Workshop taalbeleid leesvaardigheid en woordenschatdidactiek

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Workshop Taalbeleid

Welkom                                              

                  Workshop taalbeleid

Wat is taalbeleid?

Taalbeleid is de structurele en strategische poging van een schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de taalleerbehoeften van de leerlingen, met het oog op het bevorderen van hun algemene ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten. 

https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/nederlands/taalbeleid/

         Waarom schoolbreed taalbeleid?

-->  Taal is cruciaal bij het leren; taal geeft het denken vorm.

-->  Taal omvat alle taalvaardigheden: lezen, schrijven, spreken, luisteren

      en taalverzorging 
-->  De verantwoordelijkheid voor goed taalonderwijs ligt bij alle vakken.
-->  Een betere taalvaardigheid leidt tot betere prestaties bij alle vakken.

-->  De leerlingen moeten op een uniforme en zo mogelijk

      vakoverstijgende manier bezig zijn met  hun taalvaardigheden. 

Taalverzorging:  regels voor spelling, interpunctie en het gebruik van hoofdletters

Taal is niet alleen van belang bij Nederlands, maar speelt een rol bij alle vakken.

Wat is nodig voor een succesvolle aanpak?

• Ondersteuning door MT
• Taalcoördinator
• Werkgroep
•  Meerjarenplan met haalbare en realistische /activiteiten en doelen
• Integraal taalbeleid: alle docenten zijn

verantwoordelijk voor het leveren van een bijdrage aan het verhogen van de taalvaardigheid van leerlingen.

• Borging

Wat gaan we vandaag doen?

• Jullie krijgen uitleg over de leessandwich
• Jullie krijgen uitleg over woordenschatdidactiek
• Jullie gaan een eigen vakles ontwerpen waarin je leesvaardigheid en woordenschatdidactiek aan bod laat komen.

Lezen met de leessandwich

Doel: aan het eind van deze workshop kun je de leessandwich inzetten om 'rijk lezen' te bevorderen in je les. 

De leespiramide

DE LEESSANDWICH 

De leessandwich is een methode die zorgt voor gevarieerde didactiek in de lessen tijdens het 'rijk lezen'. Rijk lezen is een manier van lezen die voortbouwt op natuurlijk lezen. Natuurlijk lezen vormt de basis van het lezen, waar motivatie om te lezen en leesplezier voorop staat. 

Bij rijk lezen reflecteert de lezer op wat hij heeft gelezen. De lezer begrijpt de inhoud van de tekst, door op verschillende manieren met de tekst bezig te zijn (bijvoorbeeld bespreken, de betekenis van lastige woorden (in de tekst) opzoeken, een schema maken van de inhoud).

Pas in de fase na rijk lezen volgt het schools lezen: vragen beantwoorden die bij een tekst staan. Schools lezen is een goede manier om rijk lezen te toetsen.

De fasen van leesplezier, rijk lezen en schools lezen vormen een doorlopende leerlijn richting examen (en examentrainingen helpen daarbij).

(Lezen met de leessandwich, De Vos & Pronk, 2020)

VOOR opties

TIJDENS opties

NA opties

Lezen met leessandwich

• Boek in personeelskamer: Lezen met de leessandwich – 8000 ideeën voor werken met teksten door Bert de Vos en Marieke Pronk
  
• Boek online: https://www.detalengroep.nl/publicatie/11050/
  
• Artikel bij het boek Lezen met de leessandwich: https://hsnbundels.taalunie.org/wp-content/uploads/2019/09/2016_10_taalvaardigheid_so_2_Pronk.pdf
  
• Artikel Lezen met de leessandwich – Een kansrijke didactiek bij Nederlands en mvt: https://lt-tijdschriften.nl/ojs/index.php/ltm/article/view/1769/1376
  

                     Werk aan woordenschat in je les

Om te zorgen dat de leerlingen belangrijke woorden goed aanleren, doorloop je vijf stappen:

1. selectie van kern- of doelwoorden;

2. bespreking van de betekenis van de woorden in een specifieke situatie of context;

3. registratie van de behandelde woorden;

4. oefening, herhaling en actief gebruik van woorden;

5. controle van begrip van de woorden.

1. Welke woorden behandel je?

1. Kies een beperkt aantal doelwoorden.

2. Stel een lijst met begrippen op.

Bijvoorbeeld bij een les marketing:

- consumentengedrag

- detaillistenmarketing

-online marketingfunnel

- interne attributie etc.

2. Hoe komen leerlingen achter de betekenis van onbekende woorden?

1. Kies verschillende uitvalshoeken bij de uitleg van een woord.

- Geef of vraag een definitie, synoniem of omschrijving

- Schrijf het woord op en spreek het uit.

- Gebruik plaatjes, handelingen, filmpjes of voorwerpen.

- Vertel ook wat het woord niet betekent, tegengestelde noemen.

- Noem in je uitleg ook de woorden die horen bij het doelwoord. Bijvoorbeeld 'gegevens', ook gegevens invoeren, gegevens opvragen etc.

2. Betrek leerlingen actief bij het zoeken naar de betekenis.

3. Waar noteren leerlingen de woorden die ze hebben geleerd?

- Werk met een woordenlijst. Maak gebruik van een woordenschrift of woorddossier.

- Je kunt ook gebruik maken van digitale woordleerprogramma's.

4. Hoe stimuleer je leerlingen om de doelwoorden actief te gebruiken.

- Laat de leerlingen de woorden direct gebruiken. (mondeling overhoren, omschrijven, een quiz)

- Laat woorden en begrippen mondeling en schriftelijk herhalen. (plaatjes en woorden bij elkaar laten zoeken, teksten met 'gaten' , woorden en synoniemen of antoniemen bij elkaar laten zoeken). 

5. Hoe controleer je of de leerlingen de woorden goed begrijpen, onthouden en juist gebruiken?

1. Controleer woorden en begrippen op speelse wijze. (quiz, korte spreekbeurt, wedstrijdje etc.)

2. Toets de woordkennis. (gatentekst, traditionele woordjestoets)

In schema:

In schema:

3 concrete voorbeelden

Wiskf

Wil je meer weten of handvatten krijgen? Spreek eens een collega van de werkgroep aan!

Wiskunde:

• Woordweb maken;
• Stappenplan wiskundeopdrachten;
• Groepswerk.

Aardrijkskunde:

• Hulpkaart toetsen;
• Verklarende atlasvragen.

Algemeen:

• Extra aandacht sleutelbegrippen;
• Samen teksten lezen en hoofdzaken markeren;
• Schrijfopdrachten;
• Toetsvragen laten maken;
• Basislijst schooltaalwoorden doornemen;
• Samenvattingsopdracht;
• Modelen (voordoen);
• Schema's maken, zorgen voor overzicht. 

Aan de slag

- Werk in tweetallen

- Kies een tekst uit een schoolboek

- Ontwerp een les en laat de leessandwich en de woordenschatdidactiek daarin terugkomen. 

Succes!

Vragen?

Dank voor jullie aandacht!