BLOEMLEZING Examenvragen hofcultuur + muziekanalyse massacultuur

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hofcultuur en muziek massacultuur

• Bespreken examenvragen adhv bloemlezing
• Kunstanalyse muziek
• Tijd over? Verder met examenvragen

Programma (les 1 en 2)

1. Terugblik 

2. Bloemlezing: Bespreken examenvragen

2. Analyse videoclip hiphop - begrippen muziek en film

3. Verder met examenvragen

4. Afronden

Leerdoelen

• Ik weet welke begrippen ik nog lastig vind
• Ik kan een videoclip analyseren met begrippen (film en muziek) uit de syllabus 
• Ik weet wat er goed en minder goed is gegaan bij het maken van examenvragen
• Ik weet hoe ik een volledig antwoord geef op een examenvraag
• Ik begrijp hoe je begrippen toepast in een examenvraag met een nieuw voorbeeld

1. Terugblik: Hofcultuur?

2. Bloemlezing

Eerst gaan we antwoorden van gemaakte schoolexamen bespreken

Sommige vragen staan we wat langer bij stil - met bloemlezing vergelijken we antwoorden

Examenvraag 3

Pontormo was in de leer geweest bij verschillende meesterschilders, net als andere kunstenaars van zijn tijd. Dit staat beschreven in het boek Le Vite (De levens) van Giorgio Vasari uit 1550. In tekst 1 lees je hier meer over. 

Volgens Vasari moest een beeldend kunstenaar in de renaissance niet alleen beschikken over theoretische kennis, maar ook technische aspecten zoals stofuitdrukking praktisch kunnen toepassen. 

- Beschrijf over welke theoretische kennis een beeldend kunstenaar in de renaissance moest beschikken.

- Noem daarna nog een technisch aspect dat een beeldend kunstenaar juist in de renaissance praktisch moest kunnen toepassen.

ANTW examenvraag 3

3 maximumscore 2

De antwoorden moeten de volgende strekking hebben:

• (theoretische kennis) De kunstenaar moest kennis hebben van

(kunst)theoretische boeken/traktaten (bijvoorbeeld over materiaal

(verfpigmenten) en techniek) / van de kunst uit de klassieke oudheid /

van kunstwerken van andere grote meesters /

van bepaalde (schilder)tradities 1

• (technisch aspect) De kunstenaar moest proportieleer / perspectief /

gezichtsuitdrukkingen / anatomie kunnen toepassen 

- Beschrijf over welke theoretische kennis een beeldend kunstenaar in de renaissance moest beschikkejn.
- Noem daarna nog een technisch aspect dat een beeldend kunstenaar juist in de renaissance praktisch moest kunnen toepassen.

1. de kunstenaar moest aspecten uit de klassieke oudheid kunnen terug brengen in zijn schilderijen
2. Ze moesten beschikken over ruimte over verte: lijnperspectief
3. Een kunstenaar in het renessaince moest theoretische kennis beschikken over de opbouw van een kunstwerk en hoe je een kunstwerk moet inrichten door vooraf bijvoorbeeld de stijl te kiezen en een ontwerp te maken.
4. Een technisch aspect die een kunstenaar moest bezitten was dat de kunstwerken de voorgaande meesters moesten overtreffen en dus origineel zijn.

Examenvraag 4

Vasari beschrijft in Le Vite de technische aspecten van het schildersvak en ook hoe goed bepaalde schilders hierin waren volgens hem.

Het schilderen van plooival was een belangrijk onderdeel van het vak. Dat is te zien op Pontormo's Visitatie (de ontmoeting tussen Maria en Elisabeth) uit 1528 op afbeelding 2.

Pontormo creeerde (ruimtelijke) effecten met zijn weergaven van plooival. 

(1p) Beschrijf een (ruimtelijk) effect dat Pontormo creeerde met zijn weergave van plooival op afbeelding 2. 

ANTW examenvraag 4

4 maximumscore 1

Het antwoord moet de volgende strekking hebben:

De vorm van het lichaam is zichtbaar (door de weergave in licht en

schaduwpartijen) (plasticiteit) / 

wordt benadrukt door de soepelvallende

stof en/

of er wordt beweging gesuggereerd en/of de stof lijkt soepel te

vallen / te wapperen rondom de ledematen alsof deze in beweging zijn. 

Beschrijf een (ruimtelijk) effect dat Pontormo creeerde met zijn weergave van PLOOIVAL op afbeelding 2.

1. het licht donker effect, ook de manier hoe het lijkt dat de mensen in beweging staan
2. Je ziet gebouwen in het achtergrond en het lijkt alsof zij zweven.
3. hoe de mensen tot elkaar zijn verhouden

Examenvraag 5

De Visitatie is een Bijbels verhaal waarin Maria, die zwanger is van Jezus, bij haar nicht Elisabeth op bezoek gaat. Elisabeth is zwanger van Johannes de Doper (die beschouwd wordt als leraar van Jezus en Jezus zal dopen).

Pontormo heeft in zijn werk op afbeelding 2 (volgende slide) behalve Maria en Elsabeth nog twee andere vrouwen afgebeeld. Men vermoedt dat het de bediendes van Maria en Elisabeth zijn. Toch herken je Maria en Elisabeth als de hoofdfiguren in de voorstelling.

Geef twee voorbeelden uit de voorstelling op afbeelding 2 waaraan je kunt zien dat Maria EN Elisabeth de hoofdfiguren zijn.

ANTW examenvraag 5

5 maximumscore 2

twee van de volgende:

 Maria en Elisabeth pakken elkaar vast (daardoor zijn zij te herkennen

als de hoofdfiguren in de voorstelling).

 Maria en Elisabeth kijken elkaar aan (daardoor zijn zij te herkennen als

de hoofdfiguren in de voorstelling).

 Maria en Elisabeth hebben aureolen / goudkleurige cirkels om hun

hoofden, waaruit blijkt dat ze heiligen zijn (daardoor zijn zij te

herkennen als de hoofdfiguren in de voorstelling).

 Maria en Elisabeth staan voor de andere twee vrouwen (daardoor zijn

zij te herkennen als de hoofdfiguren in de voorstelling).

per juist antwoord 1 

5. Geef twee voorbeelden uit de voorstelling op afbeelding 2 waaraan je kunt zien dat Maria EN Elisabeth de hoofdfiguren zijn.

1. ze staan voor de twee andere vrouwen
2. het lijkt alsof ze licht geven door de felle kleding die ze dragen
3. ze staan overlapt en staan zo voorop
4. ze kijken naar elkaar en houden elkaar vast

Examenvraag 6

Het schilderij op afbeelding 2 (volgende slide) is gemaakt als altaarstuk in een kerk. Het is mogelijk dat de opdrachtgeven of (leden van) zijn familie zich identificeerde met de vrouwen in dit verhaal. Pontormo ontwierp het geheel zo dat ook de beschouwer zich met de vrouwen in het schilderij kan identificeren. 

Pontormo richt de aandacht van de beschouwer op de ontmoeting tussen Maria en Elisabeth door middel van de vormgeving, bijvoorbeeld door de heldere, lichte kleuren van de kleding. Hierdoor lijken beide vrouwen uitgelicht (en wordt de aandacht van de beschouwer op beide vrouwen gericht). 

(3p) Beschrijf nog drie manieren waarom Pontormo door middel van de VORMGEVING de aandacht van de beschouwer op Maria en Elisabeth gericht.

ANTW examenvraag 6

6 maximumscore 3

drie van de volgende:

 (ruimte) De vrouwen nemen het grootste vlak in beslag / staan op de voorgrond / overlappen de andere vrouwen (en dat richt de aandacht van de beschouwer op Maria en Elisabeth).

 (compositie) De horizontale lijnen van de armen van Maria en

Elisabeth zijn in contrast met de overwegend verticale lijnvoering (en daardoor wordt de aandacht van de beschouwer op de beide vrouwen

gericht).

 (compositie) De hoofden van Maria en Elisabeth zijn en profil

afgebeeld, zodat het lijkt alsof Maria en Elisabeth samen praten, wat

de aandacht trekt (in tegenstelling tot de hoofden van de bediendes,

die frontaal zijn afgebeeld).

 (vorm) De kleding is geschilderd met de suggestie van beweging, alsof

er net bewogen is / alsof de voet van Elisabeth beweegt (en dat richt

de aandacht van de beschouwer op de beide vrouwen).

 (licht) Het licht valt vanaf de voorkant op Maria en Elisabeth

(linksvoor). / Er is licht op de voorgrond en niet op de achtergrond,

daardoor lijken beide vrouwen uitgelicht (en wordt de aandacht van de

beschouwer op beide vrouwen gericht).

 (compositie) Het is een centrale compositie (en daarmee wordt de

aandacht van de beschouwer op de beide vrouwen gericht).

per juist antwoord 1

6. (3p) Beschrijf nog drie manieren waarom Pontormo door middel van de VORMGEVING de aandacht van de beschouwer op Maria en Elisabeth gericht.

1. het lijkt alsof ze bewegen door de manier hoe zij en hun kleding geschilderd zijn
2. ook nemen ze het meeste ruimte in beslag
3. Ze kijken naar elkaar en houden elkaar vast
4. ze staan voorop in het schilderij en ze maken oogcontact

Examenvraag 7

Lees de tekst

In de zestiende eeuw veranderde de status van de schilder van ambachtsman naar kunstenaar. Vasari droeg met Le Vite bij aan deze emancipatie van de kunstenaar.

(1p) Leg dit uit aan de hand van tekst 1.

Tekst 1

Vasari (1511-1574)

Vasari zag zijn boek als een betoog voor goede kunst. Hij gebruikte de termen stijl (maniera), idee (invenzione) en ontwerp/schilderij/beeld (disegno) om kunst te duiden. Vasari vond het ontwerp/schilderij/beeld (disegno) zo belangrijk, omdat een kunstenaar dan liet zien dat hij zowel het vakmanschap beheerste om het ontwerp/schilderij/beeld te maken, als de intellectuele capaciteiten bezat om een origineel ontwerp te bedenken waarmee voorgaande meesters werden overtroffen. Zo vergeleek Vasari het maken van kunst met de ultieme Maker van de wereld: God. 

Vasari's boek wordt beschouwd als een van de eerste kunsthistorische overzichtswerken.

ANTW examenvraag 7

7 maximumscore 1

Het antwoord moet de volgende strekking hebben:

Vasari schreef in Le Vite niet alleen over het vakmanschap / ambacht van

de kunstenaar, maar ook over de intellectuele capaciteiten / de

vaktheoretische kennis waarover een kunstenaar moest beschikken.

Hierdoor was de kunstenaar niet langer alleen een ambachtsman, maar

was hij te zien als een geleerde, ontwikkelde persoon en/of uitvinder of

schepper (zoals God). 

7. (1p) Leg dit uit aan de hand van tekst 1.

1. Omdat ze voor hun werk geld konden maken, het eiste veel vaardigheden
2. kunstenaars ontdekken nieuwe technieken en manieren er kunst gemaakt kan worden daarom worden ze ook gezien als wetenschappers

Examenvraag 8

De Amerikaanse kunstenaar Bill Viola maakte in 1995 zijn video- en geluidsinstallatie The Greeting (de ontmoeting), die hij voor een groot deel baseerde op de Visitatie van Pontormo ui 1528. De installatie wordt doorgaans groter dan levensecht in een donkere ruimte geprojecteerd. Viola heeft geprobeerd de essentie van Pontormo's schilderij weer te geven in The Greetin. 

Je zou kunnen stellen dat Viola special effects gebruikt om het bijzondere van de ontmoeting tussen Maria en Elisabeth te benadrukken. 

(2p) Noem twee special effects en geef steeds aan op welke manier Viola die gebruikt om het bijzondere van de ontmoeting te benadrukken.

ANTW examenvraag 8

maximumscore 2

De antwoorden moeten de volgende strekking hebben (twee van de

volgende):

 Viola gebruikt slow motion, waardoor elke beweging en/of emotie

aandacht krijgt en de focus op de ontmoeting ligt / en de ontmoeting

centraal staat.

 Viola gebruikt een windmachine, waardoor de kleding van Elisabeth en

Maria wappert en de focus op de ontmoeting ligt.

 Viola gebruikt een continu hoorbaar geluid(s-effect) van wind (ruis) /

vervormde stemmen, waardoor een mysterieuze / spirituele sfeer lijkt

te ontstaan en de ontmoeting tussen de twee heilige vrouwen wordt

benadrukt.

per juist antwoord 1

Opmerking

Alleen als een special effect met toelichting juist is, 1 scorepunt

toekennen. 

8. (2p) Noem twee special effects en geef steeds aan op welke manier Viola die gebruikt om het bijzondere van de ontmoeting te benadrukken.

1. De kant waarvan de licht komt zorgt voor het special effect
2. Het is slowmotion
3. in de video zie je dat het afgespeeld is in slow motion
4. ook is het erg winderig dat zie je door de manier van hoe de kleding beweegt

3. Analyse-opdracht: Public Enemy

• Maatschappijkritische hiphopgroep uit New York, begonnen in 1982
  
• Bekend om hun strijd tegen de rechtse overheid en discriminatie op basis van huidskleur in Amerika
  
• Leider Chuck-D schreef er zelfs boeken over en treedt op in publieke debatten
  

Formule voor succes

1. Beheers je leerstof - zie syllabus (op papier of magister.me)

2. Oefen met analyseren

3. Bekijk en oefen met oude examens

Introductie hiphop

- Vier basiselementen van hiphop... De DJ, MC, graffiti en breakdance

- Ontstaan uit blockparties: straatfeesten waar een diskjockey met twee draaitafels platen aan elkaar mixt: samplen, isoleren en herhalen van drumloops en breaks

- Stevige drumloops en baslijnen

- Uit de MC ontwikkelt zich rap met ritmische teksten op rijm

- Rap heeft vaak een maatschappelijke inhoud: over het harde bestaan in achtergestelde (zwarte) wijken in Amerika, racisme en politiegeweld

Public Enemy – Shut ‘Em Down

De geëngageerde hiphopgroep Public Enemy wil een politieke boodschap overbrengen in het nummer Shut ‘Em Down. Ze zetten hun boodschap kracht bij door agressiviteit in zowel de muziek als de videoclip.

• Waardoor komt de clip 'hard' over,
  gelet op de voorstelling?
• Waardoor komt de clip 'hard' over,
  gelet op de vormgeving?
• Waardoor komt de clip 'hard' over,
  gelet op de muziek?

Waardoor komt de
clip 'hard' over,
gelet op de
voorstelling?

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de voorstelling?

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de voorstelling?

Zaken uit de voorstelling waardoor de clip agressief overkomt zijn:

• Agressief gebarende zanger(s)/rapper(s)
  
• Mannen in uniform
  
• Beelden van politie en agressie/arrestaties/bebloede mensen
  
• Wapens/gewapende mensen in beeld
  
• Black Panther/black power-symbolen in beeld
  
• Opruiende teksten in beeld/de Amerikaanse vlag wordt begeleid door de tekst I shut ‘m down
  

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de vormgeving?

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de vormgeving?

Drie zaken uit de vormgeving van de clip waardoor deze 'hard' overkomt:

- (cameravoering) De cameravoering is springerig/beweeglijk/staat nooit stil

- (montage) Soms tussen gemonteerde vage/onduidelijke beelden

- (montage) Beelden lopen door elkaar op een chaotische manier

- (vorm/kleur) Hoekige teksten in zwart, wit en rood

Vormgeving muziek

Toonhoogte (hoogte klanken, instrumenten en/of stemmen)

Toonduur (maat en ritme)

Tempo (snelheid muziekstuk, langzaam-snel)

Dynamiek (klanksterkte, hard-zacht)

Klankkleur (kleur of karakter van stem of instrument)

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de muziek?

Waardoor komt de clip 'hard' over, gelet op de muziek?

Zaken uit de muziek waardoor deze 'hard' overkomt:

- (ritme) Stampend ritme

- (klankkleur) Scratchen en scratchgeluiden

- (toonhoogte) Schrille geluiden

- (vorm) Veel herhaling

- (dynamiek) Weinig melodieus/geschreeuwde tekst

Wat is engagement ook alweer?

Is Shut 'Em Down geëngageerde muziek? Waarom wel of waarom niet?

4. Verder met examenvragen

Ga via deze link zelfstandig verder oefenen met examenvragen

https://vo-oefenomgeving.facet.onl/facet-openbaar-portaal/

Kies uit volgende examen: 2022-1, vanaf vr. 15

Hier gaan we volgende les mee verder!

6. Check leerdoelen

Ik weet welke begrippen ik nog lastig vind

Ik kan een videoclip analyseren met begrippen (film en muziek) uit de syllabus

Ik weet wat er goed en minder goed is gegaan op mijn toets

Ik weet hoe ik een volledig antwoord geef op een examenvraag

Ik begrijp hoe je begrippen toepast in een examenvraag met een nieuw voorbeeld

Evaluatie

- Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

- Schrijf op wat je deze les heeft verrast

Noem drie dingen die je in de les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Wat wil je tot de toetsweek in de les doen?

Huiswerk

Neem begrippen per discipline (beeldend, theater, dans, film, muziek) door in de syllabus

Maak voor jezelf een overzicht

Volgende week

Examenvragen + herhalen gekozen thema's/vormgeving