§4.4 - Overmaat en ondermaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

4.4: Overmaat en ondermaat

Leerdoelen 4.4 Overmaat en ondermaat

• Je kunt uitleggen wat een overmaat en een ondermaat is.

• Je kunt rekenen aan reacties waarbij een beginstof in overmaat aanwezig is.

Uitleg met een voorbeeld

Voorbeeld 1:

Aanschouw de reactie met verhouding:

3 H2 + N2 --> 2 NH3

   6     :    28    :      34

Ik reageer 80 g waterstof met 310 g stikstof.

Welke stof is in overmaat?

Tot nu toe - massaverhoudingen

Tot nu toe hebben we dit soort vragen gezien:

2 H₂ + O₂ --> 2 H2O

De massaverhouding waterstof : water is 2 : 18

Ik heb 50 g waterstof. Hoeveel water kan ik hiermee maken?

Je krijgt hiervoor:                                         Maak een verhoudingstabel

Tot nu toe - massaverhoudingen

2 H₂ + O₂ --> 2 H2O

50 x 18 / 2 = 450 gram

Je kunt inderdaad 450 gram water hiermee maken, maar welke aanname maken we hierbij? 

Je gaat er hier vanuit dat er ook voldoende zuurstof aanwezig is !!!

Tot nu toe - massaverhoudingen

2 H₂ + O₂ --> 2 H2O

Een reactie stopt zodra één van de beginstoffen op is. 

Meng je de stoffen precies in de massaverhouding? Dan gaat het goed.

Zo niet.... dan blijft één van de beginstoffen over.

Overmaat

Dan noem je die stof een overmaat.

overmaat: beginstof die overblijft na een chemische reactie

De andere beginstof is dan automatisch:....

ondermaat: beginstof die volledig weg reageert bij een chemische reactie.

Rekenen aan ondermaat en overmaat

Belangrijk: bij het doorrekenen van de reactie is de ondermaat altijd je uitgangspunt. Want wanneer die stof volledig is gereageerd, stopt de reactie.

Uitleg met een voorbeeld

3 H2 + N2 --> 2 NH3

   6     :    28    :      34

Ik reageer 80 g waterstof met 310 g stikstof.

Welke stof is in overmaat?

Hoeveel ammoniak kan ik dan maximaal maken?

Nu zelf aan de slag

Maak de opdrachten van paragraaf 4.