Basis zinsontleding klas 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica

herhaling pv, wg, o, lv

Nieuw: werkwoordelijk gezegde met "te" en "aan het"

Wat weet je nog? / Wat leer je?

• persoonsvorm
• onderwerp
• werkwoordelijk gezegde + te/aan het
• lijdend voorwerp

Noem eens een manier om de persoonsvorm(en) in een zin te vinden.

Manier 1: Maak de zin vragend

Als je de zin vragend maakt, komt de pv vooraan te staan

Bijvoorbeeld: Henry maakt zijn huiswerk

Vragend: Maakt Henry zijn huiswerk?

Manier 2: Zet de zin in een andere tijd

Maak van de tegenwoordige tijd de verleden tijd

Maak van de verleden tijd de tegenwoordige tijd

Bijvoorbeeld: Marko voetbalt iedere avond

Andere tijd: Marko voetbalde iedere avond

Manier 3: Verander het "getal"

Maak van meervoud enkelvoud

Maak van enkelvoud meervoud

Bijvoorbeeld: Henk fietst door de straat

Getal veranderen: Henk en Jessica fietsen door de straat

Scheidbare werkwoorden

Deze werkwoorden horen bij elkaar, maar staan niet bij elkaar in de zin. Bijvoorbeeld bij "nakijken" of "wegbrengen"

Bijvoorbeeld: Moeder brengt haar kinderen weg

wg = brengt weg

Onderwerp

Wie/wat + pv

Bijvoorbeeld: Paul loopt naar buiten.

Wie loopt naar buiten? Antwoord: Paul

Paul = onderwerp

Bijvoorbeeld: De computer is stuk

Wat is stuk? Antwoord: de computer = onderwerp

Werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit alle werkwoorden in een zin. Een persoonsvorm behoort dus ook altijd tot het werkwoordelijk gezegde.

werkwoordelijk gezegde

Woorden als 'te' en 'aan het' horen bij het wwg, als deze woordjes voor een werkwoord staan.

bijv. Lucky Luke zat een sigaretje te draaien.

wwg: Zat te draaien

bijv. VWO 1 is het spelletje 'Galgje' aan het spelen.

wwg: is aan het spelen.

werkwoordelijk gezegde

Soms is een werkwoordelijk gezegde een werkwoordelijke uitdrukking.

bijv. Hij is met de noorderzon vertrokken.

wwg: is met de noorderzon vertrokken. 

Werkwoordelijk gezegde

Scheidbare werkwoorden zoals: nakijken, opletten behoren ook tot het werkwoordelijk gezegde.

Dat ziet er als volgt uit:

De docente kijkt de toetsen na.

PV:kijkt.

WG: kijkt na

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp komt voor in zinnen waarin iets/iemand iets 'overkomt' dus als het ware 'lijdt'. 

Vind je door de vraag te stellen

'Wat/wie+ werkwoordelijk gezegde + onderwerp. 

TIP: HET LIJDEND VOORWERP BEGINT NOOIT MET EEN VOORZETSEL!!!!

Werkwoordelijk gezegde?

Jan koopt een haring

1. Jan
2. een haring
3. koopt
4. een

werkwoordelijk gezegde?

Hij heeft gisteren zijn pap niet gegeten.

1. hij heeft
2. heeft
3. heeft gegeten
4. heeft zijn pap gegeten

Het werkwoordelijk gezegde?

Wie was er vanmiddag aan het spelen?

1. wie
2. was
3. was spelen
4. was aan het spelen

werkwoordelijk gezegde?

Mijn vader wil mijn kamer opnieuw schilderen.

1. wil
2. wil schilderen
3. wil opnieuw schilderen
4. schilderen

werkwoordelijk gezegde?

Hem zag ik gisteren op de hoek van de Satijnstraat.

1. Zag ik
2. Op de hoek van de Satijnstraat
3. Zag
4. Gisteren

werkwoordelijk gezegde?

FC Groningen speelde gisteren een goede wedstrijd

1. FC Groningen speelde
2. speelde een goede wedstrijd
3. speelde
4. speelde gisteren

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

1. Alle werkwoorden in een zin met uitzondering van de persoonsvorm
2. De persoonsvorm en alle zelfstandig naamwoorden in een zin
3. Alle werkwoorden in een zin inclusief de persoonsvorm
4. Het werkwoordelijk gezegde is een andere naam voor de persoonsvorm