4.3 Bijzondere zouten

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4.3 Bijzondere zouten

herhalen namen, formules en oplosbaarheid

geef de formule

geef de naam

geef de vergelijking als deze stof gemengd wordt met water

Leerdoelen

1. Ik kan uitleggen wat een zout, een hydraat en kristalwater met elkaar te maken hebben.
2. Ik kan de formule en de naam van een hydraat weergeven.
   
3. Ik kan reacties met hydraten in een vergelijking weergeven (vormen, oplossen en indampen).
   
4. Ik kan berekeningen m.b.t. de hoeveelheid kristalwater in een hydraat uitvoeren (massa% en aantal moleculen).

Onderwerpen

• gekleurde zouten
• hydraten
• dubbelzouten (volgende les)

gekleurde zouten

Ook Vincent van Gogh, waarvan wordt beweerd dat hij verf snoepte, zou het slachtoffer zijn geworden van loodvergiftiging. Bij van Gogh raakte zijn gezichtsvermogen aangetast waardoor hij ringen rond objecten zag en die ook schilderde.  https://www.leidenuniv.nl/fsw/verduin/sofa/sofa_pb.htm

Vroeger werden cadmiumverbindingen veel gebruikt als felrode en felgele kleurstof; de oude Heinekenkratjes waren een beroemd voorbeeld. Het metaal is echter carcinogeen en  giftig. 

verfpigmenten

Binas tabel 65B

kleuren van chemische stoffen

blauw

groen

wit

koper(II)sulfaat

natriumnitraat

calciumcarbonaat

kaliumcarbonaat

magnesiumsulfiet

bariumfluoride

ijzer(II)hydroxide

chroom(III)oxide

kobalt(II)chloride

Onderwerpen

• gekleurde zouten
• hydraten
• dubbelzouten 

Leerdoelen

1. Ik kan uitleggen wat een zout, een hydraat en kristalwater met elkaar te maken hebben.
2. Ik kan de formule en de naam van een hydraat weergeven.
   
3. Ik kan reacties met hydraten in een vergelijking weergeven (vormen, oplossen en indampen).
   
4. Ik kan berekeningen m.b.t. de hoeveelheid kristalwater in een hydraat uitvoeren (massa% en aantal moleculen).

hydraten

weerbeeldje: wat voor weer wordt het?

Glasnost

20

Glasnost

20

Glasnost

20

Glasnost

20

wat weet jij nog van koper(II)sulfaat uit de derde klas?
(typ één opmerking in)

kopersulfaat

• CuSO₄ (s)
• wit
• blauw
• reagens voor water
• kristalwater
• (penta)hydraat
• zout
• ......

wit kopersulfaat

Wit kopersulfaat is een reagens voor water. Wanneer je een paar druppels water toevoegt aan wit kopersulfaat, wordt de kleur blauw. Er is dan blauw kopersulfaat ontstaan.

Waar is het water gebleven?
(bij de verandering van wit naar blauw kopersulfaat)

macro

micro

CuSO4 (s)

CuSO4.5H 2O(s)

hydraten

Sommige zouten kunnen watermoleculen opnemen in hun ionrooster.

• het zout noem je dan een hydraat
• de opgenomen watermoleculen noem je kristalwater
  
  

Het aantal watermoleculen dat wordt opgenomen vind je terug in de naam:

• CuSO4 (s) is (wit) kopersulfaat
• CuSO4.5H2O (s) is (blauw) kopersulfaatpentahydraat

Binas tabel 66C

telwoorden

Ook gips is een hydraat. De systematische naam van gips is calciumsulfaatdihydraat.
Geef de formule van de stof gips.

Soda is een hydraat met de formule Na2CO3.10H2O
Wat is de systematische naam van deze stof?

gekleurde hydraten

Dit weerbeeldje is bedekt met een laagje
kobaltchloride. Als de lucht erg vochtig is
dan neemt dit zout kristalwater op in
het ionrooster en wordt
kobaltchloridehexahydraat gevormd.
Daardoor verandert ook de kleur van het zout.
De kleuren van zouten en bijbehorende
hydraten vind je in 

Binas tabel 65B

kleuren van chemische stoffen

Sleepvraag: Welke formule hoort bij welk weerbeeldje?
Gebruik Binas tabel 65B.

CoCl2 (s)

CoCl2.6H2O (s)

hydraten en reactievergelijkingen

Geef de kloppende reactievergelijking van de reactie
waarbij wit kopersulfaat water opneemt en verandert
in blauw kopersulfaat.

Maak deze reactievergelijking in je schrift.
Iemand krijgt zo de beurt om uit te leggen hoe de reactievergelijking eruit ziet.....

hydraten en reactievergelijkingen

Geef de kloppende reactievergelijking van de reactie
waarbij wit kopersulfaat water opneemt en verandert
in blauw kopersulfaat.

CuSO4 (s) + 5 H2O (l) --> CuSO4 . 5 H2O (s)

hydraten en reactievergelijkingen

Geef de kloppende oplosvergelijking voor
het oplossen van blauw kopersulfaat in water.

Maak deze reactievergelijking in je schrift.
Iemand krijgt zo de beurt om uit te leggen hoe de reactievergelijking eruit ziet.....

rekenopgave 

Je kunt ook rekenen aan hydraten.

Dit doe je met stappenplan rekenen-aan reacties.

Op de volgende dia staat een extra rekenopgave.

rekenopgave 

rekenen met kristalwater

stap 1: noteer de reactievergelijking

stap 2:        1               :     2              :        1                              molverhouding

stap 3: gegeven       gevraagd

                450 g               ? g

rekenen met kristalwater

stap 1: noteer de reactievergelijking

                  

stap 2:        1               :     2              :        1                              molverhouding

stap 3: gegeven       gevraagd

                450 g               ? g

             ... Mol.                .. Mol

/ MCaCl2

x MH2O

x 2

rekenen met kristalwater

stap 1: noteer de reactievergelijking

               CaCl2 (s) + 2 H2O (l) --> CaCl2.2H2O (s)

stap 2:        1               :     2              :        1                              molverhouding

stap 3: gegeven       gevraagd

                450 g               ? g

              .... mol                .... mol

/ MCaCl2

x MH2O

x 2

rekenen met kristalwater

Bereken hoeveel gram water opgenomen is als er 500 gram natriumcarbonaatdecahydraat gevormd is.

Deze opdracht moet je met het stappenplan op het bord uit kunnen leggen aan de klas (iedereen kan gekozen worden)

rekenen met kristalwater

Als je de vorige goed had sla je deze over anders maak je deze opgave ook

Bereken hoeveel gram water opgenomen is als er 500 gram natriumcarbonaatdecahydraat gevormd is.

Na₂CO₃ + 10 H₂O --> Na₂CO₃ . 10 H₂O

     1                10                             1

                  = 315,35 gram     500 gram

 = 17,5mol *18,02 g/mol      = 500 gram/286 g/mol

                        17,5 mol    :         1,75 mol 

Onderwerpen

• gekleurde zouten
• hydraten
• dubbelzouten 

Leerdoelen

1. Ik kan uitleggen wat een dubbelzout is.
2. Ik kan uit de formule van een (dubbel)zout afleiden wat de lading van de ionen is.

Weet je het nog ...
Wat is de lading van het loodion in Pb(CO3)2 (s) ?

1. +
2. 2+
3. 3+
4. 4+

Welke lading heeft het loodion?

Uitwerking:
2 CO32- ionen hebben samen een lading van 4-
--> dus de totale negatieve lading is 4-
--> dan moet er ook een totale positieve lading zijn van 4+
--> deze lading van 4+ is verdeeld over 1 loodion
--> de lading van één loodion is 4+        

Pb(CO₃)₂   

Pb4+

dubbelzouten

azuriet                        dolomiet                  aluin                          aquamarijn

Wat zou worden bedoeld met een dubbelzout?

dubbelzout

Een dubbelzout is een zout waarin twee of meer verschillende positieve ionen en/of negatieve ionen in het ionrooster zitten.

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

azuriet

Azuriet bestaat uit:
3 Cu?+ ionen       2 CO32- ionen      2 OH- ionen

Koperionen kunnen een lading van 1+ en 2+ hebben.

Welke lading hebben de koperionen in azuriet?

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

Welke lading hebben de koperionen in azuriet?

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

1. 2+
2. 1+
3. 3+
4. 4+

azuriet

Welke lading hebben de koperionen in azuriet?

Uitwerking:
2 CO32- ionen hebben samen een lading van 4-
2 OH- ionen hebben samen een lading van 2-
--> dus de totale negatieve lading is 6-
--> dan moet er ook een totale positieve lading zijn van 6+
--> deze lading van 6+ is verdeeld over 3 koperionen
--> de lading van één koperion is 6+ / 3 is dus  2+           

azuriet Cu₃(CO₃)₂(OH)₂   

Wat is de lading van het ijzerion in Mohr's zout (NH4)2Fe(SO4)2 ?

1. +
2. 2+
3. 3+
4. 4+

(NH4)2Fe(SO4)2

Welke lading heeft het ijzerion in Mohr's zout?

Uitwerking:
2 SO42- ionen hebben samen een lading van 4-
--> dus de totale negatieve lading is 4-
--> dan moet er ook een totale positieve lading zijn van 4+
--> deze lading van 4+ is verdeeld over 2 ammoniumionen en 1 ijzerion
--> de lading van twee ammoniumionen is 2+        

--> dan is de lading van het ijzerion dus 2+

Mohr's zout (NH4)2Fe(SO4)2

leerdoelen

1) Ik kan uitleggen wat een zout, een hydraat en kristalwater met elkaar te maken hebben.

2) Ik kan de formule en de naam van een hydraat weergeven.

3) Ik kan reacties met hydraten in een vergelijking weergeven (vormen, oplossen en
    indampen).

4) Ik kan berekeningen m.b.t. de hoeveelheid kristalwater in een hydraat uitvoeren (massa%
    , molverhouding)

5) Ik kan uitleggen wat een dubbelzout is.

6) Ik kan uit de formule van een (dubbel)zout afleiden wat de lading van de ionen is.

huiswerk

• doorlezen / goed bestuderen H4.3