Opkomst van handel en ambacht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Tijd van steden en staten

1000-1500

De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarisch-urbane samenleving

tot 1000,Vroege middeleeuwen

West-Europa = 

• agrarische samenleving
  
• autarkisch
  
• hofstelsel 
• horigheid 

vanaf 1000,Late middeleeuwen

West-Europa

• agrarisch-urbane samenleving
• handel & ambacht

Oorzaken

• toename van de veiligheid (Vikingen komen niet meer)
• toename voedselproductie 

Toename voedselproductie 

• meer landbouwgrond door ontginningen en inpolderingen
• technische verbeteringen; ijzeren ploeg, Arabisch halsjuk 
• drieslagstelsel

Inpolderingen

Ijzeren ploeg, die dieper ploegt

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). Wel vee erop laten lopen................. ?
• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.

landbouwverbetering 3: Drieslagstelsel

Gevolgen

• Sterke bevolkingsgroei
  
• Toename van handel

Hierdoor ontstaan weer steden 

1000 tot 1300 --> 30 miljoen mensen extra!

Dankzij het voedseloverschot dat ontstond door landbouwverbeteringen!

De stad

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Belangrijke handelsgebieden

• Vlaamse handelssteden
• Noord-Italiaanse stadstaten 
• Hanze steden

Europese handelsgebieden

Een Kontor was in de middeleeuwen een vestiging van Hanzekooplieden in het buitenland.

Koggeschip

2

De kracht van het koggeschip lag vooral in het feit dat het per keer een grote lading (onder andere graan, laken, wol, haring, hout en zout) kon vervoeren en daarmee was het uitermate geschikt voor het toen opkomende transport van bulkgoederen. Het was een robuust vaartuig, de houten scheepshuid bood de lading een goede bescherming tegen de golven.

1

Dit is een koggeschip. Hiermee vervoerden Hanzesteden hun handelswaar (spullen). Zo'n schip was 30 meter lang (3 x een klaslokaal) en kon wel 200.000 kilogram vervoeren. 

Stel je voor, ieder kind weegt 60 kg, dan zou het TAK 78.000 kg wegen. Doe er de leerkrachten (12.000 kg) bij en dan heb je 100.000 kg. 

Een koggeschip kon 2x het TAK vervoeren. 

Of het gewicht van 35 Afrikaanse olifanten. 

Burgers verlaten de steden; er ontstaat een agrarische samenleving

Volksverhuizingen maken een einde aan het West-Romeinse Rijk

Boeren zoeken bescherming bij landheren

Boeren gaan gebruik maken van het drieslagstelsel

Steden gaan samenwerken om hun kooplieden te beschermen

0

Wat is het belangrijkste kenmerk van de opkomst van de steden

1. het hofstelsel
2. het ontstaan van ruilhandel
3. het ontstaan van een geldeconomie
4. het feodale stelsel

wie werkten er samen in de Hanze?

1. landen
2. steden
3. koningen

Welke handelswaar kwam uit Oost-Europa

1. hout, graan en bont
2. specerijen
3. stoffen en wijn
4. graan en haring

Welke handelswaar kwam uit Vlaanderen?

1. kaas en brood
2. stoffen en wijn
3. vis en stoffen
4. hout, graan en bont

Leg uit wat het verband is tussen het ontstaan van de Hanze en het ontbreken van een sterke staat.

Lees § 4.1

maak opdr. 1 + 2 (blz. 80)