Vraag 7: ABC van de stijlfiguren

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Stijlfiguren!

Wat valt er op?

door dik en ... steunen

als puntje bij .... komt

zonder blikken of ....

van top tot ...

1 Bedenk nu zelf een leuke alliteratie.

2 assonantie  

De oude gouden auto. 

Ander voorbeeld

 

De wijze, kleine, geinige meid

De tuin ruikt kruidig =

1. Alliteratie
2. Assonantie

"Zondag zeker zwaar zeilen"

Dit is:

1. Assonantie
2. Alliteratie

Schrijf een assonantie met 'aa'

Schrijf een assonantie met 'ee'

Schrijf een assonantie met 'uu'

de laatste: assonantie met 'ie'

3 Antithese

Antithese is het moeilijke woord voor tegenstelling:

In Noorwegen is het 's winters ijskoud, maar in Zuid-Spanje blijft het lekker warm.

Een antithese is dus

1. Twee tegengestelde begrippen dicht bij elkaar geplaatst
2. De ontkenning van een begrip waardoor het tegendeel versterkt

De strijdvaardige krijgers leverden een gevecht op leven en dood. Hun lichte bijlen hakten zwaar op de talrijke tegenstanders in.

4 Climax + anticlimax

Een reeks woorden die in betekenis steeds sterker worden.

      Hij werd kwaad, woedend, nee, witheet toen hij dat zag.

Anticlimax = het tegengestelde van een climax

Hij dacht een auto te hebben gewonnen, maar het was zelfs geen fiets. Zijn prijs was een zakradiootje.

Opsomming: climax

Een climax bouwt op naar een hoogtepunt:

groot, groter, grootst

rijk, rijker, rijkst

3, 2, 1,... kaBOOOM!

Opsomming: anticlimax

Een anticlimax bouwt op naar een hoogtepunt, maar heeft een teleurstellende afloop.

Groot, groter, nog groter, klein

3, 2, 1,... plof

5 Ellips / Elliptische zin

Welke Fransman schreef
'Les Misérables' ?

1861. Victor Hugo heeft zijn boek klaar en stuurt het naar de uitgeverij.
In zijn begeleidende brief staat gewoon: "?"

De uitgeverij stuurt een briefje terug.
Wat stond hierin?

Het vraagteken is een voorbeeld van een elliptische zin.

Een beknopte, onvolledige zin waarin enkele elementen ontbreken.

Maar toch begrijp je wat de schrijver bedoelt.

Nog 2 voorbeelden:

Wie heeft je hierbij geholpen? Mijn broer.

Pff, voel me vandaag niet helemaal...

6 Enumeratio

Een enumeratio is een lange opsomming.

Voorbeeld:

 In de verte zag ik heuvels, bomen, bloemen, geiten en koeien.

Vul de zin aan met een enumeratio:
Ik kocht een...

7 Repetitio = herhaling

Voorbeelden: 

 Je hebt mensen en mensen.

 Uur na uur na uur zagen we hetzelfde.

 Ik ben het zat, zat, zat. 

Drommels, drommels en nog eens drommels.

8 Hyperbool 

Voorbeelden van een hyperbool

 

Hij barst van het geld. 

Dat examen heeft uren geduurd.

De regen viel met bakken uit de lucht. 

Waarom gebruik je een hyperbool ?

9 Understatement

Als je iets afzwakt, gebruik je een understatement. 

Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in werkelijkheid.

Mijn bezoek aan de tandarts was een beetje vervelend.

Lionel Messi kan best wel tegen een balletje trappen.

De Duitsers waren niet echt welkom in 1940.

En nu jij. Vul de zin aan.

Op de toets wiskunde had ik 2 op 10.
Ik had dus best wel ...

10 Litotes

Een bijzondere vorm van een understatement is de litotes. 

Je ontkent of verkleint iets om iets meer in de verf te zetten.

Voorbeeld:  

Dat vind ik geen verkeerd plan (= uitstekend plan)

Dat is helemaal niet slecht (= heel goed dus).

Je wilt zeggen dat iemand iets heel doms gedaan heeft.
Hoe doe je dit met een litotes ?

Eeven de tussenstand opmeten.

Dat is niet onwaarschijnlijk =

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. ik twijfel

Die film is echt
OM JE DOOD TE LACHEN.

1. litotes
2. hyperbool
3. understatement
4. ik twijfel ook bij deze vraag

'EEN LEUK KARRETJE', zei Kevin toen hij de Ferrari van Pieter zag.

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. ik twijfel nog steeds

De bewoners waren ONAANGENAAM VERRAST door de rellen in de wijk.

1. hyperbool
2. understatement
3. litotes
4. ik ben een supertwijfelaar

11. Paradox
'Kalm aan. Een rap een beetje!'
Wat wil je hiermee zeggen?

Inderdaad.

Het lijkt niet logisch om kalm en rap te combineren,

maar eigenlijk zeg dat iemand snel rustig moet worden.

Denk nog eens na over deze paradox:

Schrijven is de kunst van het schrappen.

12
Waarom zijn 'het rode bloed' + 'de ronde cirkel'
pleonasmen?

Bij een pleonasme zeg je ongeveer 2 keer hetzelfde, maar met verschillende woordsoorten. Vul aan:

De ... sneeuw.

Het ..... gras.

De ... boomstam.

De ... zon.

13 Tautologie

Tautologie = zusje van pleonasme

MAAR nu met dezelfde woordsoort

leugen en bedrog

gratis en voor niets

nooit ofte nimmer

14 Woordspeling

= spelen met de betekenis van woorden.

Vul de woordspeling aan:

Als kapper is hij de ... persoon om shampoo-advies te geven.

15 Prolepsis = vooroplaatsing

Zo'n jurk, die ga ik echt niet aantrekken!

Die jongen, ik zie hem bijna vallen.

1 6 Vergelijking

Een waarheid als een...

Beven als een...

Afgaan als een...

Zo lek als een...

koe

riet

zeef

gieter

17 Metafoor:

"Van veraf is die rots net een olifant!"
Wat gebeurt in deze zin ?

17 Metafoor

We plaatsen beeld (= olifant) en object (= rots) naast elkaar.

Zoals in een vergelijking, maar we laten "als" vallen.

Nu kun je bijvoorbeeld zeggen:

"Laten we die olifant eens beklimmen!"

Maak nu zelf een metafoor:

Central Park is de _ _ van New York.

18 Personificatie

De bomen fluisteren.

De wind fluit langs mijn oren.

De computer loopt vast.

>> je geeft een levende eigenschap aan een levenloos voorwerp

Tijd om te oefenen ?

Neem je bundel erbij 

en

maak oefening 1 + 2