5.5 nature-nurture en epigenetica

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

stappenplan

1: bekijk de fenotypen

2: zoek 2 ouders met hetzelfde fenotype en een kind met een ander fenotype

3: dit kind is recessief (homozygoot)

4: ouders zijn heterozygoot

5: dominant =  , recessief =

5.5

Tot nu toe: alleen eigenschappen bekeken die puur door genen veroorzaakt worden.

Maar... 

Wordt aanleg voor verslaving ook door je genen veroorzaakt? 

Of muzieksmaak? 

Of obesitas?

Je muzieksmaak wordt door je genen bepaald

1. eens
2. oneens

Obesitas is genetisch bepaald

1. eens
2. oneens
3. dat ligt gecompliceerder

Aanleg voor verslaving is vooral genetisch bepaald. Of je daadwerkelijk verslaafd raakt aan iets, wordt door de omgeving bepaald

1. eens
2. oneens

Nature vs Nurture

• Welk gedrag / welke eigenschap wordt bepaald door genotype (nature)?

• Welk gedrag / welke eigenschap wordt bepaald door opvoeding en omgeving (nurture)?

Nature (aanleg) versus nurture (opvoeding)

Tweelingonderzoek

Genexpressie

= het tot uiting komen van een gen.

betekent: het gen staat 'aan'

(de meeste genen staan standaard 'uit')

splicing=V6

Genexpressie is belangrijk voor specialisatie cellen

phet.colorado.edu

Genexpressie en omgeving

Epigenetica 

Epigenetica: Erfelijke veranderingen in genexpressie, zonder dat DNA-sequentie wijzigt

Genregulatie: veranderingen in (mate van) genexpressie

In de levercellen van veel mensen staan de genen voor het enzym alcohol dehydrogenase elk weekend 'aan'. De genen voor het maken van hemoglobine staan standaard 'uit'. Dit is een voorbeeld van...

1. epigenetica
2. genregulatie
3. genexpressie
4. transcriptie

Kinderen die in de hongerwinter van '44 verwekt zijn, hebben een verhoogde kans op overgewicht, diabetes, hartziekten en schizofrenie

1. epigenetica
2. genregulatie
3. genexpressie
4. transcriptie

DNA-methylering houdt in:

1. De allelen worden niet goed gelezen.
2. De allelen worden beter afgelezen.
3. Het aflezen van allelen wordt beter of minder.

Dus...

Als de omgeving invloed heeft op de genexpressie, en dit soms zelfs kan worden doorgegeven... zijn eeneiige tweeling studies (waarbij ze gescheiden worden) dan wel bruikbaar?

Leg uit waarom onderzoek aan eeneiige tweelingen nuttig is voor het begrijpen van de invloed van genen

Leg uit waarom het nuttig is om ook twee-eiige tweelingen te bestuderen.