H6 Gedrag en hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 1

Thema 6: Waarneming en gedrag

Gedrag

Leerdoelen

L7: Je kunt uitleggen wat gedrag is.

L8: Je kunt uitleggen waardoor gedrag wordt bepaald.

L9: Je kunt het verschil benoemen tussen observatie en interpretatie van gedrag.

Wat is gedrag?

Gedrag = alle handelingen van een mens/dier.

Handeling =  iets wat een mens/dier doet.

Gedragsketen = een vaste volgorde van handelingen.

Voorbeeld van een gedragsketen

Voorbeeld van een prikkel & respons

Prikkels:

• Inwendig = binnen het lichaam (honger/dorst)
• Uitwendig = buiten het lichaam

Respons = de reactie op een prikkel

Het zien van een chocoladereep

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Het hebben van honger

1. Inwendige prikkel
2. Uitwendige prikkel

Motivatie = de bereidheid te reageren op een prikkel.

TP: Welk effect zou een hoge motivatie hebben op een respons?

Aangeboren vs Aangeleerd

Aangeboren gedrag = gedrag vanaf de geboorte

Aangeleerd gedrag = gedrag dat ontstaat door iets te leren

Noem een voorbeeld van aangeleerd gedrag.

Sociaal gedrag

Gedrag van soortgenoten naar elkaar toe.

Een handeling van een dier (of een mens) een prikkel voor een handeling van een soortgenoot -> een signaal.

Gedrag van mensen

Gedrag van mensen wordt beïnvloed door waarden en normen.

Waarden = de dingen die mensen belangrijk vinden in het leven.

Normen = gedragsregels waarvan veel mensen vinden dat je je eraan moet houden.

Wat is een waarde?

1. Je mag niet stelen
2. Iemand aanspreken met "u".
3. Je mag niet liegen
4. Eerlijkheid

Observatie = feitelijk gedrag wat we waarnemen.

Interpretatie = wat jij denkt dat het gedrag betekent.

Is het een interpretatie of een observatie?
De hond loopt mank.

1. Interpretatie
2. Observatie

Is het een interpretatie of een observatie?
De kat is moe.

1. Interpretatie
2. Observatie

Hormonen

• hormoonklieren  maken hormonen.

• gaan via bloed naar andere organen.

Hormoonklieren

Hormoonklier

maakt hormonen.

Heeft geen afvoerbuis: geeft hormonen af aan het bloed

Bloedsuikerspiegel - Eilandjes van langerhans

Bloedsuikerspiegel

2 hormonen zorgen voor een stabiele bloedsuikerspiegel:

- Insuline

- Glucagon

Deze worden gemaakt in de alvleesklier (eilandjes van Langerhans)

Bloedsuikerspiegel

• In voedsel zitten veel koolhydraten (suikers)
• Bij gezonde mensen is de bloedsuikerspiegel min of meer constant.

Insuline

wordt afgegeven door de alvleesklier bij een hoge bloedsuikerspiegel. Spieren en lever nemen glucose op en vormen glycogeen. Bloedsuikerspiegel daalt.

Glucagon

 wordt afgegeven door de alvleesklier bij een lage bloedsuikerspiegel. Lever zet glucagon om in glucose. Bloedsuikerspiegel stijgt.

Huiswerk

ma 20 juni 1e uur: extra les biologie 1b

- Wat doet alcohol met de hersenen tussen de 12 en de 25 jaar?

Maak H6 af. Zie de weektaak. 

PW H6 1b di 28 juni 5e uur