwakt. 
• Er waren 2 nieuwe supermachten (Zeer machtige staten): 

1. Verenigde Staten
2. Sovjet-Unie. 

• Zij waren tegen kolonialisme en voor dekolonisatie: Het onafhankelijk worden van kolonies. 

Dekolonisatie

• Dekolonisatie wil zeggen dat de kolonies onafhankelijk worden. 
• Vanaf 1945 begon de dekolonisatie
• Nadat Japan zich had overgegeven bloeide het nationalisme in Azië op. 

Reden tot dekolonisatie

1. Europese landen waren machteloos geworden.

2. Lokale bevolking had zijn eigen kracht gezien.

3. VS was tegen het bezit van koloniën (was ook zelf kolonie geweest van ENG)

4. Sovjet- Unie (Rusl.) was tegen het bezit van koloniën, ze wilden er zelf invloed krijgen.

5. Engeland dé-koloniseert vreedzaam, Nederland minder, Frankrijk & Portugal voeren oorlogen uit.

Dekolonisatie

Indië -> Nederlands- Indië

• Oud- kolonie van Nederland
  
• 1595-1949 Nederlands eigendom
  
• VOC --> monopolie handel
  
• 2 tussen- periodes:
  

 1799-1814 Engeland 
 1942-1945: Japan 

• Indonesië gebruikt voor handel grondstoffen als specerijen, ook rubber en olie.
  

15 augustus 1945:

Overgave van Japan

17 augustus 1945:
Soekarno roept onafhankelijkheid Republiek Indonesië uit.

Onafhankelijkheid Indonesië uitgeroepen

Soekarno 

• Nationalist. 
• Wilde dat Indonesië onafhankelijk werd. 
• Riep op 17 augustus 1945 de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. (Twee dagen nadat Japan zich overgaf)
  
• Hij wordt de eerste president van Indonesie

Reactie Nederland

• Nederland wilde niet dat Indonesië onafhankelijk werd. 
• Nederland stuurde daarom militairen in 1947 en 1948 zodat ze Indonesië zouden kunnen behouden. 
  
• Ze noemden dit 'politionele acties'  maar het ging niet om inzet van politie maar soldaten....

Politionele acties 1947

Nederland geeft toe

• De VS en de VN dwingen Nederland om te stoppen met de oorlog in Indonesie.
• 27 december 1949
• Koningin Juliana tekent de overdracht. 
• Indonesië hoorde vanaf dat moment niet meer bij Nederland, maar was zelfstandig. 
  

5.2

Oprichting Verenigde Naties

Wat gaan we doen vandaag?

1. Uitleg over de Verenigde Naties
2. Check: heb je alles begrepen?
3. Carrousel in groepen: verschillende opdrachten  

Let op: je hebt tijdens de Lessonup je telefoon nodig voor de vragen. Zijn er geen vragen, maar is er een filmpje/uitleg? Dan leg je de telefoon omgedraaid op tafel!

Lesdoelen

Aan het einde van de les...

1. ... weet je wat de Verenigde Naties is
   
2. ...weet je waarom de Verenigde Naties is opgericht
3. ...weet je wat de Verenigde Naties doet

Waar denk je aan
bij de VN?

Oprichting Verenigde Naties

Oktober 1945

• 193 landen zijn lid
• 5 permanente leden (Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, China, Sovjet-Unie)
• De permanente leden van de Veiligheidsraad hebben een veto-recht. Als één van hen dit gebruikt, gaat een plan niet door

VN

• Verenigde Naties hebben tot doel oorlog te voorkomen.
• Permanente leden Veiligheidsraad: VS, SU, GB, Frankrijk en China.
• Vetorecht: stemming tegen houden --> nee ik wil dit niet (dus gaat het niet door)

Blauwhelmen

• Bewaken van de vrede en veiligheid in de wereld

• Meevechten om twee vijanden uit elkaar te houden
  

Mag iedereen dan meebeslissen?

De Veiligheidsraad bestaat uit 15 landen, maar de 5 grote landen hebben de leiding. 

Om de twee jaar worden er 10 landen gewisseld zodat alle 193 landen een keer aan de beurt kunnen komen.  

Wat komt ervan terecht?

Veel kleine oorlogen door het veto-recht van "de grote vijf"

VN-troepen (blauwhelmen) vaak ingezet in conflicten

Hulporganisaties verrichten veel goed werk (WHO/UNICEF)

Problemen met gezag van de VN (er niks van aantrekken)

Sleep de namen en vlaggen naar de juiste personen

Joseph Stalin

Winston Churchill

Franklin Roosevelt

Sleep de permanente leden van de Veiligheidsraad naar de vergadertafel

Hoeveel landen zijn lid van de Verenigde Naties?

1. 151
2. 94
3. 193
4. 176

Wat is het doel van de VN?

1. Het kapitalisme tegenhouden.
2. Het communisme tegenhouden.
3. De wereldvrede bewaren
4. De 5 grootste landen meer macht geven.

De Verenigde Naties zijn opgericht in

1. 1945
2. 1918
3. 1850
4. 1980

Welke landen zijn permanent (=altijd) lid van de VN?

1. Nederland, China, Italië, Duitsland, Groot-Brittannië
2. Frankrijk, de VS, Australië, Spanje, Turkije
3. Frankrijk, China, de VS, Rusland, Groot-Brittannië
4. Nederland, Japan, China, Frankrijk, Rusland

Wat wil de VN bereiken?

1. Vrede, vrijheid, welvaart
2. Gelijkheid, geluk en handel

Caroussel

Alle onderdelen gaan over 5.2

1. Tijdbalk maken: maar een tijdbalk over 5.2
2. Moeilijke woorden: kies een moeilijk woord uit 5.2
3. Flashcards maken: maak flashcards met vragen over 5.2
4. Tekenen: teken een begrip uit 5.2

Telefoons gaan in de telefoontas!

Volgende les

Huiswerk: 5.3 afmaken

Uitleg praktische opdracht

Uitleg Koude Oorlog

5.2

Einde van wereldrijken

Lesdoelen

Aan het einde van de les...

1. ... weet je welke invloed WOII had op dekolonisatie
   
2. ...weet je hoe Indonesië onafhankelijk werd
3. ...weet je hoe veel nieuwe staten ontstonden
4. ... heb je geoefend met in stilte werken

Kenmerkende aspect

Nationalistische bewegingen in de kolonies en het streven naar onafhankelijkheid.

Nieuwe staten na WOII

In de Tijd van Televisie ontstonden veel nieuwe staten => dekolonisatie

Door oorlog: bijvoorbeeld Indonesie

Maar meestal vreedzaam: bijvoorbeeld Suriname. 

Een nieuw land kan ook voor een nieuwe oorlog zorgen: Israel

1948 de staat Israel opgericht -> sindsdien oorlog met de Palestijnen om hetzelfde grondgebied.

Britse en Franse dekolonisatie Azië

Engeland was na WOII voorstander van dekolonisatie van Brits-Indië (India, Hindoes +Pakistan, Moslims) en in 1947 dragen ze de soevereiniteit over. Tegenstellingen waren te groot voor 1 land

Frankrijk wilde niet vrijwillig vertrekken uit Indochina (Vietnam, Laos en Cambodja)

-> Vietnam oorlog tegen Vietminh

Nieuwe staten

• Vanaf 1950 werden bijna alle Europese kolonies onafhankelijk.
• India, Suriname werden vreedzaam onafhankelijk.
• Indonesië en Algerije werden na een bloedige strijd onafhankelijk.
  

Israël onafhankelijk

• Zionisme: joden willen een eigen staat in Israël.
• Na de oorlog joodse overlevenden concentratiekampen.
• Gingen zich vestigen in Palestina
  

Israël onafhankelijk

• Britten bestuurden Israël, maar gingen na 1948 weg.
• Verenigde Naties hadden een plan voor een Joodse en Palestijnse staat.
• Maar na de onafhankelijkheid een conflict tussen Joden en Palestijnen.
• Veel Palestijenen vluchten
  

Israël oorlog met de buurlanden

• Israël kleine nieuwe staat
  
• Arabische buurlanden vielen Israël aan, maar Israël won de oorlog.
  

Samen lezen

5.2

Bladzijde 58-59

Begrippen (blz. 64):

• Supermachten
• dekolonisatie
• proclamatie
• Politionele acties
• soevereiniteitsoverdracht
• Tijdperk van televisie en computer (1950 - tot nu toe)
• Zionisten
  

Zelfstandig werken

Je werkt 10 minuten in stilte aan 5.2

Lukt het niet? Geen paniek!

Lees de tekst nog eens goed door. Kom je er nog niet uit, sla de vraag even over. Laten kan je met je buurman/buurvrouw overleggen.

Klaar? Werk dan verder in je werkboek.

Opdrachten bespreken