3.7 - Opvoeding of aanleg (A4)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Planning

Bespreken (moeilijke)opgaven bs 5 en 6?

Korte instructie bs 7: opvoeding of aanleg?

Zelfstandig werken opdrachten bs 7

Lezen thema 4: evolutie

Zelfstandig aan de slag

Thema 3 - Genetica

3.7 - Opvoeding of aanleg

Leerdoelen

3.7.1 Je kunt uitleggen wat het belang van tweelingenonderzoek is voor de genetica.

3.7.2 Je kunt verklaren waarom overerving van eigenschappen door epigenetica soms anders verloopt dan je had verwacht.

           Nature vs. Nurture

De mate van invloed van genotype (nature) en milieu (nurture) op een organisme.

Welke speelt een grotere rol?

- Nature: aanleg/erfelijkheid

- Nurture: omgeving/opvoeding

- Wolfskind

- Mowgly

Tweelingonderzoek

Een-eiige tweeling met hetzelfde genotype 

(nature).

Onderzoek naar verschillen in fenotype als gevolg van het millieu. 

(nurture)

Oefenopgave

Gegevens over de groei en ontwikkeling van tweelingen kunnen worden gebruikt om een uitspraak te doen over de invloed van genotype en milieu op het fenotype van het individu. Zo verrichtte Newman onderzoek bij eeneiige tweelingen die op jonge leeftijd van elkaar waren gescheiden en in verschillende milieus waren grootgebracht. Zij werden vergeleken met kinderen die samen opgroeiden in één gezin (eeneiige tweelingen, twee-eiige tweelingen, broers en zussen). Newman betrok in zijn onderzoek de lengte, het gewicht en het IQ (intelligentiequotiënt) van de onderzochte personen.

Met behulp van deze gegevens kan een uitspraak worden gedaan over het verschil in invloed van het genotype op de lengte, het gewicht en het IQ van een persoon.

Op welke eigenschap is de invloed van het genotype het grootst? Leg je antwoord uit.

Oefenopgave

Op de lengte. (1p)

Het onderlinge verschil in lengte is, zelfs als ze gescheiden werden grootgebracht, bij eeneiige tweelingen zeer klein. (1p)

Gegevens over de groei en ontwikkeling van tweelingen kunnen worden gebruikt om een uitspraak te doen over de invloed van genotype en milieu op het fenotype van het individu. Zo verrichtte Newman onderzoek bij eeneiige tweelingen die op jonge leeftijd van elkaar waren gescheiden en in verschillende milieus waren grootgebracht. Zij werden vergeleken met kinderen die samen opgroeiden in één gezin (eeneiige tweelingen, twee-eiige tweelingen, broers en zussen). Newman betrok in zijn onderzoek de lengte, het gewicht en het IQ (intelligentiequotiënt) van de onderzochte personen.

Met behulp van deze gegevens kan een uitspraak worden gedaan over het verschil in invloed van het genotype op de lengte, het gewicht en het IQ van een persoon.

Op welke eigenschap is de invloed van het genotype het grootst? Leg je antwoord uit.

Epigenetica

Epigenetica bestudeert het mechanisme dat allelen aan- en uitzet en de invloed van milieufactoren hierop ,zonder dat de DNA-sequentie van het gen wordt gewijzigd. Mechanisme wordt ook wel epigenoom genoemd.

Deze wijzigingen izijn omkeerbaar, maar soms zijn de wijzigingen stabiel en erfelijk.

• Eeneiige tweeling: genotype gelijk, maar genexpressie kan verschillen

Epigenetica

Plot twist: Epigenetica

Epigenetica

Vragen

Aan de slag!

Wat?	Basisstof 3.7: maak opdr. 65, 67, 68, 69
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 7 Steek je vinger omhoog
Klaar?	Bestudeer thema 4: evolutie

Aan de slag!