9.3 Communisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Interbellum

1918-1939

9.3 communisme

De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie.

Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme / nationaalsocialisme.

de tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Leerdoel

Aan het einde van de les kunnen jullie kenmerken van het communisme benoemen en herkennen.

Grondlegger communisme

Karl Marx/ marxisme 

socialist

internationaal (alle arbeiders in de wereld) 

Arbeider aan de macht/ klassenstrijd

proletariaat 

niet de macht bij de elite

Hoe? Dat laat Marx in het midden...

Verschil Bolsjewieken en mensjewieken (beide communistisch)

Bolsjewieken willen een keiharde revolutie op weg naar het communisme

Mensjewieken willen een gematigde overgang naar het communisme en eerst industrialisatie

Ellende voor Tsaar Nicholaas II

1905 - Russische Tsaar laat een opstand van het volk neerslaan. Het volk riep om meer democratie. 

1905 - oprichting van de Doema (Russich Parlement, geen macht) 

Februari 1917 -  Opstand van het volk, Tsaar ontbindt Doema, Voorlopige Regering stelt zichzelf in. Mensjewieken in de voorlopige regering. 

Oktoberrevolutie 1917

okt 1917 Staatsgreep onder leiding van Lenin, Bolsjewieken aan macht. 

Lenin tekent Vrede van Brest Litovsk (Stapt uit WOI) 

1918 - 1921 Burgeroorlog breekt uit tussen Bolsjewieken (roden) en anti-communisten (witten, van alles)

Tijdens burgeroorlog: Tsaar en familie vermoord

Kenmerken van communisme (1)

• De Sovjet-Unie werd geregeerd door één partij, de communistische partij.

• Communisme is anti-democratisch: het volk hoeft niet mee te praten

Sprake van persoonsverheerlijking en propaganda (van Stalin). 

Jozef Stalin

Leider,  van de Sovjet-Unie (1924-1953)

Onder Stalin werd het communistische Sovjet-Unie een totalitaire samenleving. (een samenleving waarin de machthebbers extreem veel hebben te zeggen over het volk)

Kenmerken van communisme (2)

• De economie werd geregeld door een Planeconomie.

Een van de plannen voor de economie was de Collectivisatie.

• de Sovjet-Unie was een totalitaire staat

door middel van showprocessen.

Planeconomie

• Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.
• Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Collectivisatie

• Tientallen kleine zelfstandige boerderijen werden samengevoegd (collectivisatie) tot één groot boerenbedrijf, een kolchoz. 

• De boerengezinnen werkten en woonden daar met elkaar. 
• De grond, het vee, de gereedschappen, de oogst: alles was van iedereen. 

• De collectivisatie moest zorgen voor een hogere opbrengst, maar dat viel vaak tegen en er ontstonden hongersnoden. Overigens meestal door eigen schuld: boeren slachtten hun vee uit protest tegen de collectivisatie. 
  

• Boeren die zich op deze manier verzetten tegen de collectivisatie, omdat ze hun eigen boerderijtje niet wilden opgeven, werden gezien als vijand van het Staat en het communisme. Miljoenen boeren zijn om die reden vermoord.
  

Showprocessen

• Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

• Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

• ...en ze waren zeer effectief! De angst onder de bevolking was groot. 
• Zelfs zó groot dat mensen niet meer op een familiefoto met deze 'verraders' wilden worden vertoond.

Goelag

• Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.
• In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

• Sommige van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden
  

Geef in je aantekeningen antwoord op de leerdoelen

1. Je kunt een beeld schetsen van de russische samenleving rond 1900
2. Je kunt beschrijven waarom de eerste wereldoorlog de situatie in Rusland rijp maakte voor een revolutie
3. Je kunt beschrijven waarom en hoe de communisten bij hun economische politiek soms voor en idealistische en soms voor een pragmatische aanpak kozen 
4. Je kunt overeenkomsten en verschillen benoemen tussen het beleid van Lenin en Stalin
5. Je kunt uitleggen dat de Sovjet Unie is blijven steken in de fase van de dictatuur van het proletariaat 
6. je kunt aan de hand van enkele voorbeelden beschrijven dat de Sovjet Unie een totalitaire staat was 

Maak de oefenvragen 9.3 in Showbie