Thema 4, basisstof 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 4

Stevigheid en beweging

Basisstof 4.2

Wat gaan we vandaag doen?

• Nabespreken huiswerk basisstof 1
• Uitleg over basisstof 2, thema 5 -> boek 1B
• Zelfstandig werken aan het huiswerk

• SO  thema 4: leren basisstof 4.1 t/m 4.3: woensdag 8 febr.

Leerdoelen

Je moet weten wat kraakbeen en beenweefsel is en waar je het kan vinden in het skelet.

Je moet de functie /eigenschappen kennen van kraakbeen en beenweefsel.

Je moet kunnen omschrijven hoe een bot is opgebouwd. 

Je moet de 4 beenverbindingen weten en kunnen aanwijzen in het skelet

Kraakbeen- veel tussencelstof met lijmstof

Botweefsel- veel kalkzouten

Ledematen

Schoudergordel

Bekken

Borstkas

Schedel

Schedel

Schouderblad

Ruggengraat

Heupbeen

Ribben

Knieschijf

Dijbeen

Scheenbeen

Voorhoofdsbeen

Wandbeen

Slaapbeen

Achterhoofdsbeen

Jukbeen

Onderkaak

Bovenkaak

Uitleg basisstof 2, de bouw van botten.

1. Je moet verschil weten tussen platte en holle beenderen en weten waar je ze kunt vinden in het skelet. Je moet ook de functies van deze beenderen kennen.
2. Je moet weten waaruit botten zijn opgebouwd.
3. Je moet weten hoe botten veranderen als je ouder wordt. 
4. Je moet weten wat fontanellen zijn en wat hun functie is.

Wat zijn de functies van het skelet?

Functies van het skelet

• Door ons skelet kunnen we rechtop staan
•  Het skelet maakt beweging mogelijk
• Je skelet biedt bescherming
• Je skelet geeft vorm aan je lichaam

Pijpbeenderen

Platte beenderen

 Waaruit bestaat het skelet ?

Platte beenderen

Platte beenderen zijn o.a. de heupbeenderen, schedelbeenderen en schouderbladen -> bescherming kwetsbare organen

• Deze bevatten alleen rood beenmerg.
• Ze hebben geen mergholte met geel beenmerg.

Pijpbeen

Platte beenderen

Pijpbeenderen

1. Pijpbeenderen: zijn rond , zorgen voor stevigheid en houden je lichaam rechtop. Voorbeelden?
2. Bevat een mergholte met geelmerg: vet-->opslag energie
3. Bevat merg bij de kop, daarin zit roodbeenmerg--> aanmaak rode bloedcellen

Rode bloedcellen

• Ontstaan uit stamcellen in het rode beenmerg
• In de koppen van pijpbeenderen 
• En in platte beenderen
• Hebben geen celkern

Pijpbeenderen en platte beenderen

Pijpbeenderen	Platte beenderen
langwerpig, rond	vrij plat, licht gebogen
geel beenmerg en rood beenmerg	rood beenmerg
bijvoorbeeld: opperarmbeen, dijbeen	bijvoorbeeld: schouderbladen, heupbeenderen

Opbouw bot

Botten bestaan uit beencellen. 

Beencellen maken tussencelstof. Dat bestaat uit veel kalk en een klein beetje lijmstof (collegeen).

Doordat het in ringen gevormd is, zijn botten erg sterk.

Schedel, romp en ledematen

Platte beenderen

Pijpbeenderen

Opbouw van botten

Botten bestaan vooral uit kalkzouten en collageen (lijmstof).

Kalkzouten geven stevigheid aan het bot.

Collageen zorgt voor buigzaamheid.

Samen zorgen ze voor een stevig geraamte.

Demo kalkzouten/lijmstof bot

Opbouw bot

Been en kraakbeen

getekend botweefsel van een mens

Botweefsel bevat veel kalkzouten en weinig collegeen daardoor wordt het bot  hard en stevig

Bouw van bot

Rode beenmerg: plek waar rode bloedcellen worden aangemaakt

Geel beenmerg: opslag vet

Kraakbeen tussen borstbeen en begin ribben

Kraakbeen tussen wervels

Kraakbeen is stevig en soepel

Op meerder plekken vind je Kraakbeen

Kraakbeen

Baby's hebben zijn flexibel omdat hun botten meer uit kraakbeen bestaan. 

Samenstelling Kraakbeen. 

Veel lijmstof

weinig kalk

Kraakbeen 

• Buigzaam en zachter dan bot
  
• buigzaam
• Lijmstof in kraakbeen, waardoor het beweeglijk is.
• Botten baby bestaan uit kraakbeen

Embryonale ontwikkeling bot

Dwarsdoorsnede bot-

blauw groeischijf

Bot schematisch

grijs groeischijf

Veranderingen in botweefsel

Kraakbeen en been in kinderen

Verbening: kraakbeen in de botten wordt been (bot)

Groeischijven: kraakbeen aan het eind van pijpbeenderen

Zijn de groeischijven "op" dan groei je niet meer.

Fontanelen (schedel baby)

Bij de schedel van een baby zit er nog ruimte tussen de naden. Dit noemen we fontanelen.

De ruimte is belangrijk voor de bewegelijkheid. dit is nodig voor de bevalling.

Tijdens het eerste levensjaar groeit dit dicht. 

Bij een baby moet je dus nooit te hard op het hoofdje drukken!

Fontanellen

Opbouw van botten

• (Kraak)beencellen 
• Tussencelstof (kalk en lijmstof)

	Kalk	Lijmstof
Bot	veel	weinig
Kraakbeen	weinig	veel

Huiswerk

Maak opdracht 1 tm 10 van basisstof 4.2

SO: leren basisstof 4.1 t/m 4.3 op : 8 februari