Formuleren: verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Nederlands vwo 4

Leerdoel: je kent de belangrijkste regels voor verwijswoorden

Programma

Theorie verwijswoorden

Verwijswoordenquiz

Nieuwe verwijswoorden

Onderzoekje

Afsluiting

Verwijswoorden 

De-woorden

Het-woorden

Verwijzen naar een de-woord

Je gebruikt deze en die als aanwijzend voornaamwoord

Mannelijk: je gebruikt hij of hem als persoonlijk voornaamwoord en zijn als bezittelijk vnw.

Vrouwelijk: je gebruikt zij of ze als pers. vnw. en haar als bez. vnw.

Hoe herken je een vrouwelijk de-woord?

Aan de betekenis: koningin, juf, kip.

Het is een abstract woord: waarde, logica, zekerheid.

Woorden met een achtervoegsel (suffix) zijn bijna altijd vrouwelijk:

wiskunde, politie, apparatuur, puberteit, razernij.

Verwijzen naar een het-woord

Een het-woord is onzijdig

Je verwijst ernaar met:

Het als persoonlijk voornaamwoord

Dit, dat als aanwijzend voornaamwoord

Zijn als bezittelijk voornaamwoord

Opdrachtje: verwijswoordenquiz

In de volgende quiz zie je telkens een zin waarin een verwijswoord ontbreekt.

Kies het juiste verwijswoord. Let op de volgende kenmerken:

Is het een de- of het-woord?

Wat is het woordgeslacht?

Is het enkelvoud of meervoud?

Het team heeft ... leden uit alle lagen van de bevolking gerekruteerd

1. haar
2. zijn

De ondernemingsraad heeft de uitslag van de enquête bekend gemaakt aan ... leden.

1. haar
2. zijn

Helaas heeft de vereniging ... penningmeester wegens verduistering van zijn taak ontheven.

1. haar
2. zijn

Dirk is onschuldig, ... treft geen blaam

1. hem
2. haar

Het internaat heeft een fraaie ligging. ... is in een mooi landschap gesitueerd.

1. hij
2. zij
3. het

Even waren de bewoners dakloos, maar de gemeente heeft ... snel in hotels ondergebracht.

1. ze
2. hen
3. hun

Ik ga morgen naar mijn ouders, maar ik ga ... nog niets vertellen.

1. ze
2. hen
3. hun

Ouders kijken steeds kritischer naar welke school bij ... kind past.

1. ze
2. hen
3. hun

Thea van Dijk, ... in maart zeshonderd schooldirecteuren ontving op haar kantoor.

1. die
2. wie
3. dat
4. wat

... rust de verdenking? Zou Holleeder het gedaan kunnen hebben?

1. waarop
2. op wie
3. op wat

Ze bespraken diverse dingen, maar weet jij nou ... ze het precies hadden?

1. waarover
2. over wie

De bouwcommissie stelt in ... rapport enkele alternatieven voor.

1. zijn
2. haar

Nieuwe genderneutrale verwijswoorden

Onze taal blijft natuurlijk veranderen. Hoe verwijs je naar personen als je niet zeker weet hoe die zich identificeert?

Hen (pers. vnw.: hun)

Die (pers. vnw: diens)

Er komen weer enkele vragen. Welke vorm voelt het natuurlijkst aan?

De bakker sluit ... bakkerij.

hen

hun

die

diens

... gaat vanmiddag ook mee op café.

hen

hun

die

diens

Marijn is naar huis, ... wilde graag spijbelen.

hen

hun

die

diens

Ik gaf ... een bos bloemen

hen

hun

die

diens

Die beker is van ...

hen

hun

die

diens

De bovenstaande vragen gaan vooral over ...

1. de taalnorm
2. de taalwerkelijkheid
3. het eigen taalgevoel

Wat is nu nog moeilijk met het gebruik van hen/hun of die/diens als genderneutraal verwijswoord?

Afsluiting

Verwijzen: let op de- of het-woord.

Vrouwelijk de-woord: abstract of met achtervoegsel.

Maak je buiten school niet druk om de taalnorm, maar wel om de taalwerkelijkheid en je taalgevoel.