8.2 3H/V

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

8.2 Systematische namen

Naamgeving van alkanen en alkenen

Homologe reeksen

• Koolwaterstoffen zijn onder te verdelen in homologe reeksen
• Daar is de verhouding tussen aantal C-atomen en H-atomen in de molecuul gelijk
• Alkaan: CnH2n+2
• Bijv. n=4 : C₄H₁₀

Alkanen

• Alkaan: CnH2n+2
• Onvertakte en vertakte alkanen
• Alleen maar enkelvoudige bindingen, dus altijd verzadigd

Isomerie

• Beide moleculen zijn C4H10, maar het zijn wel verschillende moleculen.
• Dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule heten isomeren.

Waarom naamgeving?

•  Naamgeving is door het IUPAC bedacht, zodat iedereen overal ter wereld over het zelfde molecuul praat
• Als 2 mensen over butaan praten, dan weten ze allebei welke structuurformule daarbij hoort.

Naamgeving van onvertakte alkanen

• Het aantal C-atomen bepaalt de stamnaam volgens 8.13 (uit je hoofd leren!)
• Propaan, pentaan, methaan, ethaan, enz...

Naamgeving van vertakkingen

• Vertakking noem je alkylgroepen
• Dus een vertakking van 1 C: methyl
• Vertakking van 2 C: ethyl

Naamgeving van een alkaan

• Gaan de naam van dit molecuul afleiden
• Veel kleine regeltjes
• Nalezen op blz 244

Naamgeving van een alkaan

• Begin met zoeken naar de langste onvertakte keten C-atomen. Dat is de hoofdketen: de stam. Hier zijn dat er 6.
• 6 C-atomen heeft als stamnaam hexaan (tabel 8.13), dus wordt de stamnaam hexaan.

Naamgeving van een alkaan

• De zijgroepen zitten op een bepaalde plek en die nummer je. Je kan van links naar rechts of van rechts naar links nummeren. Je moet zo laag mogelijke nummering hebben
• L -> R: 3, 5, 5
• R -> L: 2, 2, 4
• 2 < 3, dus we tellen van R ->L

Naamgeving van een alkaan

• De zijgroepen worden vóór de hoofdketen vermeld, met het nummer waar de zijgroep aan de hoofdketen vast zit:
  Op C-atoom 4 zit een ethylgroep en op C-atoom 2 zitten twee methylgroepen:
  4-ethyl

Naamgeving van een alkaan

• Komt eenzelfde zijgroep vaker voor, dan gebruik je numerieke voorvoegsels.
• Methylgroep komt twee keer voor, dus krijg je dimethyl. 
• Di- is het numerieke voorvoegsel voor twee.

Naamgeving van een alkaan

• Stamnaam: hexaan
• Zijgroepen:
  4-ethyl
  2,2-dimethyl
• Zijgroepen komen in alfabetische volgorde voor (zonder numeriek voorvoegsel), dus:
  ethyl komt voor methyl

Naamgeving van een alkaan

• Getallen worden gescheiden door een komma
• Een getal en letter worden gescheiden door een streepje
  
  
• 4-ethyl-2,2-dimethylhexaan

Naamgeving van een alkaan

• Wat is de naam van dit alkaan?

Naamgeving van een alkaan

• Stamnaam: pentaan
  
• Zijgroepen: methyl op C-atoom 2 en ethyl op C-atoom 3
• 3-ethyl-2-methylpentaan

Naamgeving van een alkeen

• Alkenen: CnH2n
• Lijkt op naamgeving voor een alkaan, maar 2 veranderingen:

1. uitgang is niet -aan, maar -een
2. plaats van dubbele binding wordt weergegeven met een nummer

Wat is de naam van dit alkeen?

Naamgeving van een alkeen

• Langste onvertakte keten van C-atomen waarin de dubbele binding voorkomt: 5 C-atomen: pent- als stamnaam
• Uitgang -een. Tellen vanaf waar de dubbele binding begint (2), dus pent-2-een.
• 2 methylgroepen: 4,4-dimethyl
• 4,4-dimethylpent-2-een

Samengevat

• Homologe reeks is een groep stoffen die dezelfde algemene formule heeft:
  Alkanen: C_nH_2n+2
  Alkenen: C_nH_2n
• Isomeren zijn stoffen met dezelfde molecuulformule, maar een andere structuurformule 
• Voor naamgeving gebruik je de regels