7.1 De verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Start opdracht 

blader het hoofdstuk /tijdvak door en schrijf op welk kenmerkend aspect volgens jou het belangrijkste is en geef ook kort aan waarom. 

7.1 De Verlichting

pruiken en revoluties

kenmerkende aspecten

Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Lesdoel

- Je kunt uitleggen:

1 hoe rationeel en optimistisch de ideeën van verlichte denkers waren en hoe deze werden toegepast.

2 hoe verlichte denkers dachten over godsdienst, sociale verhoudingen, politiek en economie.

3 enkele verlichte denkers noemen

Het KA: rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Geef een definitie van rationeel optimisme

Geef een definitie van verlicht denken

Verlichting

Rationeel denken en vrijheid leiden tot een betere wereld

Wat bedoeld Kant met autonoom burger?

Nadenken over: Godsdienst

• twijfel over de rol van God
  
• twijfel over de Bijbel 
• afwijkende meningen niet verbieden of vervolgen 

• let op: meeste verlichte denkers wel gelovig

Voltaire

• God heeft de wereld, de mens en de natuurwetten geschapen, maar bemoeit zich niet meer actief met de wereld 
• deïsme 

• mechanistisch wereldbeeld

Spinoza

• God is geen persoon (op de achtergrond), maar 
• God is in alles in de natuur

• Maar: zelfs in de Republiek mochten zijn ideeën niet gepubliceerd worden.
• Ongodisme

Nadenken over: Politiek 

3 belangrijke nieuwe ideeën:

• John Locke: natuurlijke rechten
• Rousseau: volkssouvereiniteit
• Montesquieu: trias politica

John Locke

• natuurlijke rechten: recht op leven, bezit en vrijheid

('mensenrechten')

• regering regeert op basis van vertrouwen

maakt de wetten

voert de wetten uit

controleert of burgers zich aan de wetten houden

Jean-Jacques Rousseau 

• Volkssoevereiniteit (macht ligt bij het volk)

• Regering is alleen uitvoerder van de wil van de burgers

Nadenken over: economie 

Adam Smith

Verspreiding Verlichte ideeën

- in Frankrijk kwam het volk in contact met de ideeën door:

- brieven

- publicaties (tijdschriften, boeken)

- discussies in koffiehuizen en vooral in salons

Salons

Een literaire salon is een sociaal-literaire bijeenkomst waarbij verschillende schrijvers, dichters, filosofen en kunstenaars elkaar regelmatig ontmoeten om zaken op het gebied van literatuur, poëzie, filosofie en soms nog andere kunsten en politiek te bespreken. Deze bijeenkomsten werden met name georganiseerd door de edelen.

De Encyclopedie van Diderot werd het boegbeeld van de Verlichting in Frankrijk in de 18e eeuw. De eerste 28 delen zijn in Frankrijk gepubliceerd tussen 1751 en 1772.

In de encylopedie staan allerlei gebieden van kennis op wetenschappelijk bescheven. Bijvoorbeeld planten, voertuigen ect.

Een uitspraak van Kant is

1. Durf te bestaan
2. Durf te denken
3. Durf te doen
4. Durf te geloven

Het idee van de volkssoevereiniteit past het best bij

1. Montesquieu
2. Locke
3. Rousseau
4. Voltaire

Wat is geen kenmerk van de verlichting?

1. optimisme
2. tolerantie
3. vrijheid van meningsuiting
4. absolutisme

Verlichting is een gevolg van
...

1. Wetenschappelijke revolutie
2. Feodalisme
3. De Reformatie
4. Plantagekoloniën

Wie hoort bij deïsme?

1. Robespierre
2. Voltaire
3. Montesquieu
4. Rousseau

Welke filosoof uit de Verlichting vindt dit?
God heeft de wereld gemaakt en daarna niks meer met de wereld te maken gehad.

1. Voltaire
2. Locke
3. Montesquieu
4. Rousseau

De grondwet: hier staan de belangrijkste rechten van de burgers in vastgelegd, de president moet deze rechten beschermen. Van welke verlichte denker is dit idee afkomstig?

1. Montesquieu
2. Locke
3. Voltaire
4. Rousseau

Leg uit dat Belle van Zuylen aan de ene kant wel een product van de verlichting was, en aan de andere kant niet

Wat zijn de belangrijkste ideeën van
deze verlichte filosofen?
Schrijf zoveel mogelijk op

Huiswerk opdracht

maak de volgende vragen uit het WB: 

3, 5, 8, 10 en 23 en 26