Vwo 1 Hoofdstuk 1.5

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vwo 1 Hoofdstuk 1.5

Nederland op reis

Ligging van Nederland.

Het Carboon

330 miljoen jaar geleden. Nederland had een tropisch klimaat.

Het landschap bestond uit moerassen en bossen met bomen die tientallen meters hoog waren.

Het Perm

275 miljoen jaar geleden. Nederland bevindt zich in een woestijnzone en is een ondiepe binnenzee. Het zeewater verdampt en een dik pakket zout blijft achter (indamping). Dit verhardt en wordt steenzout.

Nederland in het Perm

Nederland is door platentektoniek naar het noordoosten verschoven.

Nederland in het Carboon

Nederland lag net ten noorden van de evenaar.

De geologische tijdschaal

brengt de evolutie van het leven in beeld.

De tijd is verdeeld in tijdvakken. Elk tijdvak heeft één of meerdere kenmerken.

Nederland lag vaak onder water en heeft verschillende klimaten gekend.

Hoe weten wij dat Nederland in de loop van miljoenen jaren is verschoven?

De geologie

Is de wetenshap die zich bezighoudt met:

- het ontstaan van de aarde

- de evolutie van het leven

- de samenstelling van de aardkorst

Fossielen

Versteende afdrukken van planten en dieren.

Delfstoffen

Dit zijn grondstoffen die nuttig kunnen zijn voor de mens. Steenkool en zout zijn voorbeelden. Aan delfstoffen kun je afleiden hoe de omstandigheden waren in een gebied, miljoenen jaren geleden.

Relatieve en absolute ouderdom

Relatieve ouderdom

De volgorde waarin bepaalde gesteenten of fossielen zijn ontstaan.

Absolute ouderdom

De ouderdom gemeten in jaren. 

De absolute ouderdom kan gemeten worden aan de straling van radioactiviteit

Ontstaan van steenkool

Wanneer is steenkool ontstaan?

Steenkool is ontstaan tijdens het Carboon, 330 miljoen jaar geleden.

Waar is steenkool ontstaan?

In tropische moerassen waarin zich veel bomen en planten bevonden.

Op welke manier is steenkool ontstaan?

In de tropische moerassen werden dode planten door water en slib luchtdicht afgesloten. Ze vergingen niet, maar vormden dikke pakketten drab die werden samengeperst tot steenkool.

Waar kun je steenkool vinden?

Steenkool is te vinden in heel Nederland, kilometers diep in de aardkorst. Alleen in Zuid-Limburg en het Zuiden van Brabant ligt het minder dan één kilometer onder het aardoppervlak en is het winbaar. In Zuid-Limburg heeft er tientallen jaren mijnbouw plaatsgevonden om het steenkool naar boven te halen.  

Ontstaan van steenzout

Wanneer is steenzout ontstaan?

275 miljoen jaar geleden, tijdens het Perm.

Waar is steenzout ontstaan?

Het meeste steenzout is ontstaan in midden en noord Nederland. In de tijd van het Perm lag hier een binnenzee.

Op welke manier is steenzout ontstaan?

Nederland lag in een woestijnzone, Er was een heet en droog klimaat. De binnenzee dampte in. Het zeewater verdampte en het zout bleef achter. Dit werd een dik en hard pakket.

Waar kun je steenzout vinden?

Het steenzout bevindt zich kilometers diep in de ondergrond van midden en noord Nederland. Op sommige plekken wordt het zout gewonnen.

Een bijzondere delfstof: aardgas

Wanneer is aardgas ontstaan?

330 miljoen jaar geleden, tijdens het Carboon. 

Op welke manier is aardgas ontstaan?

Door de vorming van steenkool is op zeker moment gas uit het gesteente geperst.

Waar kun je aardgas vinden?

In het noorden van Nederland, op drie kilometer diepte, liggen aardgasvelden. Het gas wordt hier tegengehouden door het dikke pakket steenzout of door een andere ondoordrinbare laag. 

In de rest van Nederland is er vrijwel geen aardgas te vinden wegens het ontbreken van een dik pakket steenzout of een andere ondoordringbare laag. Het aardgas is daar verdwenen.

Welk woord hoort er niet bij?

1. steenzout
2. tropische moerassen
3. indampen

Welk woord hoort er niet bij?

1. delfstoffen
2. huidige omstandigheden Nederland
3. fossielen

Welk woord hoort er niet bij?

1. water en slib
2. dode tropische planten
3. droog klimaat

Welk woord hoort er niet bij?

1. ondiepe binnenzee
2. evenaar
3. zoutvlakte

Welk woord hoort er niet bij?

1. steenkool
2. steenzout
3. relatief ouder

Steenkool en aardgas zijn ontstaan in het Carboon.

1. juist
2. onjuist

Vissen bestonden eerder dan landplanten.

1. juist
2. onjuist