Laatste les voor toets

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Laatste les voor toets

Wat gaan we doen vandaag? 

- Welkom + dagopening

- Aantekening §4 afmaken 

- Wat komt in de toets? 

- Leerdoelen nalopen

- Vragen? 

- Herhalen hele hst/ blooket 

- Nakijken 

Hoe grepen de communisten de macht in Rusland?

Rusland voor 1917

• Keizerrijk (Russische keizer is een tsaar).

• Grote verschillen tussen arm en rijk.

• Een agrarische samenleving die nog niet geïndustrialiseerd is.

De Romanov familie was al sinds 1721 aan de macht in het Tsarenrijk Rusland.

Slecht bestuur van de tsaar

1. Rusland is een veelvolkerenstaat
   
   
2. Weinig industrialisatie
   
   
3. Harde onderdrukking

Bloedige Zondag

1905

De Russische bevolking protesteert én steunt de tsaar.

Uit paniek op het volk geschoten.
Gevolg: ontstaan Doema (volksvertegenwoordiging)

De Doema

• De tsaar stelde een parlement in, de Doema.
• De Doema had niets te zeggen.

Weinig verandering in bestuur

Er kwam een parlement: De Doema

De Doema mocht: wetten goed- en afkeuren

Maar: de Tsaar mocht de Doema naar huis sturen

In praktijk had de Doema dus weinig macht.

1918: Moord Tsaar en zijn gezin

Het communisme komt op

• Geen privé-eigendom
• Iedereen is gelijk
• Arbeiders aan de macht, door een gewelddadige revolutie

Wat is Communisme volgens Karl Marx?

• Arbeiders worden uitgebuit door de rijken.

• Arbeiders grijpen via een revolutie de macht.

• Arbeiders verdelen alles onder iedereen gelijk.

Lenin 

• Volgde de ideeën van Marx
• Aanhangers: bolsjewieken
• Wil van Rusland een communistisch land maken 

Bolsjewieken

Weinig verandering in bestuur

• Er kwam een parlement: De Doema
• Doema mocht: wetten goed- en afkeuren
• Maar: tsaar mocht de Doema naar huis sturen

• In praktijk dus weinig macht.

1917

Revolutiejaar 

- Februarirevolutie

- Oktoberrevolutie

bolsjewieken aan de macht

Wat is het doel van de bolsjewieken?

Lenin overtuigt de Bolsjewieken van zijn ideeën

• Het land van de boeren 
• De fabrieken voor de arbeiders
• Nu vrede
• Macht aan de sovjets

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de tsaar

• Er komt een voorlopige (democratische) regering

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft
  

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht .

• De Tsaar en zijn familie worden gevangen gehouden
  

Rusland in de 

Eerst Wereldoorlog

• Veel boeren moeten het leger in
  gevolg: daling voedselproductie -> hongersnood
• Grote verliezen aan het front.
• Tsaar: treedt hard op tegen eigen bevolking en geen goede legerleider

-> het volk komt in opstand

Lenin behoudt de macht

- Burgeroorlog bolsjewieken vs. Witten

- Na overwinning bolsjewieken Socialistische Sovjetrepublieken uitgeroepen

- Eenpartijstaat waarin iedereen (in principe) gelijk was

Hoe zag de Sovjet-Unie onder Lenin er uit?

• Eén partij heeft de macht: de Communistische Partij.
  Dit heet ook wel: eenpartijstaat

• Geheime politie 

• Alle productie gaat naar de staat.

• Geen privé-bezit

• problemen opgelost?

...en sterft in 1924 zonder een duidelijke 

opvolger aan te kunnen stellen.

Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard

en te bekijken op het Rode Plein in Moskou

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1924-1953

Stalin gebruikte alles om zijn macht in het land te vergroten en te behouden, zoals censuur.

Stalin bepaalde wat er in de kranten én de geschiedenisboeken kwam te staan: vroegere medestanders werden 'er uit geschreven'

Persoonsverheerlijking

Om het volk te laten zien dat hij de beste leider 

voor het beste volk, in het beste land was, 

liet Stalin zich graag afbeelden als een geweldige leider:

een vader voor het volk.

Dit heet persoonsverheerlijking

Showprocessen

Tegenstanders worden (meestal) vals beschuldigd

en worden in een oneerlijke rechtszaak tot zware straffen veroordeeld.

Bij dit soort showprocessen stond de uitkomst al vast 

voordat de rechtszaak was begonnen: schuldig!

Goelag

Miljoenen 'tegenstanders' kwamen terecht in een goelag, een strafkamp.

In deze 'opvoedingskampen' moesten de gevangenen, onder zeer zware omstandigheden, dwangarbeid verrichten.

Veel van deze kampen hadden niet eens hekken, omdat ontsnappen zinloos was: de kou en de wolven zouden je uiteindelijk wel doden

De Grote Zuivering

Stalin zag overal tegenstanders, vooral in mensen die

een belangrijke rol in het bestuur of leger hadden.

Tussen 1934 en 1938 laat Stalin rond de 1 miljoen 

'tegenstanders' oppakken en veroordelen.

De Sovjet-Unie wordt zo 'gezuiverd'.

Planeconomie

Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een planeconomie.

Dit betekende dat de staat besliste wat én hoe er moest worden geproduceerd.

Hiermee wilde Stalin laten zien dat de Sovjet-Unie een machtiger land 

was dan de kapitalistische landen met hun vrije markt-economie.

Zo waren er vijfjarenplannen: hierin was vastgelegd wat er in de komende vijf jaar moest worden geproduceerd.

Dát het werd geproduceerd was meestal belangrijker dan hoe het was geproduceerd: de kwaliteit en de keuze was beperkt.

Totalitaire samenleving

Onder Stalin werd de Sovjet-Unie een totalitaire samenleving:

Een samenleving waarin de overheid alle macht in handen heeft en grote invloed heeft op het leven van de burgers. 

In een totalitaire samenleving is het individu onbelangrijk.

Een ander voorbeeld van een totalitaire samenleving is: Nazi-Duitsland