1.5 Concentratie, diffusie en osmose

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Transport door membranen

Diffusie

Osmose

Actief vs Passief transport

Diffusie in een vloeistof

Diffusie met een permeabel membraan

Diffusie

Bij diffusie kunnen stoffen zich vrij bewegen in lucht of water.

Gaat van hoge naar lage concentratie.

Diffusiesnelheid hangt af van:

• diffusieoppervlak
• diffusieafstand
• temperatuur
• concentratieverschil
  

Speelt een belangrijke rol bij:

- longen

- opname van stoffen (in de darmen)

Osmose 

Osmose

Osmose

Hyper, Hypo, Iso, Wie is wie?

Osmose

Bij osmose is er een semipermeabel membraan. Opgeloste stof kan niet vrij verplaatsen, water wel.

Water gaat van plek met lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

Osmotische waarde is het totaal aan
opgeloste stof tov oplosmiddel.

In examenvraag: waar gaat het water naar toe (1p), waarom (1p) en wat is het effect (1p)?

Speelt een belangrijke rol bij:

- nieren

- cellen

- bloed

- worteldruk (bij planten)

Waarom zou een plant dit doen?

Passief vs Actief transport

wat is het verschil?

passief transport

• via porie of transporteiwit
• van een hoge concentratie naar een lage concentratie
• kost geen energie

actief transport

• via transporteiwit
• van een lage concentratie naar een hoge concentratie  

• kost energie = ATP omzetting in ADP
  

Rekenen en oefenvragen

Diffusie, Osmose, Transport

en celorganellen

Diffusie

actief transport

gefaciliteerd transport

passief transport

Een cel heeft geen celkern, het is dus een...

1. dier
2. plant
3. bacterie
4. schimmel

Wat is de functie van het golgi-systeem in de cel?

1. zorgt voor vertering van stoffen in de cel
2. produceren van eiwitten
3. vorm geven aan eiwitten en het verpakken van eiwitten in blaasjes
4. vervoeren van eiwitten door de cel

Als appels rijp worden, verandert de schil van kleur.
Welke verandering in de plastiden is hiervan de oorzaak?

1. chloroplasten zijn overgegaan in chromoplasten
2. chloroplasten zijn overgegaan in amyloplasten
3. chromoplasten zijn overgegaan in amyloplasten
4. amyloplasten zijn overgegaan in chromoplasten

Een pantoffeldiertje neem water op door osmose. Waar is de zoutconcentratie dan het hoogst?

1. in het pantoffeldiertje
2. buiten het pantoffeldiertje
3. binnen en buiten het pantoffeldiertje is het gelijk

12. Een staafje gesneden uit een verse aardappel wordt in een 10% suikeroplossing gelegd. Na een uur wordt het staafje gemeten en gewogen. Het blijkt dat:

1. Korter en zwaarder te zijn geworden
2. Korter en lichter te zijn geworden
3. Langer en zwaarder te zijn geworden
4. Langer en lichter te zijn geworden

15. Een plantencel wordt in een oplossing gelegd. Is deze oplossing isotoon, hypertoon of hypotoon ten opzichte van de plantencel?

1. Hypertoon
2. Hypotoon
3. isotoon

Drie reageerbuizen worden gevuld met oplossingen van keukenzout (NaCl) van verschillende concentraties. Buis 1 bevat een 0,1% NaCl-oplossing, buis 2 bevat een 0,9% NaCl-oplossing en buis 3 bevat een 1,5% NaCl-oplossing. In elk van deze buizen wordt een stukje van hetzelfde verse weefsel ondergedompeld. De stukjes weefsel zijn allemaal even groot en rood van kleur. Voordat ze in de buizen zijn gedaan, zijn ze eerst goed afgespoeld totdat ze geen kleurstof meer afgeven. De oplossing in buis 1 is licht rood geworden. De oplossingen in buis 2 en 3 zijn kleurloos gebleven.
Leerling 1 beweert dat osmotische waarde in de cellen van buis 3 hoger is dan die in de cellen in oplossing 2.
Leerling 2 beweert dat de turgor van de cellen van buis 3 lager is dan die van de cellen in buis 2.

1. Geen van de leerlingen heeft gelijk
2. Alleen leerling 1 heeft gelijk
3. Alleen leerling 2 heeft gelijk
4. Beide leerlingen hebben gelijk

In de afbeelding zie je een bak die door een permeabele wand in twee helften is verdeeld. Links bevindt zich een suikeroplossing van 4%. Rechts een suikeroplossing van 8%.
Wat wordt de suikerconcentratie in de hele bak als de suikermoleculen zich gelijk over beide oplossingen verdelen?

In de afbeelding zie je een bak die door een permeabele wand in twee helften is verdeeld. Links bevindt zich een suikeroplossing van 4%. Rechts een suikeroplossing van 8%.
In welk deel van de bak bevinden zich de meeste suikermoleculen, direct na het vullen van de bak? Leg je antwoord uit.

Waarom gaan planten dood wanneer er in de winter/voorjaar veel strooizout wordt gebruikt?

Een fysiologische oplossing is:

1. 4% suiker in water
2. 0,9% zout (NaCl) in water
3. 8% suiker in water.
4. 9% zout (NaCl) in water

Wat gebeurd er met bloedcel als die in contact komt met een 5% (hypertone) oplossing?

1. neemt water op dus krimpt
2. niets
3. neemt water op dus zwelt op
4. stoot water af dus krimpt

Hoe heten de eiwitten waar water door het celmembraan heen wordt getransporteerd?

1. Fosfolipiden
2. Aquaporines
3. Ribosomen
4. Osmosemoleculen

hoe is de osmotische waarde van de vacuole ten opzichte van de andere cellen?

laagst

tussenin

hoogst

Welk soort eiwitten zorgt voor het vervoeren van stoffen door het celmembraan?

1. Transporteiwitten
2. Hormonen
3. Receptoren
4. Enzymen

Je kunt de verschillende celonderdelen van planten en dieren benoemen.

kernlichaam

Ruw-ER

Golgi-appartaat

Mitochondriën

Nucleus

Ribosoom

Wat is de juiste volgorde bij eiwitsynthese (eiwitvorming)

Stap 1

Stap 2

Stap 3

Stap 5

Stap 6

Het eiwit verlaat de ribosoom 

DNA in de celkern wordt afgelezen

Het RNA wordt afgelezen. Er ontstaat een eiwit

Er wordt RNA gevormd

RNA komt aan bij de ribosomen

Wat is de functie van een bladgroenkorrel

1. maakt energie vrij uit glucose
2. zorgt voor de aanmaak van eiwitten
3. vervoert eiwitten buiten de cel
4. zet lichtenergie om in glucose

Hoe heten deze kleine organellen?

1. lysosomen
2. mitochondriën
3. ribosomen
4. DNA

lysosoom

endoplasmatisch reticulum

celmembtraan

mitochondrium

golgisysteem

celkern

Huiswerk voor volgende week

- 88 t/m 97

- Klaar? Lees alvast basisstof 6: Natuurwetenschappelijk onderzoek.

- Zoek (een artikel van) een onderzoek op wat je interesseert wat iets te maken heeft met biologie van de afgelopen 5 jaar.