2M Herhaling grammatica t/m lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 1

Herhaling

- persoonsvorm, zinsdelen, onderwerp, werkwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp benoemen. 

taalverzorging grammatica

Hoe bepaal wat de zinsdelen in een zin zijn?

Zinsdeelproef

Alles wat je voor de persoonsvorm kunt zetten is een zinsdeel!

--> Dus stap 1: de persoonsvorm vinden!

Hoe vind je de persoonsvorm?

Stap 1: Persoonsvorm

Tijdproef: zet de zin in een andere tijd.

Door de lockdown krijg ik nu online les

Vraagproef: maak van de zin een vraag (ja/nee-vraag).

Krijg ik door de lockdown nu online les?

Persoonsvorm

Eén werkwoord in een zin is de persoonsvorm. 

Aan de persoonsvorm kun je twee dingen zien:

1. Hoeveel personen iets doen: één (enkelvoud) of meer (meervoud). 

2. Wanneer iets gebeurt: nu (tegenwoordige tijd) of al eerder (verleden tijd). 

Persoonsvorm

1. Hoeveel personen iets doen: één (enkelvoud) of meer (meervoud). 

– Sven stapt in de bus.

 – De drie jongens stappen in de bus.

2. Wanneer iets gebeurt: nu (tegenwoordige tijd) of al eerder (verleden tijd). 

 – De hond loopt aan de lijn.

 – De hond liep gisteren aan de lijn.

Stap 2: zinsdeelproef

Gisteren kwam hij te laat thuis voor het eten.

Stap 3: Onderwerp van een zin

- het onderwerp van een zin is: wie of wat iets doet

- het onderwerp van een zin kan één woord of meerdere woorden zijn

- het kan op verschillende plekken in een zin staan, maar het staat meestal naast de persoonsvorm

1.  je kunt het onderwerp van een zin vinden door de vraag te stellen:

wie of wat doet iets?

wie/wat + pv?

2. Zet de pv in het enkelvoud/meervoud. Het ow verandert mee!

Door de lockdown krijgen wij nu online les. 

Onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

Marieke schuift de deuren open.

Vraag: Wie schuift?

Antwoord: Marieke

Onderwerp van een zin

BIJVOORBEELD:

In het bos staan veel grote bomen.

Vraag: Wat staan?

Antwoord: veel grote bomen

Welke vraag moet je stellen om
het onderwerp te vinden?

Klas 2MA heeft een talentenjacht georganiseerd.

1. Wie heeft georganiseerd?
2. Wat heeft georganiseerd?

Wat is het onderwerp in de zin?

Heeft de zilversmid jouw kettinkje gerepareerd?

Stap 4: 

Werkwoordelijk gezegde

Alle werkwoorden in een zin die samen iets over het onderwerp zeggen, noem je het werkwoordelijk gezegde (wg).

Werkwoorden zijn doe-woorden. Je kunt ze vervoegen.

Werkwoordelijk gezegde

Soms is het werkwoordelijk gezegde maar één werkwoord 

(de persoonsvorm), soms zijn het er meer. Bijvoorbeeld:

- Leonie kijkt naar buiten.

- Leonie heeft naar buiten gekeken. 

- Leonie wil graag naar buiten kijken.

Werkwoordelijk gezegde

De persoonsvorm is altijd onderdeel van het 

werkwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk gezegde =

persoonsvorm + alle andere werkwoorden

Werkwoordelijk gezegde

Als de werkwoorden 'te' en 'aan het' direct vóór een werkwoord staan, horen ze bij het werkwoordelijk gezegde.

De hele pauze zaten Roos en David op een bankje te praten.

Mijn broer is een luidspreker aan het bouwen.

OPDRACHT

In de volgende zinnen bestaat het werkwoordelijk gezegde uit één woord ( de persoonsvorm).

Noteer steeds het werkwoordelijk gezegde.

De zus van Dick vertrekt naar het buitenland.

Zou jij ook met een records in het Guinness Book of records willen staan?

De jongen blies de ballon op

Alex en Jasper liepen op te scheppen over hun beroemde vaders.

Ben je zo laat nog huiswerk aan het maken?

Stap 5: Lijdend voorwerp

De meeste zinnen bevatten een persoonsvorm, een werkwoordelijk gezegde en een onderwerp.

Veel zinnen hebben ook een lijdend voorwerp.

Met het lijdend voorwerp gebeurt iets,

het 'ondergaat' wat in het gezegde staat.

Karim leest het boek. 

Wat/Wie + wg + ow?

Tim | graaft | een kuil.

Wat graaft Tim? Tim graaft een kuil.

lijdend voorwerp = een kuil

voorbeeld 1

ow

wg

LIJDEND VOORWERP

Een speler | roept | de grensrechter.

Wie roept een speler? De speler roept de grensrechter.

lijdend voorwerp = de grensrechter

voorbeeld 2

ow

wg

LIJDEND VOORWERP

Elin | vertelt | een verhaal.

Wat vertelt Elin? Elin vertelt een verhaal.

lijdend voorwerp = een verhaal

voorbeeld 3

ow

wwgez

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bruno drinkt een glas water.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Mats roept zijn vader.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Zij pakt haar fiets uit de schuur.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

De leraar schrijft een som op.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Waarschijnlijk moet ik zaterdag op mijn zusje passen.

Let op!

Het lijdend voorwerp begint NOOIT met een voorzetsel!

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Bibelot draagt meestal een ring.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Fred doet peper op zijn gebakken ei.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Op het feest hebben we gebak gegeten.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

De visser heeft een karper gevangen.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Dagmar heeft de regenjas aan de kapstok gehangen.

Met wie of wat gebeurt iets in de zin?
Schrijf het lijdend voorwerp op.

Kirsten neemt Maja mee naar het zwembad.