Redekundig ontleden (havo 3)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Nederlands

Hoofdstuk 30: Redekundig ontleden

7 maart 2022

Redekundig ontleden

Redekundig ontleden is het verdelen van een zin in zinsdelen die elk een eigen grammaticale functie hebben.

Zinsdelen = dit kunnen groepen van woorden zijn, maar dit kan ook een los woord zijn. 

• persoonsvorm
• onderwerp 
• werkwoordelijk gezegde 
• naamwoordelijk gezegde
• lijdend voorwerp
  
• meewerkend voorwerp
• voorzetselvoorwerp
• bijwoordelijke bepaling

Welke zinsdelen snap je?

Wat vind je moeilijk?

Persoonsvorm (PV)

De persoonsvorm is een werkwoordsvorm die vertelt wat het onderwerp 'doet'. 

Alles wat je in gedachten voor de persoonsvorm kunt plaatsen = een zinsdeel 

De politie/ vond/ in de woning/ een geheime ruimte/ achter een groot schilderij.

Voorbeeld

• zoek altijd eerst de persoonsvorm
  
• het enige werkwoord dat van vorm kan veranderen
  
• de persoonsvorm is nauw verbonden met het onderwerp (congruentie)
  

                                      De jongen heeft de fiets wit gelakt.

                                         De jongen had de fiets wit gelakt.

Uitleg

Onderwerp

Elke zin gaat over wat iets of iemand doet. 

Zinsdeel waarin staat wie of wat dat is = het onderwerp (OW)

      Het werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden die in de zin staan. 

Het geeft altijd aan dat iets of iemand iets doet.

Jan kijkt naar buiten.

Jan heeft naar buiten gekeken.

Uitleg

          Het naamwoordelijk gezegde

Het naamwoordelijk gezegde bestaat uit één of meer werkwoorden en een (zelfstandig, bijvoeglijk, enz.) naamwoord. 

Het naamwoordelijk gezegde geeft altijd aan dat iets of iemand iets is. 

Eigenschappen (iets zijn) worden gekoppeld d.m.v. een koppelwerkwoord!

Uitleg

Henk heeft de hond uitgelaten.

1. naamwoordelijk gezegde
2. werkwoordelijk gezegde

Benoem de pv, ow en wwg of nwg.
De Nederlandse schatkist loopt jaarlijks 22 miljard euro mis.

Opdracht I

• Wat: Maak de opdrachten hiernaast en noteer de antwoorden (schrift/ laptop)
• Hoe: maak de opdracht individueel. 
• Hulp: overleg met je duopartner.
• Tijd: 10 minuten
• Achteraf nabespreken

Lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp is het zinsdeel dat de werking van het gezegde ondergaat.

Het zinsdeel waarmee iets gebeurt. 

De mentor overhandigde Andries zijn rapport. 

ow = de mentor
pv = overhandigde          wwg = overhandigde

Antwoord: zijn rapport

Lijdend voorwerp:

Wie/wat + wwg + onderwerp?

meewerkend voorwerp (MV)

Soms is er naast OW en LV ook nog een derde partij.

Iemand die iets krijgt of verneemt of iemand voor wie iets wordt gedaan. 

Het 'werkt mee' aan wat het onderwerp 'doet'.

Meewerkend voorwerp

Ik mag aan de koningin een bos bloemen overhandigen.

Ik mag de koningin een bos bloemen overhandigen. 

Meewerkend voorwerp:

Aan wie/voor wie + wg + onderwerp + lijdend voorwerp?
 

Let op:

Alleen als je aan/voor kunt weglaten of toevoegen is een zinsdeel een mv.   

Voorzetselvoorwerp (VV)

Een zinsdeel dat begint met een voorzetsel dat een sterke band heeft met het werkwoord in een zin.

Werkwoorden met vaste voorzetsels: 

Houden van

Terugkomen op

rekenen op

Bijwoordelijke bepaling

Bijwoord geeft extra informatie over het gezegde.

Wat geeft de bijwoordelijke bepaling aan?

- Tijd (wanneer)

- Plaats (waar)

- Reden (waarom)

In een zin kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen staan. 

Benoem indien aanwezig het LV, MV, VV en alle bijwoordelijke bepalingen.
De Duitse auto-industrie ondervindt veel hinder van de wereldwijde handelsperikelen

Opdracht II

• Wat: Benoem indien aanwezig het LV, MV, VV en alle bijwoordelijke bepalingen.
• Hoe: maak de opdracht individueel. 
• Hulp: overleg met je duopartner.
• Tijd: 5 minuten
• Achteraf nabespreken