27-9: poëzie les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Tafels 

2-3-2 zetten

Welkom

Pak alvast:

- Leesboek

- Pen en papier

Overzicht komende lessen

Vandaag	Beeldspraak en stijlfiguren
Woens. 28-9	Vaste vorm en inhoud + beginnen gedichten
Vrij. 30-9	Oefentoets Spelling & Formuleren, boekopdracht
Dins. 4-10	Geen les
Woens. 5-10	Toets Spelling & Formuleren
Vrij. 7-10	Werken aan bundel + concept inleveren
Dins. 11-10	Werken aan gedichten + bundel definitief inleveren
Woens. 12-10	Geen les
Vrij. 14-10	Oefentoets Proza & Poëzie
Toetsweek	Toets Proza & Poëzie

Deze les

Lezen of boekopdracht 1

Beeldspraak en stijlfiguren + oefeningen

Lesdoelen

Je kunt de soorten beeldspraak en stijlfiguren (bekend uit de onderbouw) herkennen in een gedicht.

Beeldspraak en stijlfiguren

1. Eerst wat vragen om op te frissen
2. Klassikale bespreking van beeldspraak incl. vragen
3. In duo's oefenen met gedicht uit de reader
4. Klassikaal een paar stijlfiguren
5. Zelf de rest lezen en oefenen met gedicht uit de reader

Eerst wat vragen

• Ik stel een aantal vragen
• Jullie schrijven voor jezelf op wat je al/ nog weet
• Daarna vraag ik een paar antwoorden terug

• Welke soorten rijm, naast eindrijm, ken jij nog van de vorige les?  
• Waarom gebruiken dichters beeldspraak?
• Welke vormen van beeldspraak ken jij nog?
• Waarom gebruiken dichters stijlfiguren?
• Welke stijlfiguren ken jij nog?

Beeldspraak

• Beeldspraak is figuurlijk taalgebruik. 
• Zo kan je iets krachtiger (en soms korter) neerzetten.
• Er wordt een beeld gebruikt voor iets wat letterlijk wordt bedoeld (object).

Vergelijking

• Iets (object) wordt vergeleken met iets wat erop lijkt (beeld)
• Beeld én object staan in de zin

Bijv.: Hij is een beer van een vent.

Bijv.: Je kamer, die zwijnenstal, moet worden opgeruimd!

> Wat is het beeld en wat het object?

Metafoor

• Iets (object) wordt vergeleken met iets wat erop lijkt (beeld)
• MAAR: alleen het beeld wordt genoemd 

Bijv.: Jouw kamer is echt een zwijnenstal.

Personificatie

• Levenloze of abstracte dingen
   krijgen menselijke eigenschappen

Bijv.: De wind huilt om het huis. 

Bijv.: Mijn kamer smeekt om een opruimbeurt. 

Metoniem

• Ook een verband tussen object en beeld
• MAAR: dit is geen overeenkomst zoals bij vergelijking en metafoor 
• Bijv.: Nederland won van België. - geheel i.p.v. deel
• Bijv.: Ik lust nog wel een bakkie. - voorwerp i.p.v. inhoud
• Bijv.: Die lange staat in de weg. - eigenschap i.p.v. persoon

'Ik brand van verlangen.'

Welke vorm van beeldspraak?

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metonymia
4. Synesthesie

'In het zonlicht dansten talloze stofjes.'

Welke vorm van beeldspraak?

1. Vergelijking
2. Metafoor
3. Metonymia
4. Personificatie

Beeldspraak komt veel voor in literatuur en ook in liedjes.

We luisteren naar een fragment uit het nummer Ijskoud van Nielson.

Beantwoord daarna de volgende vraag: welk stukje uit de tekst van IJskoud bevat een personificatie?

Welk stukje uit de tekst van IJskoud bevat een personificatie?

1. Het is ijskoud
2. Een rilling loopt een rondje op m’n rug
3. Waarom maak je alles stuk?
4. Kunnen we één seconde terug?

Aan de slag

• Zie gedicht 'Changement de decor' op blz. 10
• Lees en analyseer het gedicht 
• Noteer en onderstreep de vormen van beeldspraak
• In duo's: 10 minuten
• Klaar? Even pauze

Stijlfiguren

• Gebruik je om iets te benadrukken of te verzachten/ af te  zwakken
• We bespreken er een paar samen
• De rest lees je straks zelf 

Afzwakken

• Bij een understatement wordt de mededeling overdreven afgezwakt. Hierdoor ontstaat een spottend effect.
  Bijv.: 'Ik had een 2,4 voor mijn toets, dus ik heb wel een paar foutjes gemaakt.'
• Een eufemisme is een verzachtende uitdrukking die niet spottend is bedoeld. 
  Bijv.: 'We hebben oma naar haar laatste rustplaats gebracht.'

Pleonasme en tautologie

Bekijk het filmpje

Beantwoord daarna de volgende kijkvragen:

1. Wat is een pleonasme? Noem ook een voorbeeld.
2. Wat is een tautologie? Noem ook een voorbeeld.

0

Benadrukken

• Pleonasme: eigenschap zit al in het woord opgesloten en wordt nogmaals benoemd.
  Bijv.: een houten boom, de hete zon
• Tautologie: twee synonieme woord(groep)en die hetzelfde betekenen. > Het 'dubbele' gaat nog een stapje verder dan bij een pleonasme!
  Bijv.: altijd en eeuwig, zeker en vast

Aan de slag

• Lees de rest van de theorie over stijlfiguren
• Lees en analyseer het gedicht ''n vonkje' op blz. 12
• Noteer welke stijlfiguren je herkent
• Mag samen, mag alleen. Niet klaar = huiswerk

Komende lessen

Vandaag	Beeldspraak en stijlfiguren
Woens. 28-9	Vaste vorm en inhoud + beginnen gedichten (Hw zie Magister)
Vrij. 30-9	Oefentoets Spelling & Formuleren, boekopdracht
Dins. 4-10	Geen les
Woens. 5-10	Toets Spelling & Formuleren
Vrij. 7-10	Werken aan bundel + concept inleveren
Dins. 11-10	Werken aan gedichten + bundel inleveren
Woens. 12-10	Geen les
Vrij. 14-10	Oefentoets Proza & Poëzie
Toetsweek	Toets Proza & Poëzie