1.1. Staatsvorming, burgerschap en centralisatie KORT

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

1.1 In de tijd van steden en staten:

Centralisatie en staatsvorming

Planning

• Korte uitleg
• Werkvorm Elisabethvloed
• Enquête

Leerdoelen

• Hoe kregen waterschappen rechten?
  
  
• Hoe kregen burgers vrijheidsrechten en politieke rechten in de hoge en late middeleeuwen?

Waterschappen

Zorgen nu voor voldoende en schoon water, onderhouden en versterken de dijken. 

Tijd van steden en staten

• Ontginnen gebieden --> dijken/dammen/kanalen
• Samenwerking nodig: onderhoud
• Gevolgen overstroming groot
• Waterschap: toezicht en beheer
• Centralisatie
• Steun door graven: financieel gewin + 'eigen grond' 

Wat is centralisatie?

Frankrijk rond 1500

• Franse koning Lodewijk XI machtigste man van Frankrijk
  
• Tienduizenden huursoldaten
  
• Heft in zijn hele land belastingen
  
• Maakt wetten die geldig zijn in zijn hele land
  
• Regeert vanuit Parijs

Lodewijk XI

• Karels zoon Lodewijk XI zet centralisatie door:
• - Steunt trouwe adel met geld en macht
• - Straft niet trouwe adel
• - Steunt burgers tegen adel 
• - Speelt edelmannen tegen elkaar uit

HOE DOET DIE MAN DAT?!

Facile! Ik ga het je vertellen

Rijk van Karel de Grote

Twee landen ontstaan uit het rijk van Karel de Grote: Frankrijk en Duitsland

Vrijheidsrechten en politieke rechten

• Onderdanen nodig bij ontginning
• Vrijheidsrechten: eigendomsrechten van grond
• Politieke rechten: inspraak bij waterbeheer.

Stadsrechten

• Vrijheidsrechten en politieke rechten aan steden gegeven
• Wie profiteren?
• Rijke inwoners met burgerrechten
• Stadsrechten kosten geld → vorsten rijker → vorming staten (ambtenaren/legers/rechters)
• Staatsvorming + centralisatie → bedreiging vrijheidsrechten en politieke rechten.

Stadsrechten: welke zin klopt niet?

1. Recht om stadsmuren te bouwen
2. Recht op vrijstelling van belasting bij de heer
3. Recht om markten te organiseren
4. Recht op zelfbestuur

Werkvorm

• Groepen van 3 
• Wat: onderzoeken wie er verantwoordelijk is voor de Elisabethsvloed
• Hoe: In groepen informatiebronnen bekijken en invulblad invullen
• Waarom: Leren verschillende factoren ordenen en bekijken

Tussenbespreking

Hoe pak je het aan?

Hoe orden je het?

Welke classificaties?

Verder: verschillende belangen in kaart brengen

Tussenbespreking

Welke belangen zijn er?

Wat zijn die belangen?

Invulblad verder invullen

Nabespreking

Wat zijn oorzaken voor de ramp tijdens de Elizabethsvloed?

Wie houden jullie verantwoordelijk?

In hoeverre was Dordrecht een zelfstandige stad?

Hoe zijn jullie tot antwoord gekomen?

Welke argumenten?

Waarover meeste discussie?

Nabespreking

Waarom aanwijzen verantwoordelijke moeilijk?

Wat zegt dat over verklaringen in geschiedenis?

Huiswerk

Lees 1.1

Maak

Basis: 4 5 10 11 12 

 Herhalen: 1 2 

 Verdiepen: 13