5H Thema en motieven

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

PO's Literatuur 5H

Pensum 2

Thema's en motieven

Vandaag

- Terugblik literaire begrippen PO51 Tijd

- Kort verhaal lezen

- Uitleg + oefenen literaire begrippen PO52 Thematiek

Vorig pensum: PO51

Tijd...

Tijd in verhalen?

Tijd: volgorde 

Chronologisch verhaal: 

gebeurtenis A, B, C, D, E, ................. 

Fabel:

Gebeurtenis A, B, C, D, E, ..............

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: volgorde 

Fabel:

Gebeurtenis A, B, C, D, E, ..............

Sujet:

Gebeurtenis B, C, D, A, E, Z, F, G .........

        Flashback!                                    Flash forward / vooruitblik

        / terugblik

Fabel: Volgorde van de gebeurtenissen in het boek. 

Sujet: Volgorde waarin de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt. 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: duur 

Tijdverdichting:

"Zo bracht zij jaren in dit ouderwetse huisje door, waarin dag in dag uit een muffe kelderlucht, als van zure appels, werd uitgewasemd. (....) Een nicht, die haar na een paar jaar kwam bezoeken ..............." 

Aan welke woorden zie je dat er veel tijd verstrijkt? 

Waarom doet een schrijver dit?

Tijd: duur 

Tijdvertraging:

"Hij begon de trap langzaam en als een afgericht dier te bestijgen. Als mijn vader generaal was geweest en ook mijn grootvader, dacht hij, dan ....blablablabla.....

Zijn voetstappen deden de koperen roetjes rillen op deze trap waarlangs hij aan niets ontstijgen kon en .....blablabla.... 

Hij begon nu aan de laatste treden...."  

Waar zie je aan dat er weinig tijd verstrijkt? Wat is het effect? 

Waarom speelt een schrijver met tijd? 

Tijd: algemeen 

Vertelde tijd:

Uren, dagen, jaren, decenia in het verhaal.

Verteltijd:

Aantal bladzijden of leesuren 

Juiste de interactie tussen de twee maakt het interessant 

Het sujet is de volgorde waarop de lezer de gebeurtenissen voorgeschoteld krijgt.

1. Juist
2. Niet juist

Als fabel en sujet hetzelfde zijn, is er sprake van een chronologisch verhaal

1. inderdaad!
2. absoluut niet

Wat is de vertelde tijd van 'Het Diner', denk je?

1. 1 avond
2. 1 dag
3. geen idee

Wat is de vertelde tijd in 'Het satanisch geheugen'?

1. 9 jaar
2. 2 pagina's
3. een paar minuten
4. weet ik niet

Vanuit welk perspectief is dit verhaal geschreven?

1. ik-perspectief
2. personaal perspectief
3. auctoriaal perspectief
4. meervoudig perspectief

Er is een 'ik' die je het verhaal vertelt en met wiens gedachten en bevindingen je als lezer meeleeft. Een ik-verteller dus.

- Bij een personale verteller is er een personage in hij-/zij-vorm door wiens ogen je geleid wordt ('Pieter gromde. Hoe had hij dit nou weer moeten weten? Steeds als hij de stem van zijn vader hoorde, voelde hij iets in zijn hoofd exploderen')

- Bij een auctoriale of alwetende verteller is niet duidelijk wie je het verhaal vertelt, maar wel dat die alles weet over de gebeurtenissen en personages en je hier als lezer soms ook 'lessen' over presenteert. Zie bijvoorbeeld sprookjes.

- Bij een meervoudig perspectief is er sprake van meerdere van bovenstaande vertelvormen.

Thema 

De kortst mogelijke aanduiding van het centrale probleem of onderwerp van het verhaal.

Bijvoorbeeld:

- vriendschap

- de strijd tussen goed en kwaad

- rouwverwerking

Het

Waar gaat 'Het satanisch geheugen' volgens jou over? Oftewel: wat is volgens jou het thema?

Thematiek duiden

Op zoek naar betekenis en "extra lagen" in een verhaal

Is altijd persoonlijk! Wat zie/denk/interpreteer jij?

Wel altijd beargumenteren met voorbeelden/motieven

Motieven: patronen

Abstracte motieven 

(ongrijpbaar)

'mini-thema's'

(verboden) liefde

Verraad, wraak 

Motieven

Leidmotieven

(tastbaar)

Symbolische functie

Maar wat betekenen ze? Interpretatie van de lezer!

Motieven

Klassieke motieven

 

(verhaalelementen
die in de geschiedenis

steeds terugkomen)

Boze stiefmoedersprookje 

Icarus vloog te dicht bij de zon. (hoogmoed komt voor de val) 

Een dagboek waar een hoofdpersoon telkens in schrijft is een voorbeeld van een:

1. Abstract motief
2. Leidmotief
3. Klassiek motief

Dit is een tastbaar iets - een dagboek is een concreet voorwerp dat je kunt vasthouden. Oftewel: een Leitmotief. Het dagboek zou bijvoorbeeld kunnen staan voor de wens van de hoofdpersoon om grip/overzicht op het leven te krijgen.

"Wraak" is een:

1. Abstract motief
2. Leidmotief
3. Klassiek motief

Welke tegenstelling
komt steeds terug
in HSG?

De tegenstelling tussen echt en inbeelding / werkelijkheid en verbeelding

Een verhaal waarin een leerling uiteindelijk zijn meester verslaat is een voorbeeld van een:

1. Abstract motief
2. Leidmotief
3. Klassiek motief

Al in de oudste teksten, zoals de Bijbel, verschillende klassieke mythes en talloze verhalen daarna (Harry Potter!) is dit motief terug te vinden. Een echt klassiekertje dus.

In Het satanisch geheugen is sprake van een

1. abstract motief
2. leidmotief
3. klassiek motief
4. anders, namelijk...

Je zou het hondje of de riem als terugkerende elementen kunnen zien. In dit geval is sprake van concrete elementen, en dus van een Leidmotief. Als je de tegenstelling tussen werkelijkheid en verbeelding - of tussen herinnering en werkelijkheid - als patroon neemt, dan is sprake van een abstract motief, dat tevens het belangrijkste vormt in dit verhaal en daarmee het thema genoemd kan worden.

Wat is de belangrijkste zin in 'Het satanisch geheugen'?

De belangrijkste zin van een verhaal of roman is díe zin, waarin de hele hoofdgedachte van het verhaal terug te vinden is. Soms moet je die uiteraard uit meerdere zinnen samenstellen.

Meerdere opties zijn in dit geval mogelijk! Waarschijnlijk heb je in elk geval gekozen voor een zin waarin de tegenstelling werkelijkheid-fantasie/herinnering of de vraag 'waarom beeld ik me dit in?' zit.

Zou je je eerdere interpretatie van het thema van HSG nog willen aanpassen?

nee

ja

Ik denk dat ik wel weet hoe ik thema en motieven uit een boek kan halen!

zeker weten

met wat hulp: ja hoor!

oef... wordt lastig

niet echt

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃