3BBL Herhaling hoofdstuk 5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 5 Herhaling Bescherming tegen ziekten

5.1 De huid

5.2 Indringers

5.3 Infectieziekten

5.4 Ziekten voorkomen

5.5 Soa's 

5.1 De Huid

- De huid voorkomt dat veel 

ziekteverwekkers binnenkomen

Bouw van de huid

1. Opperhuid (hoorn- en kiemlaag): de hoornlaag slijt steeds af en wordt aangevuld door cellen uit de kiemlaag.       In de kiemlaag zitten ook de pigmentcellen die kleur geven aan je huid. 
2. Lederhuid: met zweet- en talgklieren, spieren, bloedvaten en zintuigjes. 
3. Onderhuids bindweefsel: met bloedvaten, zenuwen en vet. Vet isoleert tegen kou.

Opperhuid (bovenste 2 lagen)

De lederhuid

In de lederhuid liggen:

• talgklieren (houden huid en haren soepel)
• haarzakjes
• zintuigen
• bloedvaten
• zweetklieren
• Warmte-, koude-, druk-, en tastzintuigen
  Onder de lederhuid ligt bindweefsel
  

Onderhuids bindweefsel

• In het onderhuids bindweefsel lopen zenuwen en bloedvaatjes. 

• In het onderhuids bindweefsel is vet opgeslagen. Vet isoleert tegen de kou.

Functies van de huid

Beschermt je lichaam 
- Tegen uitdroging 
- Schadelijk zonlicht tegen 
- Ziekteverwekkers en vuil tegen houden 
- Organen beschermen tegen beschadiging 

Je huid neemt de omgeving waar 
- Warmte/koud/tast en pijn

Je huid regelt je temperatuur 

Temperatuur regeling

Wanneer je het warm hebt:

• bloedvaten worden wijder
• zweetklieren produceren meer zweet
• De huid wordt rood

Temperatuurregeling

Wanneer je het koud hebt:

• Bloedvaten worden nauwer zodat je minder warmte kwijt kan raken
• De huid wordt bleker en je krijgt kippenvel
• Zweetklieren produceren geen zweet
• Je lichaam gaat meer verbranden om het 

        warm te krijgen: rillen en klappertanden

Zonlicht is ongezond?

In zonlicht zit uv-straling (ultraviolette straling).

Daardoor maakt je lichaam vitamine D aan.

Zon zorgt ervoor dat de pigmentcellen bruine kleurstoffen aanmaken/

Zonlicht kan de cellen in de kiemlaag verbranden en beschadigen.

Beschermt een bruine huid beter tegen zonlicht?

Pigment: bruine kleurstofkorrels, zorgt ervoor dat  

Uv-straling niet ver je huid in komt. 

• Lichte huid: weinig pigment aanwezig en wordt ook niet snel gemaakt bij zon 
  

• Donkere huid: veel pigment aanwezig en wordt ook snel gemaakt bij zon 
  

Zonnebrandcrème 

- Beschermt de huid tegen ultraviolette straling
- Geeft aan hoeveel langer je in de zon kan zitten zonder te verbranden dan als je geen zonnebrandcreme gebruikt. We noemen dit ook wel de factor. 

Huid beschadiging

Als huidcellen te veel beschadigd zijn door bijv. zonlicht 

Cellen in de kiemlaag delen extra snel. 

Uitzaaiing --> cellen stromen in het bloedvat en kunnen elders in lichaam opnieuw groeien

Bescherming huid

Bescherming huid tegen zonlicht:
- Pigment beschermt je tegen UV-straling.
 Als de straling in je huid komen worden de pigment korreltjes bruin

- Lichte huid: weinig pigment
- Donkere huid: veel pigment

Sproetjes zijn vlekjes met extra veel pigment

Vlekjes en plekjes 

Sproeten, moedervlekken, eelt, likdoorns en blaren

Wat leeft er op je huid?

Je huid zit vol micro-organismen: 

schimmels en bacteriën

De bacteriën op onze huid noemen we

huidflora.

Blijvende huidflora beschermt ons 

tegen infecties. 

Hoe krijg je jeugdpuistjes?

In je pubertijd verandert je huid en haar. Dit wordt vaak wat vetter. 

Vaak krijg je last van acne (jeugdpuistjes). In de puberteit wordt er extra veel talg gemaakt, via poriën naar buiten.

- Poriën raken door teveel talg verstopt: 

mee-eter
- Talgklieren raken door bacteriën ontstoken: jeugdpuistjes/acne

Voetschimmel

• Is een schimmel de huid binnen gedrongen.
  - Tast de hoornlaag aan 

• Zwemmerseczeem: voetschimmel die gaat zitten op een vochtige plekken waar de huid dun is. (Goed afdrogen!)
  

Wratten

• Wrat: komt door een huidinfectie met het wrattenvirus. Het virus dringt de cellen van de kiemlaag 
  binnen. Die cellen gaan extra snel 
  delen. Zo ontstaat er een onschuldig
  gezwelletje van cellen. 
  - Gaan weg doordat lichaam virus 
  vernietigt of bij de huisarts. 

Infectieziekten

• Een infectieziekte wordt veroorzaakt door micro-organismen:

bacteriën, schimmels of virussen

Je hebt dan een infectie of besmetting

• Het grote verschil tussen een virus en een bacterie:

- Bacterie: genezing met antibiotica mogelijk
Een bacterie maken je ziek doordat ze giftige stoffen uitscheiden

- Virus: geen levend wezen, geen genezing door antibiotica mogelijk
Dringen je cellen binnen, vermeerderen zich en maken de cellen kapot. Daardoor wordt je ziek 

Infectieziekten

• Een infectieziekte wordt veroorzaakt door micro-organismen:

bacteriën, schimmels of virussen

• Het grote verschil tussen een virus en een bacterie:

- Bacterie: genezing met antibiotica mogelijk
Een bacterie maken je ziek doordat ze giftige stoffen uitscheiden

- Virus: geen levend wezen, geen medicatie beschikbaar
Dringen je cellen binnen, vermeerderen zich en maken de cellen kapot. Daardoor wordt je ziek 

Infectieziekten

Verloop van een infectieziekte

Epidemie: er zijn veel mensen tegelijk ziek

Beter worden

Je lichaam zet witte bloedcellen in om de 

ziekteverwekker uit te schakelen. 
Dat kunnen ze doen op 2 manieren;

1) De witte bloedcel eet de bacterie op (“Vreetcellen”)
 - Witte bloedcel sluit bacterie in en eet het op
 - Vertering van de bacterie
-  De vreetcel gaat dood --> pus of etter ontstaat
 uit de wond  

2) De witte bloedcel maakt afweerstoffen
- Witte bloedcel gaat afweerstof maken nadat een ziekteverwekker in je lichaam is en je ziek bent geworden
- Komt de ziekteverwekker nog een keer in je lichaam is er al een afweerstof gemaakt en wordt je niet ziek (Immuun) 

2) De witte bloedcel maakt afweerstoffen

- Witte bloedcel gaat afweerstoffen maken nadat een ziekteverwekker in je lichaam is en je ziek bent geworden

- Komt de ziekteverwekker nog een keer in je lichaam is er al een afweerstof gemaakt en wordt je niet ziek (Immuun) 

Wat zijn soa's?

SOA = Seksueel Overdraagbare Aandoening

Heet ook wel geslachtsziekte

Een soa kan veroorzaakt worden door:

- Bacterie

- Schimmel

- Virus

Soa's

Soa's 

• Seksueel overdraagbare aandoening --> vaak door onveilig vrijen

-  Sperma
- Vocht uit de vagina
- Bloed
- Contact tussen slijmvliezen

• Enkele door bloed zoals HIV (aids), hepatitis B en syfilis
  - Ook van moeder op kind tijdens zwangerschap
  

Aidsvirus (HIV)

• Aids (HIV)

- Als je drager bent maar nog niet ziek ben je Seropositief 
- Het kan jaren duren voordat je symptomen krijgt
- Je kan wel andere besmetten

• Virus gaat in je witte bloedcellen zitten en vermeerdert daar
  - Witte bloedcellen gaan stuk, je afweersysteem werkt niet meer
  - Er is nog geen medicijn
  

• Hiv-remmers --> zorgen ervoor dat virus minder snel vermeerdert, stellen de ziekte uit.
  

Als een virus in je lichaam aanwezig blijft dan ben je niet immuun.