2324 WB1 - Ontwikkelingspsychologie in de praktijk

• Pedagogiek
• HBO
• Studiejaar 1

Werkbijeenkomst 1 

periode 3: Ontwikkelingspsychologie in de praktijk: het schoolkind

welkom! 

Terugblik hoorcollege 1

Vond dat er verschillende studenten zich echt misdroegen tijdens het HC 1a,b,c.

Er werd steeds doorheen gepraat. Dat was erg storend voor mij maar ook voor de studenten die wel goed meededen en daar zaten om te leren. 

Zo wil ik het niet in mijn les. 

Ik verwacht dat je je volwassen gedraagt en de volgende keer stuur ik studenten gewoon weg bij het HC. 

Ik zal de volgende keer bij een HC gewoon zenden en niet meer zo mijn best doen om jullie te betrekken bij de les. Want dat werkte ook niet. 

Terugblik toets 

                                                                           52% voldoende 

Veel studenten met een 5 (30%)

Grote groep met een 6 (25%)

Wat ga je de volgende keer anders aanpakken bij het leren van de toets? 

Wat is een korte beschrijving? 

Wat is een kenmerk? 

Is niet een mogelijk gevolg. 

Korte herhaling omdat dit echt iets is wat je moet weten als toek. leerkracht! 

sensitiviteit & responsiviteit  

Sens: Je bent als leerkracht gericht op/gevoelig voor de subtiele signalen van kinderen.  Deze signalen merk je op. Deze signalen hebben te maken met de gevoelens van kinderen en de behoeften van de kinderen) 

Responsiviteit: je reageert adaquaat of  passend op de signalen van kinderen. 

verschil tussen een stoornis en een probleem 

Leer- of gedragsprobleem: 

Problemen bij alle vakken of in alle situaties. 

Veroorzaakt door omgevingsfactoren (zoals te weinig stimulans, slecht onderwijs, problemen in de thuissituatie, slechte relatie met klasgenootjes) Een leer of gedragsprobleem kan minder worden of opgelost worden. 

Door bijv. verlengde instructie & begeleid oefenen of door gesprekken met de leerling. 

Stoornis 

stoornis in het centrale zenuwstelsel

vaak erfelijk/aangeboren

Bij leerstoornis > t.a.v. 1 specifiek vakgebied scoort leerling veel lager dan je zou verwachten van die leerling op basis van IQ, leeftijd en scholing. 

Is hardnekkig, gaat niet over, is altijd deskundige hulp bij nodig. 

Dyslexie, Dyscalculie, ADHD 

Bij gedragstoornis : steeds aanhoudende gedragspatronen waarbij de grondrechten van anderen worden overtreden en/of de bij de leeftijd horende sociale normen en regels worden overtreden. 

ODD, ADHD, ASS, hechtingstoornis

Motiverende opening 

verras 

Wat zegt deze test nu over deze 2 meisjes? 

Marshmallow test -psych. Mischel

1972 50 jaar geleden 600 ki. 

Kan een jong kind zich beheersen?  Is er al voldoende zelfcontrole/beheersing?

Dit is een ontwikkelingstaak van kinderen.  

In de kleuterfase  zie je veel ontwikkeling van de zelfregulatie mede door toedoen van de opvoeders en leerkrachten.

Later in de adolescentie fase zie je hier ook weer groei in. 

Uitstel van behoeftebevrediging 

Waarbij je een beloning in het verschiet hebt. LET OP: Mischel trok twijfelachtige conclusies, bleek uit later onderzoek.

Hij zei: Wie zichzelf kan beheersen, heeft meer succes in zijn leven dan degene die meteen een snoepje neemt. 

Ki werden jarenlang gevolgd 

Zelfregulatie doet er zeker toe maar deze test bewijst niets over het latere succes in het leven! 

De ki uit deze test kwamen allemaal uit de crèche van de universiteitscampus, voornamelijk uit rijkere milieus dus! 

Watts - Overgedaan met 900 kleuters van allerlei achtergronden. Uit dit nieuwe onderzoek blijkt dat vooral de sociaal-economische achtergrond van het kind belangrijk is voor zijn schoolprestaties en succes in het leven en niet zijn zelfbeheersing als kleuter! 

Ontwikkelingsfasen

Ontwikkelingsgebieden

psychologische ontwikkeling

peuter/kleutertijd 2-4

adolescentie 12-18 

cognitieve ontwikkeling

sociaal-emotionele ontwikkeling

basisschoolperiode 4-12 

baby/peutertijd

0-2

Haal deze 2 begrippen niet door elkaar! 

Wie kan eenvoudig uitleggen wat de 4 ontwikkelingsfasen nu zijn zonder de woorden te gebruiken in deze sleepvraag?

Dit zijn de stadia die je doorloopt in je leven van 0-18 jaar 

Wie kan eenvoudig uitleggen wat de 3 ontwikkelingsgebieden zijn, zonder de termen te noemen in deze sleepvraag?

Dit zijn de drie aspecten waar steeds naar gekeken wordt in een bepaalde ontwikkelingsfase. 

Dus hoe ontwikkelt de peuter zich sociaal- emotioneel? Hoe ontwikkelt het basisschoolkind zich cognitief?  

Ontwikkelingsfasen

1. Vroegkinderlijke ontwikkeling:

   a. Baby- en peutertijd

   b. Peuter / kleutertijd

2. Basisschoolperiode

3. Adolescentie

                                    (Rispens, 1994)

*Piaget heeft een andere indeling!

Waarom moet jij nu iets weten over de ontwikkelingsfasen voor de basisschoolperiode? 

Ontwikkelingsgebieden

In het boek wordt de volgende indeling in ontwikkelingsgebieden aangehouden:

1. Psychologische ontwikkeling (mentale groei) -> morele ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling (proces van leren, geheugen en cognitie)
3. Sociaal – emotionele ontwikkeling (ontwikkeling eigen persoonlijkheid in interactie met anderen/leren omgaan met emoties)

Wat zijn ontwikkelingstaken?

1. dit is de steun en hulp van de ouder/verzorger om vaardigheden te leren
2. zich leren inleven in de ander, zelfstandigheid, lezen
3. dit zijn vaardigheden die het kind in een periode moet leren beheersen
4. democratische opvoedingsstijl, positief omgaan met het kind

Hoe kan je zich inleven in  de ander ook noemen?  decentratie

Waar hoort A bij? 

Bij Opvoedingsopgaven

Waar hoort D bij?

Ook bij de opvoedingsopgaven van de ouders/verzorgers en de leerkracht

Wat bedoelen we dan ook alweer met opvoedopgaven?

Ontwikkelingsopgaven:

= de wijze waarop er steun en hulp wordt gegeven door de ouder/verzorger/leerkracht.

Geef voorbeelden: 

meebewegen bij tegenwerking van het kind, sensitief zijn & responsief reageren, beschikbaar zijn (niet op mobiel), relatie aangaan, oprechte interesse tonen, emotionele steun bieden bij verdriet/angst, autonomie bieden keuzes geven, ruimte voor onderzoeken van dingen, grenzen stellen, aanmoedigen, gewenst gedrag benoemen, feedback geven, verantwoordelijkheid bij kind leggen. 

Doelen

Aan het einde van de bijeenkomst heb je een goed beeld van de ontwikkelingsgebieden van een schoolkind. Je kunt de dit terugzien en koppelen aan de leerlijn. 

Aan het einde van de werkbijeenkomst heb je nagedacht over de ontwikkelingstaken van jouw leerlingen en beschreven hoe jij hier als leerkracht concreet naar handelt (jouw opvoedingsopgaven) . 

Aan het einde van de les heb je de begrippen assimilatie en accommodatie toegepast op lesstof. 

Verdere lesverloop

Ontwikkelingsgebieden schoolkind- leerlijn 

Ontwikkelingstaken en opvoedopgaven stageklas

Begrippen Piaget 

Vragen 

Het schoolkind 

In het HC heb je de hele ontwikkeling van baby tot adolescent doorlopen.

We focussen deze WB alleen op het basisschoolkind (4-12 jaar), omdat dit jullie doelgroep is en hier moet je dus het meeste van weten. 

Natuurlijk is het wel belangrijk om kennis te hebben van de eerdere en latere fases, zodat je de ontwikkeling goed in perspectief kunt zetten. 

Het is dus dus allemaal toetsstof, maar we leggen vandaag meer nadruk op het schoolkind. 

We bekijken de ontwikkeling van het schoolkind:

per ontwikkelingsgebied en maken een koppeling met de SLO kerndoelen.

Ga naar de site van de SLO -concept kerndoelen Nederlands en rekenen en wiskunde primair onderwijs en download het bestand (sept. '23) & de oude kerndoelen (2006). Dit heb je nu nodig voor de opdracht, maar eigenlijk heb je het altijd nodig bij het voorbereiden van jouw onderwijs! Sla hem dus gelijk op een handig plekje op! Ga dit gebruiken bij het voorbereiden van jouw lessen! 

Drie ontwikkelingsgebieden:

Op whiteboard

psychologische ontwikkeling

cognitieve ontwikkeling 

sociaal-emotionele ontwikkeling

Verdeel de kerndoelen over de drie ontwikkelingsgebieden. Wat valt je op? 

Nodig: Concept kerndoelen SLO (2023) & oude kerndoelen (2006)  

Verband leggen met Biesta  

kwalificatie/socialisatie & subjectificatie (persoonsvorming). 

21 kerndoelen t.a.v. taal 

Communicatie overstijgend

Communicatie taalvaardigheid

Communicatie interactie

Taal overstijgend   

Taal als systeem

Taal en individu en maatschappij

Literatuur overstijgend

Literatuur als systeem

Literatuur en individu & maatschappij

 

16 kerndoelen rekenen

wiskundige attitude

wiskundige concepten

wiskundige denk werkwijzen

wiskunde en de wereld

58 Oude kerndoelenboekje uit 2006

Oriëntatie op jezelf en de wereld

Mens en samenleving

Natuur en techniek

Ruimte

Tijd

Kunstzinnige oriëntatie

Bewegingsonderwijs

Engels

Psychologische ontwikkeling

Het zelfbeeld en de identiteit worden verder gevormd, o.a. door waarden en normen die gelden in het opvoedmilieu van het kind. 

Kinderen kunnen nu prestaties leveren - prestatiedrang. Bij teveel prestatiedrang kan dit omslaan in faalangst. 

Kinderen in deze leeftijdsfase hebben positieve bekrachtiging nodig van ouder, leerkracht en omgeving. Bij te weinig positieve bekrachtiging kan het kind een minderwaardigheidsgevoel ontwikkelen. 

Wat zijn dus de opvoedingsopgaven? 

Welke SLO kerndoelen passen het best bij de psychologische ontwikkeling? 

Antwoord: 

Mens en samenleving 

Sociaal-emotionele ontwikkeling

In deze fase maakt een kind zich sociale regels eigen, leert verantwoordelijk te zijn, heeft een geïnternaliseerd geweten en ontwikkelt vriendschappen. 

Er vindt decentratie plaats: het kind is in staat zich te verplaatsen in de ander. Leeftijdsgenoten krijgen een grotere plaats in het leven. Hierbij kan er sprake zijn van groepsdruk, buitensluiten, pesten, verliefdheid, mondigheid en het veranderen van gedrag. 

In een tweetal...

Ga naar de site van de SLO - kies primair onderwijs - kerndoelen primair onderwijs en druk op inhoudslijnen po. Kies Inhoudslijnen oriëntatie op jezelf en de wereld, scrol naar beneden en druk dan op inhoudslijn jezelf en de ander. 

Welke methodiek gebruiken jullie in de stage om aan deze inhoud te werken?

Cognitieve ontwikkeling

In deze fase staat alles in het teken van leren. 

Taal: Kinderen moeten in deze fase geletterdheid verwerven; lezen, spellen en schrijven. Dit is een westerse maatschappelijke eis om goed te functioneren in de samenleving. 

Rekenen: een verplichte vaardigheid die ervoor zorgt dat een kind getalsmatige wetmatigheden leert begrijpen. 

Naast taal en rekenen vinden er natuurlijk nog meer cognitieve processen plaats op het gebied van zaakvakken. 

Bekijk de SLO kerndoelen die passen bij de cognitieve ontwikkeling.

Bekijk voor taal, rekenen en zaakvakken welke kerndoelen onder welke methode vallen die je gebruikt op stage. 

Bekijk de SLO kerndoelen die passen bij de cognitieve ontwikkeling.

Je zult merken dat dit het grootste gedeelte van de kerndoelen omvat, hoe komt dat? 

Bij taal zal je merken dat er verschillende methodes zijn hoe komt dat? 

Welke doelen hebben we nu nog niet behandeld? 

Burgerschap 

Digitale geletterdheid 

Bewegen en sport 

Moderne vreemde talen

kijken naar de klas

Welke ontwikkelingstaken hebben de leerlingen in jouw stagegroep?

p.76 - 85

Welke ontwikkelingsopgaven heb jij als leerkracht in jouw stagegroep? 

p. 81-85

Het basisschoolkind

Welke ontwikkeltaken hebben de kinderen in jouw stagegroep?

Wat zijn dan jouw opvoedingsopgaven? Hoe ziet dat er concreet uit in jouw leerkracht handelen?

Pak zo je boek erbij! 

Welke ontwikkelingstaken hebben de leerlingen in jouw stagegroep?

p.76 - 85

Welke ontwikkelingsopgaven heb jij als leerkracht in jouw stagegroep?

p. 81-85

Maak een groepje met 

2/3/4 studenten met dezelfde stagegroep 

Maak een drieluik 

Deel aan na ongeveer 5 minuten 1 voorbeeld met de hele groep

ontw. taak

opv. opgave

concreet handelen

Je krijgt hiervoor een blad om je antwoord op te schrijven. 

Welke ontwikkelingstaken hebben de leerlingen in jouw stagegroep?

Leren vertrouwen in eigen kunnen

Beter leren omgaan met frustratie (frustratietolerantie)

Leert zich aan sociale regels te houden

Ontwikkelen van vriendschappen

gr. 1/2: uitvoeren van eenvoudige opdr. /zelfredzaamheid (gymkleren aan & knopen losmaken/veters strikken)

Hulp leren vragen, leren tellen, ordenen,  

gr.3: Leren lezen, rekenen (getalsbegrip), schrijven (= een maatschappelijke eis in Westerse sam.lev.)

Zelfstandiger worden, ijverig zijn

Decentratie = zich kunnen inleven in de ander /Leren concentreren, doorzetten

Het aangaan van onderlinge competitie

leren aangaan van een wederkerige relatie met haar klasgenoten

Het vergroten van het  probleemoplossend vermogen

Leren zaken vanuit meerdere gezichtspunten te bekijken (gr. 7/8)

leren redeneren a.d.h.v. stellingen of hyptheses (vanaf 11/12 jaar), leren abstract denken

Bewustwording van sekse verschillen

p.76 - 85

Welke ontwikkelingsopgaven heb jij als leerkracht in jouw stagegroep?

positief bekrachtigen en aanmoedigen, vertrouwen uitspreken, corrigeren met respect, interesse tonen, aangeven wat wel en niet mag. 

creatief straffen (gepaste straf waar de leerling van leert)

Autonomie bieden (keuzes geven)

Een veilige plek bieden, instructie geven voordoen! laten nadoen/modellen 

Taakhouding positief beïnvloeden

Leerlingen leren lezen en schrijven d.m.v. uitgebreide instructie en ondersteuning (dit gaat niet vanzelf= aangeleerd proces niet een natuurlijk proces!)

Leerlingen kritisch leren denken 

gr.7/8: Grenzen aangeven (over mobiel gebruik, gedrag, omgang onderling)

Wat doe jij dan concreet als leerkracht?

p. 81-85

stemt af met het niveau van de groep, qua taalgebruik en belevingswereld

vb:  Meester zingt een liedje voor het fruitmoment om dit aan te geven 

Het leren omgaan met klasgenoten

vb: feedback geven en/of vragen stellen aan leerlingen tijdens of na het buitenspelen als er dingen positief of juist negatief opvallen. 

Zwitserse 

ontwikkelingspsycholoog

eerst bioloog Proefschrift Fossiele weekdieren. Bestudeerde de cognitieve psychologische ontwikkeling van ki. 

leefde van 1896-1980 Hoogleraar uni

Welke 3 mechanismen (begrippen) waarmee kennis wordt geleerd kennen we van Piaget? 

Accommodatie (aanbrengen van kennis) VB: kind leert wat is een appel 

Assimilatie (aanpassing) 

VB: Ki. weet: appel is een soort fruit. Als het kind ontdekt dat een kiwi ook fruit is, dan zal hij dit als fruit onthouden. 

Equilibratie (onderhouden van kennis)

Er moet evenwicht zijn tussen accommodatie (aanbrengen van kennis) en assimilatie (aanpassing).

 

Hoe zat het ook alweer?

Denkschema's 

Adaptatie:

assimilatie 

accommodatie 

7 + 2 =

15 - 3 =

17 + 4 =

25 - 6 =

3 x 2 = 

Assimilatie (aanpassing) > nieuwe kennis wordt ook toegepast op andere gebieden

Dus eerst eenvoudige erbij en eraf sommen, daarna moeilijkere, ze leren het verband zien tussen 7 + 4 & 17 + 4

 

Accomodatie > het leren van voorbeelden uit de omgeving (het aanbrengen van kennis) 

nieuw zijn de keersommen 

Dit wordt aangeleerd 

Als ze de tafel van 2 kennen  (3 x2)

Dan kunnen ze later ook het verband zien met andere tafels. 

Piaget in de klas

Bedenk in een tweetal een voorbeeld van assimilatie en een voorbeeld van accommodatie in een van jouw stagelessen. 

Vragen m.b.t. ontwikkelingspsychologie?

Evaluatie van de doelen

Aan het einde van de werkbijeenkomst heb je bedacht welke ontwikkelingstaken jij op dit moment hebt en welke opvoedingsopgaven jouw omgeving daarbij heeft.

Aan het einde van de werkbijeenkomst heb je nagedacht over de ontwikkelingstaken van jouw leerlingen en beschreven hoe jij hier als leerkracht concreet naar handelt. 

Aan het einde van de les heb je de begrippen assimilatie en accommodatie toegepast op jouw les.