Thema 8 BS3 t/m 6

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Gedrag (BS3 t/m 6)

Planning 

• Mededeling document som
• Herhaling BS8.2 (15 min.)
• Gedrag samenvatten post-it (30 min.)

Blokuur na de vakantie: Oefenen gedrag

Daarna: herhaling 

BS8.2: waar/niet waar?

1. Als je een boek leest, zijn de kringspieren in het straalvormig lichaam ontspannen. 

2. De lichtbreking in een bijziend oog is te sterk, waardoor dit gecorrigeerd moet worden met een negatieve lens. 

3. De prikkeldrempel van de kegeltjes is lager (in vergelijking met de staafjes) waardoor deze niet goed werken in het donker. 

4. De uitlopers van beide oogzenuwen kruissen elkaar gedeeltelijk in het optisch chiasma. 

Als je een boek leest, zijn de kringspieren in het straalvormig lichaam ontspannen. 

Niet waar

De kringspieren trekken samen 

De lichtbreking in een bijziend oog is te sterk, waardoor dit gecorrigeerd moet worden met een negatieve lens. 

waar 

De prikkeldrempel van de kegeltjes is lager (in vergelijking met de staafjes) waardoor deze niet goed werken in het donker. 

Niet waar 

Prikkeldrempel is hoger

De uitlopers van beide oogzenuwen kruisen elkaar gedeeltelijk in het optisch chiasma. 

Waar 

Binas 87C4

Post-it

• Vat basisstof 8.3 t/m 8.6 samen 
• Elke basisstof op max. één post-it
• 1 post-it voor vragen 
• 30 min

BS 3

- adequaat gedrag

- interne/externe factoren 

- Black box

- ethogram/ protocol

BS 4

- aangeboren/aan-   geleerd 

-sleutel en supernormale prikkel

- leerprocessen (gewenning, inprenting, imitatie, conditionering, klassiek en operant, en inzicht) 

BS 5

- vormen van sociaal gedrag in groepen 

BS 6

- verschillen en overeenkomsten gedrag bij mensen t.o.v. dieren. 

Planning vandaag

Les 1

Klassikale uitleg gedrag (BS8.3 t/m 8.6)

Twee oefenvragen gedrag samen 

Les 2 

Oefenopdrachten gedrag individueel/in duo's 

Doornemen document SomToday BS4 en 5 individueel

Lastige onderwerpen doorgeven in duo's

BS 3

- adequaat gedrag

- interne/externe factoren 

- Black box

- ethogram/ protocol

BS 4

- aangeboren/aan-   geleerd 

-sleutel en supernormale prikkel

- leerprocessen (gewenning, inprenting, imitatie, conditionering, klassiek en operant, en inzicht) 

BS 5

- vormen van sociaal gedrag in groepen 

BS 6

- verschillen en overeenkomsten gedrag bij mensen t.o.v. dieren. 

BS8.3

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

Voorbeeld

ONJUIST:

De hond is blij

JUIST:
De hond beweegt zijn staart 

heen en weer.

Adequaat gedrag

Gedrag dat goed is aangepast aan de omstandigheden en de overlevingskans en fitness van het dier vergroot. 

Intern en externe factoren

Mensen en dieren kunnen op prikkels afkomstig uit de omgeving (externe factoren) of uit het lichaam (interne factoren) reageren. 

Interne of externe prikkel? -->

Gedragsonderzoek

Wat is biologisch gezien de beste beschrijving van gedrag

1. Het konijn kijkt schattig en eet een wortel
2. Het konijn kijkt of het veilig is en eet een wortel
3. Konijn kijken eten
4. Het lieve konijntje eet lekker

BS8.4

Aangeboren en aangeleerde eigenschappen

Aangeboren gedrag (instinct)

Sleutelprikkels en supernormale prikkels

Sleutelprikkel: Een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het veroorzaken van een bepaald gedrag. 

Supranormale prikkel: een versterkte sleutelprikkel

Leerprocessen

Aangeleerd gedrag komt tot stand door leerprocessen.

Typen: gewenning, inprenting, imitatie, conditionering, inzicht

Een dier of mens leert bepaald gedrag door positieve of negatieve ervaringen

3 vormen:

- Trial-and-error

- Klassieke conditionering

- Operante conditionering

Leren doormiddel van een verband aanbrengen tussen gedrag en de daaraan voorafgaande prikkel

Pavlov 

Beïnvloeding van gedrag door beloning of straffen.  

Skinner

BS8.5

BS8.6

Twee oefenvragen

Aan het werk

Maak oefenopgaven gedrag (zie somtoday)

Bekijk document BS8.4 en 8.5 (zie somtoday)