Herhaling T5+T6

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

forms.office.com

evolutie

Evolutietheorie 

Evolutie = de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten, ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.​

Natuurlijke selectie 

Organismen die zich goed hebben aangepast aan hun milieu hebben een grotere kans om in leven te blijven en nakomelingen te krijgen = natuurlijke selectie.​

De sterkste overleven, dus degenen die het meeste kans hebben om zich voort te planten overleven. 

Rudimentaire organen

Een orgaan kan in de loop van de evolutie zijn functie verloren hebben en dus in het huidige tijdperk overbodig zijn.

Door aanpassingen kunnen organen een deel van hun functie verliezen en niet of nauwelijks tot ontwikkeling komen, dit worden rudimentaire organen genoemd. 

Geologische tijdschaal

Tijdschaal waarin de tijd sinds het ontstaan van de aarde is weergegeven

Fossielen 

Fossielen zijn versteende overblijfselen van organismen, of afdrukken van organismen in gesteenten

Ontstaan als de resten van organismen worden bedekt door sedimenten. 

Thema 6 Ecologie en duurzaamheid

Invloed milieu op organisme

Biotische factoren: invloed afkomstig uit de levende natuur

Abiotische factoren: invloed afkomstig uit de levenloze natuur

De hoeveelheid bomen waar een vogel in kan schuilen zijn een

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Ecologie

Individu 

Populatie 

Levensgemeenschap/  biotoop

Ecosysteem

Biosfeer

Voedselketen/ voedselweb

Binnen een ecosysteem is er nooit maar 1 voedselketen, alle voedselketens samen vormen een voedselweb/ voedselnet)

Biomassa

Biomassa= de hoeveelheid energierijke stoffen in een organisme/ ecosysteem

Piramide van biomassa

Piramide van biomassa

Is een piramide van aantallen altijd een piramidevorm?

Ja!

Omdat er altijd biomassa verloren gaat van de ene schakel naar de volgende schakel van de voedselketen.

Rollen in een voedselketen

Producenten:

Planten (en algen) staan altijd onderaan een voedselketen.

Zij zijn in staat tot fotosynthese:

water + koolstofdioxide + zonlicht -> glucose + zuurstof

Producenten

Glucose + mineralen (uit de bodem) = allerlei andere bouwstoffen voor de plant 

Consumenten

Consumenten eten planten en/ of dieren.

Ze gebruiken de stoffen waaruit de planten/ dieren zijn opgebouwd om te verbranden (energie) of om te groeien (bouwstoffen).

Consumenten

Je kunt de consumenten op volgorde in de voedselketen nummeren.

Eerste orde, tweede orde, enz.

Een consument van de eerste orde is een planteneter

1. Juist
2. Onjuist

Afvaleters

Dode planten en dieren worden gegeten door afvaleters (pissebedden, regenwormen, enz).

Dit zijn ook consumenten.

Reducenten

De laatste schakel wordt gevormd door de reducenten: de schimmels en bacteriën die het dode materiaal helemaal omzetten naar mineralen, water en koolstofdioxide.

Reducenten

Stoffen die niet door reducenten kunnen worden afgebroken zijn niet-biologisch afbreekbaar.

Stoffen die direct afkomstig zijn van organismen zijn biologisch afbreekbaar.

Een wollen trui is

1. biologisch afbreekbaar
2. niet-biologisch afbreekbaar

Kringloop

De producenten, consumenten, afvaleters en reducenten vormen een kringloop. 

Koolstofkringloop

Populatie

Populatie = een groep organismen van dezelfde soort binnen één gebied (ecosysteem).

Populatiegrootte = het aantal individuen in een populatie

Hoe groot is een populatie?

Optimale omstandigheden: abiotische en biotische factoren zijn zo gunstig mogelijk: de populatie kan zo groot mogelijk worden.

Relaties binnen een soort

Concurrentie (ruimte/ eten/ partner) -> 

* territorium

* rangorde

Relaties tussen soorten

Symbiose:

samenlevingsvorm tussen soorten (anders dan voedselrelatie).

Dit is een voorbeeld van

1. Symbiose
2. Mutualisme
3. Commensalisme
4. Parasitisme

Waarom is het milieu zo belangrijk?

Omdat we dingen uit het milieu halen als grondstoffen, voedsel, energiebron enz. 

Kortom: zonder het milieu kunnen wij niet leven.

Impact op biodiversiteit

Biodiversiteit: het totaal aan verschillende soorten in een gebied (planten, dieren, bacteriën, schimmels).

Landen nemen beschermingsmaatregelen om het bedreigde diersoort weer in aantallen toe te laten nemen​

Herintroductie is het terugbrengen van een dier- of plantensoort in een land.​

Welke invloed hebben wij?

1. We maken dingen op uit het milieu: uitputting
2. We stoppen schadelijke spullen in het milieu: vervuiling

Dit leidt tot aantasting van het milieu: milieuproblemen,

Deze problemen merken we zelf maar ook de natuur om ons heen.

Brandstoffen

.

We gebruiken brandstoffen voor het aandrijven van machines en voertuigen.

We gebruiken brandstoffen voor het opwekken van electriciteit

Fossiele brandstoffen

Zonlicht + Koolstofdioxide (CO2)

-> fotosynthese in planten

-> glucose + zuurstof (O2)

-> andere energierijke stoffen in planten en dieren

Dode planten en dieren -> fossiele brandstoffen

Bij de verbranding van deze brandstoffen komt CO2 vrij (en het kost O2)

Versterkt broeikaseffect

Stijging broeikaseffect 

Afname biodiversiteit 

Verandering klimaatzones 

Verschuiving diersoorten 

Gevolgen

Voedselketens kunnen in gevaar komen.

Schadelijke organismen kunnen meer gaan voorkomen (blauwalg - teken)

Minder landbouwgrond -> voedselschaarste

Jouw invloed op het milieu

Ecologische voetafdruk:

het land- en wateroppervlak dat nodig is voor jouw consumptie en jouw afval.

Voetafdruk Nederland: 6,3 ha 

Hoe meer je consumeert, hoe hoger die voetafdruk. 

Duurzaamheid

Duurzaamheid betekent:

• niet meer stoffen uit het milieu halen dan het milieu kan aanvullen

• niet meer stoffen toevoegen aan het milieu dan het milieu kan verwerken