Literatuur 5H pensum 1 en 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

PO's 5H pensum 2

Doel van deze lessen

- Begrippen oefenen voor PO's en mondeling

- Basis voor literatuur in de bovenbouw

- 'Gereedschap' om boeken/verhalen beter te begrijpen 

- Meer ervaring --> makkelijker en leuker! 

Programma: 2 lessen

Les 1 

- Terugblik + oefenen literaire begrippen PO51 Tijd

- Personages

- Boek lezen / werken aan PO51

Les 2 

- Uitleg + oefenen literaire begrippen PO52 Thematiek

- Samen kort verhaal lezen 
- Boek lezen / werken aan PO's 

Tijd

Tijd: volgorde 

Chronologisch verhaal: 

gebeurtenis A, B, C, D, E, ................. 

Fabel:

Gebeurtenis A, B, C, D, E, ..............

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: volgorde 

Fabel:

Gebeurtenis A, B, C, D, E, ..............

Sujet:

Gebeurtenis B, C, D, A, E, Z, F, G .........

        Flashback!                                    Flash forward / vooruitblik

        / terugblik

Fabel: Volgorde van de gebeurtenissen in het boek. 

Sujet: Volgorde waarin de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt. 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: duur 

Tijdverdichting:

"Zo bracht zij jaren in dit ouderwetse huisje door, waarin dag in dag uit een muffe kelderlucht, als van zure appels, werd uitgewasemd. (....) Een nicht, die haar na een paar jaar kwam bezoeken ..............." 

Aan welke woorden zie je dat er veel tijd verstrijkt? 

Waarom doet een schrijver dit?

Tijd: duur 

Tijdvertraging:

"Hij begon de trap langzaam en als een afgericht dier te bestijgen. Als mijn vader generaal was geweest en ook mijn grootvader, dacht hij, dan ....blablablabla.....

Zijn voetstappen deden de koperen roetjes rillen op deze trap waarlangs hij aan niets ontstijgen kon en .....blablabla.... 

Hij begon nu aan de laatste treden...."  

Waar zie je aan dat er weinig tijd verstrijkt? Wat is het effect? 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: algemeen 

Vertelde tijd:

Uren, dagen, jaren, decenia in het verhaal.

Verteltijd:

Aantal bladzijden of leesuren 

Juiste de interactie tussen de twee maakt het interessant 

Het sujet is de volgorde waarop de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt.

1. Juist
2. Niet juist

Als fabel en sujet hetzelfde zijn, is er sprake van een chronologisch verhaal

1. inderdaad!
2. absoluut niet

Wat is de vertelde tijd van 'Het Diner', denk je?

1. 1 avond
2. 1 dag
3. geen idee

Personages

Personages 

Hoofdfiguren 

Bijfiguren 

Kunnen leerlingen nog meer voorbeelden noemen?

Personages 

Hoofdfiguren	Bijfiguren
Round characters	Flat characters
Ontwikkelt zich/gevoelens	Oppervlakkig/altijd hetzelfde
Held/anti-held	Functie: denk aan sprookjes

De opgesloten prinses, boze stiefmoeder, dappere ridder, boze wolf, slimme vos, etc..... 

Personages

Speaking names:

Sara Burgerhart               meneer Droogstopppel             Slijmering 

dominee Wawelaar        mevrouw Van Gruwelingen

Wat zegt de naam over de karakters van deze personages? 

Personages 

Hoofdfiguren	Bijfiguren
Round characters	Flat characters
Ontwikkelt zich/gevoelens	Oppervlakkig/altijd hetzelfde

Kunnen leerlingen kenmerken noemen? (komen op volgende slide)

Tijdvertraging of tijdverdichting?
De deurbel, tweemaal: eerst kort en aarzelend, dan lang en nadrukkelijk. Het snerpende geluid joeg de Noorse boskatten elke keer weer de stuipen op het lijf, en deed ze alle kanten uit stuiven om een goed heenkomen te zoeken – reden voor Mirjam om op weekdagen ’s morgens wanneer de postbode kon aanbellen met een pakje, de elektrische schel vaak af te zetten.

1. Tijdvertraging
2. Tijdverdichting

De vertelde tijd =

1. Het aantal bladzijden of woorden
2. De tijd die in het verhaal verstrijkt

Je kunt een 'round character' herkennen aan:

1. Hij/zij doet altijd hetzelfde
2. Heeft een specifieke functie
3. De lezer komt achter zijn/haar gevoelens
4. Hij/zij is oppervlakkig

Luister naar het korte verhaal 'Hoela'

van Cees Nooteboom

'Goede' vragen 

Het verhaal gaat over twee neefjes, Arthur en de hij-figuur. Citeer de zin waaruit de waardering van de familie, uitgesproken door een van de familieleden, voor Arthur en de hij-figuur het duidelijkst blijkt. 

'Goede' vragen

In dit verhaal staan twee open plekken centraal: wat gebeurt er met Arthur en hoe reageert de hij-figuur daarop? Geef van beide open plekken de invulling.

Om je op weg te helpen

Hoe leert de lezers de personages kennen? 

Is er sprake van een tijdsprong? Of meerdere? 

Tijdsverdichting/vertraging? 

Welke informatie moet de lezer zelf invullen? 

Hoe vonden jullie deze les?

😒🙁😐🙂😃