Hoorcollege 1: De theorie van de ontwikkelingspsychologie

• SLB
• HBO
• Studiejaar 1

Hoorcollege 1

De theorie van de ontwikkelingspsychologie

Opbouw van semester 2

2 Hoorcolleges​

4 werkbijeenkomsten ​

Intervisiebijeenkomst observeren periode 4 (tijdens VHT) ​

​

Thema’s: ​

Ontwikkeling​spsychologie

Pedagogiek in de 17e, 18e,19e en 20e eeuw (let op: incl. pitches)​

Pedagogiek & psychologie​

Sociologie in het onderwijs 

De planning

De hoorcolleges gaan volgens rooster​

​De werkcolleges vinden plaats tijdens de VHT​

​De toetsing vindt plaats in de toetsweek van periode 4 ​

​​

Let op! Tussentijdse deadline: ​

​

25 februari 2022: groepsindeling pitchopdracht 

Toetsing (periode 4)

Toetsvorm: open vragen toets ​

​Zie voor meer informatie het toetsoverzicht van semester 2 op algemene onderwijsinformatie van PLV1

Hoorcollege 1

De theorie van de ontwikkelingspsychologie

van baby tot adolescent 

De doelen 

Aan het einde van dit college kunnen jullie:

• benoemen wat ontwikkeling inhoudt en welke ontwikkelingsfasen en - gebieden er zijn.
• voorbeelden geven van ontwikkelingstaken en –opgaven.
• uitleggen wat de begrippen equilibrium, adaptatie, assimilatie en accommodatie betekenen.

Wat is ontwikkeling?

Ontwikkeling is een reeks progressieve veranderingen die leidt tot een hoger niveau van functioneren (Van Beemen, 2001)

Ontwikkelen is het veranderen van wat een persoon doorheen de jaren meebracht op het vlak van waarnemen, bewegen, denken, praten, moraal, emoties, seksualiteit, …  Deze verandering wordt gezien als vooruitgang. (Kohnstamm, 2002)

Ontwikkelen is het veranderen van een aanwezige structuur, d.i. een persoon in zijn geheel: lichaam en geest. De aanwezige structuur ont-wikkelt, ont-vouwt, ont-plooit zich gedurende de hele levenscyclus; dus vanaf de conceptie tot aan de dood. Er treden gedragsveranderingen op van het begin tot het einde van het leven. Hierbij kan zowel sprake zijn van het verwerven van nieuwe mogelijkheden als het verliezen van een bepaalde functie of vaardigheid. Winst en verlies gaan dan ook hand in hand in de ontwikkeling. (Struyven, 2009)

Opbouw hoofdstuk 3

De ontwikkeling kent 

• bepaalde fasen (wanneer/ in welke leeftijdsfase vindt iets plaats).
• bepaalde gebieden (op welk gebied vindt de ontwikkeling plaats).
• bepaalde ontwikkelingstaken bij de verschillende ontwikkelingsfasen (wat kan iemand tijdens een bepaalde ontwikkelingsfase).
• bepaalde opvoedingsopgaven(wat wordt er van de opvoeder verwacht tijdens een bepaalde fase)

Ontwikkelingsfasen

1. Vroegkinderlijke ontwikkeling:

   a. Baby- en peutertijd

   b. Peuter / kleutertijd

2. Basisschoolperiode

3. Adolescentie

                                    (Rispens, 1994)

*Piaget heeft een andere indeling!

Ontwikkelingsgebieden

In het boek wordt de volgende indeling in ontwikkelingsgebieden aangehouden:

1. Psychologische ontwikkeling (mentale groei) -> morele ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling (proces van leren, geheugen en cognitie)
3. Sociaal – emotionele ontwikkeling (ontwikkeling eigen persoonlijkheid in interactie met anderen/leren omgaan met emoties)

Hulpmiddel

Ontwikkelingstaken

Taken waarvan het leren beheersen ervan van essentieel belang is voor de verdere ontwikkeling (ontwikkelingsverloop).

In te delen in taken per ontwikkelingsgebied.

Het zijn ook verwachtingen die de omgeving heeft van een kind in een bepaalde levensfase.

Dus zijn de ontwikkelingstaken cultuurbepaald.

Kleine afwijkingen zijn normaal maar grote afwijkingen kunnen leiden tot of wijzen op een ontwikkelingsachterstand.

Voorbeeld van opvoedingstaken

fysiologische zelfregulatie, constructief omgaan met leeftijdgenoten, ontwikkelen van een persoonlijke identiteit

Opvoedingsopgaven

Bij iedere levensfase en bij elk ontwikkelingsgebied horen bepaalde opvoedingsopgaven. 

• Bijvoorbeeld in de baby- en peutertijd sensitief / responsief reageren op het kind.
  

De opvoedingsopgaven zijn dus een geheel van gedragingen die van een ouder of opvoeder verwacht mag worden om het kind te steunen bij en aan te stimuleren tot ontwikkeling.

Voorbeeld van opvoedingsopgaven

 fysiologische zelfregulatie--> stimuleren om op het potje te plassen

veilige gehechtheid -->  door sensitiviteit en resposiviteit 

exploratie; autonomie en individuatie--> beschikbaar zijn, maar ook ruimte geven

Ontwikkeling per leeftijdsfase

baby-/peutertijd

peuter-/kleutertijd

basisschoolperiode

adolescentie

Baby-/peutertijd

Psychologische ontwikkeling:

• Fysiologische zelfregulatie
• Sensitieve responsiviteit
• Hechting

Sociaal-emotionele ontwikkeling:

• Koppigheidsfase (nee – zeggen)
• Leidt mogelijk tot onzekerheid en angst

Cognitieve ontwikkeling:

• Verhoogde motorische- en spraakontwikkeling
• Piaget: Sensomotorische ontwikkelingsfase

Piaget: equilibrium, adaptie, assimilatie en accommodatie

Gedachten zijn geïnternaliseerde denkoperaties.

De manier van denken ontwikkelt mee in de groei naar volwassenheid

Ontwikkeling wordt mogelijk gemaakt door 4 factoren: 

1. biologische processen
2. ervaringen
3. interactie
4. het streven naar equilibrium (=evenwicht).

Piaget: equilibrium, adaptie, assimilatie en accommodatie

Het streven naar equilibrium is de motor achter de ontwikkeling van van het denken.

Adaptatie (*) = aanpassen van eigenlijke denkschema's die we moeten aanpassen en dat kan op twee manieren:

• Assimilatie (*)
• Accommodatie (*)

Peuter-/kleutertijd

Psychologische ontwikkeling:

• Het kind ontwikkelt eigenheid.
• Staat spelend in de wereld. 
• Spelen is het zijnskenmerk van 

het kind

• Interiorisatie

Sociaal- emotionele ontwikkeling:

• Constructief met anderen omgaan
• leren delen
• leren samen spelen van parallel spel naar samenspel

Cognitieve ontwikkeling:

• Spraak neemt een belangrijke plaats in
• Piaget: van 2 tot 7 pré-operationele fase: het kind heeft nu objecpermanentie.
• Animisme: het aan levenloze dingen menselijke kenmerken toedichten
• Magisch denken: het idee dat de eigen gedachten van invloed zijn op de materiele wereld

Basisschoolperiode (4-12j)

Psychologische ontwikkeling:

• Het opdoen van succeservaringen is 

van belang zodat het kind zich 
competent voelt en zelfvertrouwen krijgt.

Sociaal- emotionele ontwikkeling:

• Ontwikkelen van vriendschappen
  
• Ontwikkelen van een geïnternaliseerd geweten
  
• Het kind leert zich inleven in een ander (decentratie)

Basisschoolperiode (4-12j)

Cognitieve ontwikkeling

• Het leren staat centraal.
• Piaget; vanaf 7 jaar: concreet-operationele fase. Het kind leert ordenen, tellen, redeneren, vergelijken van hoeveelheden etc.
• sociaal –perspectief
• conservatiebegrip
• denkoperaties (houden van feiten en leren)
• gericht op concreet waarneembaar
• leert omgaan met inclusie-relaties

Rol van de leerkracht in de basisschoolperiode

• School moet een veilige plek zijn omdat het kind hier veel uren per dag doorbrengt. 
• De leerkracht neemt deels de beïnvloedende rol van de ouders over.
• Kennis overbrengen
• Een kritisch – creatieve houding stimuleren
• Gedrag leren aanpassen aan de normen en waarden 

        van de omgeving.

• Het geven van opbouwende feedback is van belang.

Adolescentie periode

Psychologische ontwikkeling:

• De adolescent maakt zich los van de ouders. Dit leidt tot conflicten. Kenmerkend is de emotionele zelfstandigheid.

Cognitieve ontwikkeling:

• Piaget: Post – operationele fase (vanaf 12 jaar) : kan hypothetisch denken
• Ontwikkeling van het ruimtelijk en abstract denken
• nadenken over het abstracte en niet-direct waarneembare
• leren reflecteren op eigen denken
• een gedachte kan de basis zijn van handelen.

Morele ontwikkeling

Kohlberg

Ontwikkeling van het besef van goed en kwaad.

Drie stadia;

1. Pre conventioneel besef (gebaseerd op straf en gehoorzaamheid, oriëntatie op eigenbelang)
2. Conventioneel besef (oriëntatie op goedkeuring en oriëntatie op het doen van je plicht binnen de groep)
3. Post conventioneel besef (Oriëntatie op vastgestelde wetten en eigen belang afgezet tegen dat van anderen. Oriëntatie op universele morele principes)

Link naar de prezi 

Door op onderstaande link te klikken kom je terecht bij de prezi over ontwikkeling. Bij elke dia is tekst ingesproken. De presentatie bevat interessante en verhelderende filmpjes. Deze prezi is een aantal jaar geleden al gemaakt, maar de inhoud klopt nog steeds.

https://prezi.com/hmbz5bweacaz/?utm_campaign=share&utm_medium=copy

De doelen 

Als het goed is kunnen jullie nu:

• benoemen wat ontwikkeling inhoudt en welke ontwikkelingsfasen en - gebieden er zijn.
• voorbeelden geven van ontwikkelingstaken en –opgaven.
• uitleggen wat de begrippen equilibrium, adaptatie, assimilatie en accommodatie betekenen.

De pitch opdracht!

Jullie gaan in werkbijeenkomst 2 een schooltype pitchen. Je schrijft je voor 25-2 in voor een van de groepjes. Te kiezen uit:

Montessori

Dalton

Jenaplan

Freinet

Vrije School

De pitch opdracht!

 Je bereidt samen een pitch voor van maximaal 2 minuten:

• Filosofie
• Grondlegger
• Kenmerken van het type onderwijs
• Noem 1 element dat je aanspreekt

Niet voorlezen, losjes uit je hoofd vertellen wat je ervan weet.

De pitch opdracht!

Gebruik de voorbereidende ppt op Its en aanvullende betrouwbare bronnen. 

Schrijf je in voor 25-2 

Jullie pitchen in werkbijeenkomst 2

Werkbijeenkomsten

A: 8-3 en 22-3 van 12-13 uur 

B: 8-3 en 22-3 van 13-14 uur 

C: 8-3 en 22-3 van 14-15 uur 

D: 22-2 en 15-3, 10-11 uur

E: 22-2 en 15-3, 13.30-14.30uur

F: 22-2 en 15-3, 11-12 uur

G: 22-2 en 15-3, 12-13 uur