2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat deel II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo lwoo, havo
• Leerjaar 4

Tijd van Grieken en Romeinen

2.1 De Griekse wereld, deel II

Welkom

Ga zitten

Pak je boeken + schrift + pen en leg ze op tafel

Geen laptop nodig

Startopdracht: wat betekenen de kleuren in dit kaartje?

Terugblik: Hoe veranderde de beeldhouwkunst?

dit beeld?

2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat

Lesdoel: In deze les leer je

- hoe de Griekse democratie ontstond

- hoe dat verschilde van onze huidige democratie

- welke andere bestuursvormen er waren

- hoe in Griekenland het wetenschappelijke denken ontstond en wat dat inhield

Kenmerkende aspecten 2.1

- ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.

- de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.

Democratie

Waar denk jij aan bij de term democratie vandaag de dag

Woordweb

1 minuut zelf

1 minuut overleg buurman/-vrouw

Kenmerken democratie

• Individuele vrijheid (bijv. vrijheid van meningsuiting)
• Politieke grondrechten: iedereen stemrecht vanaf 18 jaar en ouder 
• Politie en leger hebben beperkte bevoegdheden
• Onafhankelijke rechtspraak
• Vertegenwoordiging 
• Persvrijheid

Democratie in het oude Athene

• Alleen vrije mannen hadden burgerschap, waren vrij en gelijk, en mochten dus politiek meebeslissen (stemmen en spreken). Vrouwen, immigranten en slaven werden buitengesloten.
• Om mee te mogen beslissen moet je aanwezig zijn: directe democratie. Die volksvergadering besliste over wetten, koos de bestuurders en controleerde hen. Tegenwoordig kiezen wij vertegenwoordigers: indirecte democratie.
• Teveel macht? Schervengericht

De agora

Beschrijf in je eigen woorden

wat de belangrijkste 2 verschillen zijn tussen de Atheense en de huidige democratie

Metoiken = vreemdelingen, mensen uit andere stadstaten

10 % van de 300.000 inwoners van Attika (5e eeuw v Chr)

Democratie

Parlementaire democratie = indirect

Directe democratie

Praktische reden?

En uitzonderingen?

Opdracht

Niet alle stadstaten waren een democratie

Onderzoek de volgende bestuursvormen

groep 1: monarchie

groep 2: aristocratie

groep 3: oligarchie

groep 4: tirannie

Onderzoek de bestuursvorm, beschrijf in welke stadstaat deze was en beschrijf in kernwoorden wat dit inhield

Opdracht herhalen

Verschillende bestuursvormen

Stadstaten hadden vijf verschillende soorten staatsvormen

1. Monarchie: erfelijke koning
2. Aristocratie: de besten, adellijke families
3. Oligarchie: regering van weinigen / rijken
4. Tirannie: 1 edelman, onwettig a/d macht
5. Democratie: volk beslist

Positief?

Filosofen

• Griekse denkers die alles met hun verstand (ratio) probeerden te beredeneren
  
  
• Wat vonden zij van de democratie, denk je?

Wat kun je zeggen op basis van deze bron over Plato's mening over de democratie?

2.1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat

Plato verafschuwde de democratie. De massa liet zich volgens hem leidden door emoties en hebzucht. Hij vond dat een elite van bekwame mensen de macht moesten hebben.

Aristoteles, de leerling van Plato, omschreef dat een goede regering zich aan de wet hield en het algemeen belang voorop stelde. Dat kon een monarchie, aristocratie of democratie zijn. Leiders mochten zich niet leiden door eigenbelang en willekeur.

Filosofen

De democratie verdwijnt

Overname Macedoniërs --> democratie verdwijnt 

Mede door Plato is de democratie dan eeuwenlang niet populair

Pas aan het eind van de 18e eeuw (Franse Revolutie / Amerikaanse onafhankelijkheidsstrijd) wordt weer positief gedacht over het democratisch systeem en de invloed van een grotere groep mensen

Filosofen

• Griekse denkers die alles met hun verstand (ratio) probeerden te beredeneren
• Tot dat moment werd alles verklaard met mythes over de goden
• Zij gingen op onderzoek uit en  begrepen de wereld steeds beter

Wetenschappelijk denken

• Wetenschap was vóór deze tijd vooral concreet en praktisch: bouwkunde, irrigatiesystemen of metaalbewerking.
• De Grieken maakten het los van de praktijk, ze wilden weten hoe de wereld in elkaar zat en gingen nadenken over abstracte zaken als gerechtigheid, macht, schoonheid en geluk.

Hippocrates

Daarnaast gingen mensen als Hippocrates op zoek naar wetmatigheden, vaste regels in de natuur 

Door te observeren en te redeneren probeerde Hippocrates natuurlijke oorzaken te vinden voor ziektes, in plaats van dingen toe te schrijven aan de goden.

Grondlegger van de Westerse geneeskunst: artsbevoegdheid: eed van Hippocrates

Een bewering: In deze tekst komt het wetenschappelijk denken in Griekenland in die tijd naar voren.

Leg uit waarom je het denken van Protagoras wetenschappelijk kunt noemen. (2pt)

Aantekeningencheck

1. Wissel uit met je buurman of buurvrouw
   
   
2. Wat was de kern in een paar woorden?
   
   
3. Check het met het volgende filmpje
   

Aan de slag 2.1

Maak opdracht 3, 4, 5, 11 en 12

Klaar? Kijk de opdrachten van 2.1 na via Teams, documenten, antwoorden 2.1

Leg uit hoe de democratie van Athene verschilt van onze huidige democratie.

Maak de juiste combinaties.

Aristocratie

Monarchie

Tirannie

Democratie

Oligarchie

Alleenheerschappij, bestuurd door een erfelijke koning.

Bestuur door een kleine groep edelen.

'regering van de besten'

Bestuur waar één edelman op een onwettige manier de macht heeft gegrepen.

Bestuur waarbij het volk beslist.

Regering van een kleine groep. Edelen, maar ook rijke burgers zonder adellijke titel.

Lees de bron. Welk kenmerkend aspect past hierbij?

Noem twee staatsvormen waarnaar wordt verwezen in de bron.

Waarom is Hippocrates' manier van denken een goed voorbeeld van wetenschappelijk denken?