Themales Stofwisseling 17 april 3e uur

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Levensprocessen

Themales Stofwisseling

17 april 3e uur

Planning

9:30 - 9:40 Assimilatieprocessen

9:40-9:50 Dissimilatieprocessen

9:50-10:00 Oefenen en bespreken examenvragen

10:10-10:20 Enzymen in het verteringsstelsel

10:20-10:30 Oefenen met examenvragen

Stofwisseling

fotosynthese = koolstofassimilatie

Assimilatieprocessen

Assimilatie is het maken van organische stoffen (opbouw).

• koolstofassimilatie
• stikstofassimilatie
• voortgezette assimilatie

Assimilatieprocessen kosten energie (ATP).

Kleine stoffen > grotere stoffen

Koolstofassimilatie

Groene planten vormen uit 6 CO₂, 6 H₂O glucose maken met behulp van energie (zonlicht).

Koolstofassimilatie wordt ook wel fotosynthese genoemd.

Glucose is vaak de bouwstof voor vele andere stoffen: voortgezette assimilatie.

Stikstofassimilatie

Planten gebruik nitraat en glucose om hieruit aminozuren te vormen.

Alleen door planten.

Van anorganische naar organische stof.

Voortgezette assimilatie

Voortgezette assimilatie

Bij mensen vooral voor:

• eiwitten (eiwitsynthese)
  
• vetten (voor opslag)
  
• koolhydraten (glycogeen)

Maar ook bijvoorbeeld: maken DNA

Maken grotere organische stoffen.

Dissimilatie

Het afbreken van stoffen is dissimilatie. 

Dissimilatie is om:

• energie (ATP!) vrij te maken of 
• voor nieuwe bouwstoffen

Aerobe dissimilatie vindt plaats in de mitochondriën. 

Overdag: fotosynthese + dissimilatie

's Nachts: dissimilatie

Dissimilatie in de mens

1. ATP voorraad

2. Creatinefosfaat

3. Anaerobe dissimilatie

4. Aerobe dissimilatie

Anaerobe dissimilatie

Aerobe dissimilatie

Anaeroob

• zonder zuurstof
• weinig ATP opbrengst per glucosemolecuul
  
• snelle reactie
  
  
• geen celorganellen bij nodig
• afvalstoffen zijn organisch en bevatten nog energie.

Voorbeeld:

glucose > ethanol + CO₂

Aeroob

• met zuurstof
• hoge ATP opbrengst per glucosemolecuul
• grote hoeveelheid energie komt in kleine stappen vrij (langzaam).
• mitochondrium voor nodig
• afvalstoffen zijn anorganisch en bevatten geen energie.

Voorbeeld:

glucose + CO₂ > zuurstof + water

Diffusie in een vloeistof

Diffusie met een permeabel membraan

Osmose 

Osmose

Osmose

Diffusie

Bij diffusie kunnen stoffen zich vrij bewegen in lucht of water.

Gaat van hoge naar lage concentratie.

Diffusiesnelheid hangt af van:

• diffusieoppervlak
• diffusieafstand
• temperatuur
• concentratieverschil
  

Speelt een belangrijke rol bij:

- longen

- opname van stoffen (in de darmen)

Osmose

Bij osmose is er een semipermeabel membraan. Opgeloste stof kan niet vrij verplaatsen, water wel.

Water gaat van plek met lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

Osmotische waarde is het totaal aan
opgeloste stof tov oplosmiddel.

In examenvraag: waar gaat het water naar toe (1p), waarom (1p) en wat is het effect (1p)?

Speelt een belangrijke rol bij:

- nieren

- cellen

- bloed

- worteldruk (bij planten)

Enzymen

Enzymen zijn eiwitten.

Helpen bij omzetten van stoffen: assimilatie of dissimilatie.

Worden zelf niet verbruikt bij de reactie.

Naam afgeleid van de stof die het omzet, eindigt op -ase.

(bijvoorbeeld: lipase, maltase, peptidasen)

Enzymen

Enzymen versnellen reacties:
verlagen benodigde energie.

Enzymen binden 1 stof: substraatspecifiek

Enzym bindt met speciale actieve plaats (active site) aan substraat.

Vormen samen een complex.

Enzym katalyseert reactie en laat daarna product(en) los:

E + S > ESC > E + P

Enzymen

Enzymen doen hun taak het best bij bepaalde omstandigheden: optimum.

Er is een optimum voor pH en voor temperatuur.

Problemen die ontstaan:

- lage pH: enzymen vervormen (=tijdelijk)

- hoge temperaturen: enzymen denatureren (= blijvend onwerkzaam).

- lage temperaturen: minder bindingen tussen enzym en substraat.