Paragraaf 11.3: Stofwisseling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de kluis!

Wat gaan we doen?

1ste uur:

VWO:

• Uitbeelding endordemisdrama (HAVO help!)
• Herhaling paragraaf 11.2: Transport in Planten (voor waterpotentiaal)
• Paragraaf 11.3: Stofwisseling
• Zelfstandig aan de slag met de opdrachten

HAVO:

• Voorkennisopdracht paragraaf 12.3: De lever

- Wat is homeostase ook alweer?

- Leg het homeostatische proces van de lever uit (glucogenese en gluconeogenese)

- Wat is gal? En wat doet het ook alweer?

Wat gaan we doen?

2e uur:

HAVO:

• Bespreking voorkennisopdracht
• Herhaling paragraaf 12.2: Longventilatie
• Uitleg paragraaf 12.3: De lever
• Zelfstandig bezig met de opdrachten

VWO:

• Practicum opdrachten stengel, wortel en huidmondjes microscopie
• PO opdracht transport in planten
• Klaar? Opdrachten 11.3 of samenvatting 11.3

Endodermis drama 5V

Opname van water en mineralen

Hout- en bastvaten bevinden zich in de wortel in de centrale cilinder

Buitenste laag cellen; endodermis, deze cellen bevatten kurkbandjes: bandjes van Caspary

--> selectieve opname van stoffen

Wortelharen

Epidermiscellen groeien uit tot wortelharen

--> groter oppervlak

--> sneller opname water en mineralen

Watertransport in wortelcellen

• Endodermis;  actief transport  mineralen via celmembraan
  
• Gevolg: hoge osmotische waarde in centrale cilinder
• Osmose naar centrale cilinder
• Kurkbandjes verhinderen terugstromen water
• Water in houtvat stijgt --> worteldruk

Capillaire werking

Samen met trekkrachten 

door verdamping en 

worteldruk zijn deze 

krachten sterker dan

de zwaartekracht.

Houtvaten

Bastvaten

H2O + zouten

H2O + assimilatie producten

Van wortels naar bladeren

Van bladeren naar rest v/d plant

Anorganische sapstroom

Organische sapstroom

Welke krachten spelen een rol bij de transport van water en zouten in een vaatplant?

Het transport van water, dat een boom uit de grond heeft opgenomen, stopt als de boom zijn bladeren laat vallen. Welke kracht valt weg door het ontbreken van de bladeren?

1. Capillaire werking
2. Worteldruk
3. Verdamping
4. Adhesie

Hiernaast zie je het verschijnsel 'Guttatie', waarbij vocht uit de bladeren van planten druppelt. Wanneer zou dit optreden?

1. Als verdamping groot is en worteldruk laag
2. Als verdamping klein is en worteldruk hoog
3. 's ochtends als de luchtvochtigheid hoog is
4. Als opname en verdamping van water (en zouten) in evenwicht is

Waterpotentiaal

= druk nodig om water te verplaatsen

Afhankelijk van:

• Osmotische waarde van een cel: meer opgeloste stoffen --> negatieve osmotisch potentiaal 
• Drukpotentiaal (turgordruk): meer vocht in een cel --> positieve drukpotentiaal
• Water beweegt van hoog naar laag waterpotentiaal

(psi)

Paragraaf 11.3: Stofwisseling

Fotosynthese

Voortgezette assimilatie

Aerobe dissimilatie

Verbranding

Koolstofassimilatie

Groei & opslag

Lesdoel

1. Ik kan uit de opname en afgifte van zuurstof en koolstofdioxide door een plant de intensiteit van de fotosynthese (koolstofassimilatie) afleiden.

2. Ik kan beschrijven hoe opslag van assimilatieproducten (organische stoffen) in planten plaatsvindt.

Gaswisseling

• Opname en afgifte van CO2 en zuurstof door planten:

- Verbranding (dissimilatie)

- Fotosynthese (Koolstofassimilatie)

• Via diffusie 

- Huidmondjes & luchtholtes

Waar of niet waar?
Als huidmondjes sluiten beperkt de plant het waterverlies, maar ook de koolstofassimilatie.

1. Waar
2. Niet waar

Intensiteit fotosynthese

• Snelheid waarmee bij fotosynthese glucose en zuurstof worden gevormd. 
• Afhankelijk van:

- hoeveelheid licht (kleurspectrum)

- (beschikbare) CO2 & H2O

- temperatuur

- hoeveelheid chlorofyl

Beperkende factor = factor die het minst gunstig is

Intensiteit fotosynthese = opname O2 (nodig voor dissimilatie, in donker meten) + afgifte O2 (in licht)

Maak opdracht 29!

Intensiteit fotosynthese

• Hoe bepalen?

1. Overdag deel van O2 die vrijkomt bij fotosynthese, wordt verbruikt bij aerobe dissimilatie --> Alleen O2 dat de plant zelf niet nodig heeft wordt afgegeven/ verdampt!

2. Gemeten zuurstofproductie < werkelijke geproduceerde hoeveelheid O2

3. 's Nachts in het donker geen fotosynthese!

4. Dus meet je 's nachts hoeveel O2 er wordt verbruikt bij aerobe dissimilatie

5. Aanname dissimilatie overdag = 's nachts

6. Het gemeten O2 verbruik door dissimilatie + O2 afgifte bij fotosynthese 

 

Opslag Assimilatieproducten

• Overdag productie glucose > dan glucose verbruik (dissimilatie)
• Overschot wordt omgezet en gebruikt voor opbouw, herstel en reservestoffen

Lesdoelencheck:

Kan ik:

- kan ik uit de opname en afgifte van zuurstof en koolstofdioxide door een plant de intensiteit van de fotosynthese (koolstofassimilatie) afleiden?

- kan ik beschrijven hoe opslag van assimilatieproducten (organische stoffen) in planten plaatsvindt?

Schrijf voor jezelf bij beide vragen een antwoord op (3 minuten) en overleg dan met elkaar en vul aan (3 minuten)

Aan de slag!

VWO:

Paragraaf 11.3: opdracht 27 t/m 35

HAVO:

- Voorkennisopdracht paragraaf 12.3

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!