§1 Wat als mensen er samen niet uitkomen (2023)

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

De parlementaire democratie

In een parlementaire democratie kiezen inwoners volksvertegenwoordigers, zoals de leden van de Tweede Kamer

§ 1 Wat als mensen er samen niet uitkomen?

Leerdoel

     Je kunt de kenmerken van maatschappelijke problemen benoemen en toelichten waarom maatschappelijke problemen lastig zijn om op te lossen.

    Je kunt verklaren waardoor de overheid meer mogelijkheden heeft dan andere actoren om complexe maatschappelijke problemen op te lossen.

    Je kunt bij concrete maatschappelijke problemen uitleggen in welke fase van het proces van politieke besluitvorming deze problemen zich bevinden.

Tegengestelde belangen

Vuurwerkliefhebbers die vuurwerk willen afsteken rond oud en nieuw

Honden eigenaren die een vuurwerkverbod willen

Maatschappelijk probleem

4 kenmerken:

1 het gaat groepen mensen aan

2 gevolg van maatschappelijke  veranderingen
3 verschillende meningen over oorzaak/oplossingen
4 vraagt om gemeenschappelijke oplossing

Een maatschappelijk probleem oplossen is lastig, want:

1. Actoren hebben waarden en normen die van elkaar verschillen.
2. Actoren hebben tegengestelde belangen.
3. Er is sprake van een collectieve-actieprobleem. 

Actoren hebben waarden en normen die van elkaar verschillen

Waarden: Principes of doelen die een individu, groep of samenleving belangrijk vindt

(milieu of veiligheid vs keuzevrijheid en behoud van tradities)

Normen:  Verwachtingen over hoe mensen zich behoren te gedragen. Komen voort uit waarden. 

Actoren hebben tegengestelde belangen 

Belang: Datgene wat mensen belangrijk vinden omdat ze er een voordeel bij hebben.

Vuurwerkverkopers: Geld & behouden traditie
Hondeneigenaren: Vuurwerkverbod omdat honden veel stress ervaren door vuurwerk.

Algemeen belang: Schoon milieu, schone leefomgeving

Collectieve-actieproblemen

Algemeen belang <---> persoonlijk belang

1. Men ziet dat de bijdrage van hun alleen het probleem niet oplost.

"Ik stop niet met plastic gebruiken, want dat heeft toch geen zin." (collectieve-actieprobleem).

 

2. Persoonlijke baten zijn vaak groter dan de kosten (bij vliegen bijvoorbeeld)

Opdracht

In twee of drietallen

Kies een maatschappelijk probleem en beantwoord de vragen hieronder. Denk aan: uitgaansgeweld, milieuvervuiling, straatafval, vapen onder jongeren, drugscriminaliteit enz. 

1. Leg aan de hand van de 4 kenmerken van een maatschappelijk probleem uit, waarom dit een maatschappelijk probleem is.

2. Welke actoren zijn er bij het maatschappelijke probleem betrokken?

3. Welke verschillende  belangen hebben de actoren?

4. Wat zijn oorzaken van het maatschappelijke probleem?
5. Welke verschillende meningen zijn er over de oplossing van het maatschappelijke probleem?
6. Wat is volgens jou de beste oplossing? Leg uit waarom.
7. Welke waarden en normen kan je aan het maatschappelijke probleem koppelen?
8. Bij wie ligt de macht om dit maatschappelijke probleem op te lossen?

Klaar? Lever dit in via ELO opdrachten. Vergeet niet de naam  van je groepsgenoot erbij te vermelden.

Klaar?

Maak opdracht 1 t/m 5 paragraaf 1.1 van kennis en begrip

politiek probleem

Een maatschappelijk probleem waarbij de overheid is betrokken of waarvan verschillende actoren vinden dat de overheid erbij betrokken moet zijn.

- Landelijke oplossingen

- Provinciale & gemeentelijke oplossingen

overheid heeft macht
Door wetten, politie/leger, belasting heffen

Andere machtsbronnen:
Macht door kennis, status en geld
Bv. Shell & Amnesty international 

Belasting

- Iedere burger moet verplicht belasting betalen
- Voor leveren collectieve goederen
- Goederen en diensten waar iedereen gebruik van kan maken bv straatverlichting - politiebescherming - opruimen drugsafval

Maar is het een politiek probleem?

Welke maatschappelijke problemen moeten mensen zelf oplossen en waar moet de politiek iets mee?
Waar zijn mensen zelf verantwoordelijk voor en waar zijn politieke partijen verantwoordelijk voor?

Systeemmodel van Easton

Systeemmodel uitgelegd

Invoerfase: Probleem op politieke agenda
Maatschappelijk probleem wat nog niet door de politiek is opgepikt
- Vakbonden, belangenorganisaties en groepen burgers vragen om aandacht voor hun wensen
Door: Oproep in media
Handtekeningen verzamelen
Brieven aan politici

Individuele klacht minder snel opgepakt dan invloedrijke personen of media = Poortwachters
(belangrijke schakels tussen de samenleving en de politiek)

Omzetfase: Politieke oplossingen moeten worden bedacht in vorm van nieuwe wetten - wetsvoorstellen

Uitvoerfase: Nieuwe wet moet uitgevoerd worden. Moeten uitgevoerd worden door de minister, ambtenaren, politie, docenten of andere betrokkenen. Hier komt weer reacties op terug de politiek in. Goed aangepakt?

Bv: Winkeleigenaren lopen door een vuurwerkverbod veel geld mis en moeten misschien wel hun duren sluiten. Zij zullen waarschijnlijk een vergoeding eisen van de overheid.

poortwachters

parlementaire democratie

Vorm van democratie waarbij burgers via gekozen volksvertegenwoordigers in het parlement invloed hebben op wet- en regelgeving

Maar is het een politiek probleem?

Welke maatschappelijke problemen moeten mensen zelf oplossen en waar moet de politiek iets mee?
Waar zijn mensen zelf verantwoordelijk voor en waar zijn politieke partijen verantwoordelijk voor?