Thema 6 Herhaling 2H

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Thema 6 Ecologie en duurzaamheid

Invloed milieu op organisme

Biotische factoren: invloed afkomstig uit de levende natuur

Abiotische factoren: invloed afkomstig uit de levenloze natuur

De hoeveelheid bomen waar een vogel in kan schuilen zijn een

1. Biotische factor
2. Abiotische factor

Ecologie

Individu 

Populatie 

Levensgemeenschap/  biotoop

Ecosysteem

Biosfeer

Voedselketen/ voedselweb

Binnen een ecosysteem is er nooit maar 1 voedselketen, alle voedselketens samen vormen een voedselweb/ voedselnet)

Biomassa

Biomassa: drooggewicht

= de hoeveelheid vaste/ energierijke stoffen (alles behalve water) in een organisme/ ecosysteem

Piramide van biomassa

Piramide van biomassa

Is een piramide van aantallen altijd een piramidevorm?

Ja!

Omdat er altijd biomassa verloren gaat van de ene schakel naar de volgende schakel van de voedselketen.

Accumulatie

De organismen hoger in de voedselketen gaan dood aan gifstoffen die veel eerder in de keten zijn opgenomen.

Rollen in een voedselketen

Producenten:

Planten (en algen) staan altijd onderaan een voedselketen.

Zij zijn in staat tot fotosynthese:

water + koolstofdioxide + zonlicht -> glucose + zuurstof

Producenten

Glucose + mineralen (uit de bodem) = allerlei andere bouwstoffen voor de plant 

Consumenten

Consumenten eten planten en/ of dieren.

Ze gebruiken de stoffen waaruit de planten/ dieren zijn opgebouwd om te verbranden (energie) of om te groeien (bouwstoffen).

Consumenten

Je kunt de consumenten op volgorde in de voedselketen nummeren.

Eerste orde, tweede orde, enz.

Een consument van de eerste orde is een planteneter

1. Juist
2. Onjuist

Afvaleters

Dode planten en dieren worden gegeten door afvaleters (pissebedden, regenwormen, enz).

Dit zijn ook consumenten.

Reducenten

De laatste schakel wordt gevormd door de reducenten: de schimmels en bacteriën die het dode materiaal helemaal omzetten naar mineralen, water en koolstofdioxide.

Reducenten

Stoffen die niet door reducenten kunnen worden afgebroken zijn niet-biologisch afbreekbaar.

Stoffen die direct afkomstig zijn van organismen zijn biologisch afbreekbaar.

Een wollen trui is

1. biologisch afbreekbaar
2. niet-biologisch afbreekbaar

Kringloop

De producenten, consumenten, afvaleters en reducenten vormen een kringloop. 

Koolstofkringloop

Bij welk proces komt CO2 weer in de lucht?

Plastic Soup

Te veel plastic afval.

Vergaat niet en komt voor een groot gedeelte in zee terecht.

Grote plastic eilanden en in het water.

Populatie

Populatie = een groep organismen van dezelfde soort binnen één gebied (ecosysteem).

Populatiegrootte = het aantal individuen in een populatie

Hoe groot is een populatie?

Optimale omstandigheden: abiotische en biotische factoren zijn zo gunstig mogelijk: de populatie kan zo groot mogelijk worden.

Biologisch evenwicht

Relaties binnen een soort

Concurrentie (ruimte/ eten/ partner) -> 

* territorium

* rangorde

Partnervorming is voor altijd of voor 1 keer.

Relaties tussen soorten

Symbiose:

samenlevingsvorm tussen soorten (anders dan voedselrelatie).

Symbiose: Mutualisme

ik: 

taxichauffeur:

Symbiose: Commensalisme

ik: 

chauffeur:

Symbiose: Parasitisme

ik: parasiet

eigenaar: gastheer

Dit is een voorbeeld van

1. Symbiose
2. Mutualisme
3. Commensalisme
4. Parasitisme

Waarom is het milieu zo belangrijk?

Omdat we dingen uit het milieu halen als grondstoffen, voedsel, energiebron enz. 

Kortom: zonder het milieu kunnen wij niet leven.

Impact op biodiversiteit

Biodiversiteit: het totaal aan verschillende soorten in een gebied (planten, dieren, bacteriën, schimmels).

Natuurbeheer

15% van het grondoppervlak van Nederland valt onder natuur (grotendeels bos).

Hier wordt de natuur actief beschermd door het verbinden van de gebieden, herintroductie van soorten, opruimen van verontreiniging, afschot van dieren.

Welke invloed hebben wij?

1. We maken dingen op uit het milieu: uitputting
2. We stoppen schadelijke spullen in het milieu: vervuiling

Dit leidt tot aantasting van het milieu: milieuproblemen,

Deze problemen merken we zelf maar ook de natuur om ons heen.

Bevolkingsgroei 

* Voedsel

* Grondstoffen

* Andere leefwijze:

• meer transport
• meer electriciteit
• meer gifstoffen

Bodemvervuiling

Door landbouw:

* bemesting, nodig door uitputting van de bodem

* chemische gewasbeschermingsmiddelen

Door industrie:

* gifstoffen lozen

Watervervuiling

Door landbouw:

* bemesting, nodig door uitputting van de bodem

* chemische gewasbeschermingsmiddelen

Door industrie:

* gifstoffen lozen

Door scheepvaart:

* lozen en ongelukken

Luchtvervuiling

Door transport:

Uitlaatgassen

Door kachels:

Fijnstof

Door veeteelt:

fijnstof en stikstof

Brandstoffen

.

We gebruiken brandstoffen voor het aandrijven van machines en voertuigen.

We gebruiken brandstoffen voor het opwekken van electriciteit

Fossiele brandstoffen

Zonlicht + Koolstofdioxide (CO2)

-> fotosynthese in planten

-> glucose + zuurstof (O2)

-> andere energierijke stoffen in planten en dieren

Dode planten en dieren -> fossiele brandstoffen

Bij de verbranding van deze brandstoffen komt CO2 vrij (en het kost O2)

Natuurlijk broeikaseffect

Broeikasgassen:

CO2

Waterdamp

Ozon 

Methaan 

Versterkt broeikaseffect

Fossiele brandstoffen =>

Extra broeikasgassen (CO2) =>

versterkt broeikaseffect =>

Opwarming van de aarde =>

Klimaatverandering

Noem een negatief gevolg van de klimaatverandering (dus niet het stijgen van de temperatuur)

Gevolgen

Voedselketens kunnen in gevaar komen.

Schadelijke organismen kunnen meer gaan voorkomen (blauwalg - teken)

Minder landbouwgrond -> voedselschaarste

Jouw invloed op het milieu

Ecologische voetafdruk:

het land- en wateroppervlak dat nodig is voor jouw consumptie en jouw afval.

Hoe meer je consumeert, hoe hoger die voetafdruk. 

Duurzaamheid

Duurzaamheid betekent:

• niet meer stoffen uit het milieu halen dan het milieu kan aanvullen

• niet meer stoffen toevoegen aan het milieu dan het milieu kan verwerken

Duurzame energie

Biomassa

Windenergie

Zonne-energie

Duurzame grondstoffen

Hergebruik en recycling 

Minder consumeren

Duurzame landbouw

Stadslandbouw

Verticale landbouw

Precisielandbouw

Kringlooplandbouw

Biologische landbouw

                    

Voorbereiden toets

Maak de Test jezelf!

Maak de oefentoets van de methode.

Oefen met de flitskaarten.