4HV Poezie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Gedichten lezen

Gedichten

Martinus Nijhoff - De vogels

De arbeiders der fabriek aan de overkant                                                                         Andere vogels hebben het niet zo.

gaan, als de stoomfluit schaften heeft gefloten                                                           Ik heb hen vaak op de brug gadegeslagen.

op een terrein, door muren ingesloten,                                                                             zij haalden brood op het stempelbureau.

voetballen, vechten, eten. Onderhand

verzamelen de vogels langs de goten.

De hemel vraagt om kruimels van het land.                                                                    Als die om kruimels van de hemel vragen,

Reeds zwenkt de meeuw naar de uitgestoken hand,                                                een bioscoop, een fiets een radio,

en bij de schoen zijn mussen toegeschoten.                                                                dan geven antwoord tank en pantserwagen.

 

• Bij een gedicht is er veel wit rondom de regels.
  
• 
  
• Een gedicht bestaat uit een aantal bij elkaar horende versregels.
  

• Een groepje versregels, heet een strofe.
  

Enjambement

- Bij enjambement wordt een versregel afgebroken op een plaats waar geen vanzelfsprekend einde van de versregel is.

Slapeloos

Zou je al slapen? En als je droomt,

spaar je me dan uit? Of schuim

je grachten af, dans je jongens op,

drink je onze stille oorlog dood?

(...)

Samenhang door herhaling

Als lezer van een gedicht probeer je de samenhang tussen versregels en strofes te ontdekken.

• - Samenhang kun je zien doordat er woorden of situaties herhaald worden.
  
• - Door herhaling van klanken (rijm).
  
• - Beklemtoning (metrum en ritme)
  

• Rijmvormen
• Volrijm - piek/ uniek (woord rijmt in geheel)
  
• Halfrijm - alleen de klinkers / medeklinkers:
• 1. assonantie - beklemtoonde klinkers zijn gelijk: zinderend witte lichaam (blz. 45)
• 2. alliteratie - beginmedeklinkers zijn gelijk: languit liggende lichaam (blz. 45)
  

Volrijm of halfrijm?
Kinderen, verslingeren

1. Volrijm
2. Halfrijm

Welke vorm halfrijm?
Wordt wakker wies

1. Assonantie
2. Alliteratie

Welke vorm halfrijm?
Hakt, kwart

1. Assonantie
2. Alliteratie

Welke vorm halfrijm?
lief diep

1. Assonantie
2. Alliteratie

• Rijmschema's eindrijm
  
• gekruist rijm: ABAB
  
• gepaard rijm: AABBCC
  
• omarmend rijm: ABBA
  

1. rampen, 2. vitamines, 3. concentratiekampen, 4. doctrines.

dat louter vreugde is, zo jong zo fris, zoveel blijdschap bracht
dag en nacht.

Metrum

Het ritme in een gedicht: vaste afwisseling van sterk en zwak beklemtoonde lettergrepen.

Er zijn verschillende soorten metrum.

Jambe (onbkl. u - bekl. - )

Ik ging naar Bommel om de brug te zien.

Antimetrie 

Het bewust afwijken van het gehanteerde metrum.

• Strofevormen.
  
• districhon (2 versregels)
  
• terzine (3 versregels)
  
• kwatrijn (4 versregels)
  
• kwintet (5 versregels)
  
• sextet (6 versregels)
  
• septet (7 versregels)
  
• octaaf (8 versregels)
  

Welke strofevorm?
regen beweegt het blad
dronkenschap mijn tong
(Lucebert)

1. Kwatrijn
2. Kwintet
3. Districhon
4. Terzine