Les 1: Herhaling jaar 1 en 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1,3

Leerdoelen

Je kent de verschillende zinsdelen die je hebt geleerd in jaar 1 en 2.

Je kunt deze zinsdelen ook in een zin herkennen. 

Onderwerpen Les 1

• Wat is redekundig ontleden?
  
• De persoonsvorm
• Het werkwoordelijk gezegde 
• Het naamwoordelijk gezegde
• Het onderwerp
• lijdend voorwerp
• meewerkend voorwerp

Uitleg

 Ontleden is het benoemen van de elementen van een zin. 

LET OP!

Er zijn twee manieren om een zin te ontleden: 

redekundig OF taalkundig.

Redekundig ontleden:

1. Een zin wordt verdeeld in zinsdelen.
   
2. Een zinsdeel is een eenheid van 1 of meer woorden die een bepaalde functie hebben.

Uitleg

De persoonsvorm

1. zoek ALTIJD eerst de persoonsvorm
2. het enige werkwoord dat van vorm kan veranderen
3. de persoonsvorm is nauw verbonden met het onderwerp (congruentie)

Uitleg

Voorbeeld:

De jongen heeft de fiets wit gelakt.

De jongen had de fiets wit gelakt.

Uitleg

Wat is de persoonsvorm?

De persoonsvorm

Mijn broer

heeft

een auto

gekocht.

Wat is de persoonsvorm van de volgende drie zinnen? Sleep het juiste woord naar het juiste nummertje.

1.

2.

3.

1.

2.

3.

Mijn moeder

gaf

mij 

een kus.

Peter

en

Mark

gaan

voetballen.

Gaan

ze

het stadion

verbouwen?

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden die in de zin staan. 

Het geeft altijd aan dat iets of iemand iets DOET:

Jan kijkt naar buiten.

Jan heeft naar buiten gekeken.

Uitleg

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit één of meer werkwoorden en een (zelfstandig, bijvoeglijk, enz.) naamwoord. Het naamwoordelijk gezegde geeft altijd aan dat iets of iemand iets IS. 

Eigenschappen (iets zijn) worden gekoppeld d.m.v. een koppelwerkwoord!

Uitleg

Henk heeft de hond uitgelaten.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Deze jas moet worden geruild.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Ik heb gisteren goed voor de toets geleerd.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Mijn neef is gitaarleraar.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Dat taartje lijkt me erg lekker.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Dat meisje wordt later tandarts.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

      Het onderwerp

Het onderwerp voert het gezegde uit.

Het onderwerp DOET iets of het onderwerp IS iets.

Ik moest een uur op de bus wachten.

Mijn buurman slaapt altijd tot tien uur uit.

De nieuwe speeltoestellen waren geweldig.

Uitleg

Lijdend voorwerp (I)

Het lijdend voorwerp (lv) 'ondergaat' de handeling. Het lijdend voorwerp voert datgene uit wat het onderwerp doet in het gezegde.

Karel maakt zijn huiswerk.       => zijn huiswerk

Ineke eet altijd drop.                  => drop

Niek controleerde het oliepeil.  => het oliepeil 

Lijdend voorwerp (II)

Let op: 

- niet iedere zin bevat een lijdend voorwerp

- in een zin met een NAAMWOORDELIJK gezegde heb je nooit een lijdend voorwerp: Ik word blij van dat liedje.

- een lijdend voorwerp begint NOOIT met een voorzetsel

Meewerkend voorwerp (I)

Een meewerkend voorwerp hoort ALTIJD bij een werkwoord dat iets met 'geven' te maken heeft.

Het meewerkend voorwerp krijgt dan de rol van 'ontvanger'.

geven, lenen, schenken, vertellen, verkopen (AAN)

Meewerkend voorwerp (II)

Het voorzetsel waarmee een meewerkend voorwerp kan beginnen is meestal aan of tegen.

Jan geeft de sleutel aan Piet.

Jan geeft Piet de sleutel.

Moeder kookte een heerlijke maaltijd.

Ik zie haar.

Wij geven jullie een bos bloemen.

Heb je hun geschreven?

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Lijdend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Huiswerk voor woensdag 2 februari: 

Lezen blz 122.

Maken: opdracht 1 t/m 4

+ nakijken (zie Teams bestanden)