WK13 Leesvaardigheid H2 4 VWO

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Leesvaardigheid H2: Tekstopbouw

Tekstopbouw?

Inhoud

1. De indeling van een tekst
2. Vaste tekststructuren
3. De alinea
4. Tekstverbanden

1. De indeling van een tekst

• Een zakelijke tekst bestaat uit drie delen: inleiding, middenstuk en slot. 
• Elk deel heeft binnen de tekst zijn eigen functie (taak).

De inleiding

• Bestaat meestal uit de eerste twee/drie alinea's.
• De inleiding herken je aan:
• (1) inhoudelijke kenmerken

       - trekt de aandacht van de lezer

      - geeft onderwerp aan

      - geeft opbouw van de tekst aan

• (2) typografische kenmerken

       - witregel scheidt de inleiding van het middenstuk

       - de inleiding is cursief of vetgedrukt.

Het middenstuk

• Behandelt deelonderwerpen. Deelonderwerpen zijn te herkennen aan:

     (1) structurerende zinnen;

     (2) alineaverbanden en signaalwoorden

     (3) typografische kenmerken

          -->  zoals witregels en tussenkopjes.

Het slot

• Laatste alinea('s) van een tekst. Te herkennen aan:

      (1) inhoudelijke kenmerken

            - bevat conclusie van de tekst (hoofdgedachte)

            - geeft samenvatting van de tekst

            - signaalwoorden als: kortom, ten slotte, al met al, dus

      (2) typografische kenmerken

             --> extra witregel na het middenstuk

2. Vaste tekststructuren

• Een tekst is vaak opgebouwd volgens een vaste structuur.
• Het herkennen van een structuur maakt de tekst duidelijker en beter te begrijpen.
• De keuze van de schrijver voor een tekststructuur hangt af van zijn onderwerp en zijn schrijfdoel.

Vaste tekststructuren

• Argumentatiestructuur
• Aspectenstructuur
• Probleem/oplossingstructuur
• Verklaringsstructuur
• Verleden/heden(/toekomst)structuur
• Voor- en nadelenstructuur
• Vraag/antwoordstructuur

3. De alinea

• Een tekst is verdeeld in alinea's.
• De zin die het belangrijkste (de hoofdgedachte) van een alinea weergeeft, noem je de kernzin.
• De kernzin is vaak de eerste of de laatste zin van een alinea!

Wat is de kernzin van onderstaande alinea?
Criminaliteit en veiligheid zijn geen statische begrippen. Ze veranderen en zijn onderhevig aan modes. In de jaren vijftig en zestig werd nog actief opgetreden tegen souteneurs en uitbaters van bordelen. Vanaf 2000 kun je in Nederland legaal een bordeel runnen. Het omgekeerde geldt voor de verkoop van paddo’s. Ook de beleving van criminaliteit verandert. Veroorzaken scheldende hangjongeren overlast of bedreigen ze buurtbewoners?

1. De eerste zin
2. De laatste zin
3. De tweede zin
4. Een andere zin

4. Tekstverbanden

• Zinnen in een tekst staan met elkaar in verband. Zinnen die bij elkaar horen vormen samen alinea's. 
• De verbanden tussen zinnen en alinea's herken je aan signaalwoorden.

Signaalwoorden

• Geven het verband aan tussen zinnen en alinea's
• Geven belangrijke informatie over de opbouw van een tekst
• Verbanden:

     - opsomming                                          - doel - middel

     - tegenstelling                                       - argumenten-conclusie

     - oorzaak - gevolg                                - algemene uitspraak-voorbeeld

     -  voorwaarde                                         - chronologie

     - vergelijking                                          - samenvattend

     - toegeving                                              - concluderend

opsomming

tegenstelling

oorzaak - gevolg

voorwaarde

doel-middel

vergelijking

concluderend

argument

mits

daarentegen

bovendien

zodat

dus

daarvoor

zoals

daarom

Zelf aan de slag!

Maak opdracht 1 t/m 3 van Leesvaardigheid H2.

Doorgeven boek dat je gaat lezen naast bovenstaand boek (boek moet qua thematiek passen bij het boek van Griet Op de Beeck, ten behoeve van de presentatie - eind mei) aanpassen 

Welk boek ga je lezen?

Maak een foto van de antwoorden