Poëzieproject 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Woensdag 24 maart 

Poëzie: 

Aan het eind van deze lessenreekst hebben de leerlingen kennisgemaakt met de volgende begrippen:

- Letterlijk en figuurlijk taalgebruik : zie onderdeel B poëzie en fictie

- Personificatie: zie onderdeel B poëzie en fictie

- Beeldspraak: zie onderdeel E poëzie en fictie

- Vergelijking, metafoor, personificatie: H 1, opdr. 1 en 2

- Metonymie: H2, opdr. 1

https:

Lees de lyrics eens van het liedje van Froukje.
Waar gaat het liedje eigenlijk over?

In het liedje van Froukje wordt gebruik gemaakt van letterlijk en figuurlijk taalgebruik. Welke woorden/zinsdelen worden wel gezongen, maar kunnen niet letterlijk worden opgevat?

Goedemorgen, mijn zon

Ik heb de hele nacht gestaard naar het plafond

En je gevoelens zijn gegoten in beton

Ik wou dat ik zo was, ik wou dat ik dat kon

Ik wou dat ik kon vallen als een vaas op je tapijt

Maar voordat ik dat kan, zet je me zo weer overeind

Maar ik barst en ik breek, tot ik me verspreek

En eerst verdringen en vergeten dan spijt

In een vergelijking staan twee dingen naast elkaar die op elkaar lijken: het object (o) en het beeld (b): De verkoop van deze mobieltjes (o) loopt als een trein (o).

Tussen object en beeld is een overeenkomst: ‘gaat heel snel’. Er staat een verbindingswoord tussen object en beeld: als. Andere verbindingswoorden zijn: zo … als, lijkt wel, is net, een … van een ….

Welke vergelijking staat in de strofe (de alinea) op de vorige dia?

Bij een metafoor wordt het object weggelaten: het wordt vervangen door het beeld. Je moet zelf de betekenis achter het beeld (= het object) vaststellen:

– Niemand wil vriendin zijn met zo’n heks (b). = heel onaardig meisje (o).

Goedemorgen, mijn zon

Ik heb de hele nacht gestaard naar het plafond

En je gevoelens zijn gegoten in beton

Ik wou dat ik zo was, ik wou dat ik dat kon

Ik wou dat ik kon vallen als een vaas op je tapijt

Maar voordat ik dat kan, zet je me zo weer overeind

Maar ik barst en ik breek, tot ik me verspreek

En eerst verdringen en vergeten dan spijt

In de strofe hiernaast wordt ook een of meerdere metaforen gebruikt. Welke?

Met een personificatie stel je een levenloos ding voor als levend persoon:

– Het schip danste op de golven. Het schip (danste) = personificatie.

In het liedje van Froukje staan geen personificaties, maar ...

In het gedicht op de volgende dia wel! 

Welke personificaties vind je hier en waarom zijn het personificaties?

Zomer

De zomer steekt de handen uit de mouwen.

De zon lacht al haar tanden bloot

vol stralend zelfvertrouwen.

Het leven is een trouwe kameraad 

die me lachend op de schouder slaat. 

Herman de Coninck

Welke personificaties vind je hier en waarom zijn het personificaties?

Aan de slag!

Ga naar hoofdstuk 1: woordenschat. Lees de uitleg en maak opdracht 1 en 2. Zet bij de startopdracht maar een kruisje. 

Donderdag 25 maart 

Aan het eind van deze les weet je nog beter wat wordt bedoeld met een vergelijking, metafoor en personificatie en heb je kennis gemaakt met een metonymia. 

Bedenk zelf eens een vergelijking, metafoor of personificatie (probeer niet te googlen...).

Waarom maken we eigenlijk gebruik van deze vormen van beeldspraak?

Die krullenbol weet het altijd beter dan de anderen.

Ik heb liever echte Goudse dan die stinkkaas uit Frankrijk.

De zijtribune had geen goed zicht op het doel aan de overkant.

Zo’n nieuwe Eastpack kost toch zeker tachtig euro.

De nieuwste Adele valt volgens de recensenten wat tegen.

Bespreek en vul in wat er met het dikgedrukte woorden bedoeld wordt.

In deze zinnen heb je te maken met een metoniem. 

Wat zou nu een metonymia kunnen zijn?

De uitleg

Veel beeldspraak berust op een overeenkomst (ov) tussen object (o) en beeld (b): Die bouwvakker (o) is zo sterk (ov) als een beer (b). Dat is een vergelijking.

Beeldspraak die niet berust op overeenkomst, maar op een ander verband tussen beeld en object, noemen we metonymie: De snor komt op bezoek. Met de snor bedoel je iemand die een grote snor heeft. Het woord snor is dan een metoniem.Bij metonymie is er een bijzonder verband tussen object en beeld, maar geen overeenkomst zoals bij de vergelijking en de metafoor.

Aan de slag!

 Maak nu opdracht 1 van hoofdstuk 2. 

Kijk naar buiten, kijk om je heen. Probeer nu eens zelf een personificatie, metafoor, vergelijking of metoniem te bedenken! Probeer origineel te zijn.

Huiswerk

Zoek drie gedichten met daarin een metafoor, een personificatie of een vergelijking. 

Gebruik de site: https://www.poezieverrijkt.nl/gedichten/ of https://www.gedichten.nl/nedermap/gedichten/emoties/index.html

Maandag 29 maart 

Aan het eind van de les hebben de leerlingen gezien dat de vormen van beeldspraak ook terug te vinden zijn in gedichten.

Welke vormen van beeldspraak hebben we tot nu toe gehad?

Dit gedicht is van Leo Vroman.

Welke vorm van beeldspraak wordt gebruikt?

Of deze van Hans Andreus

Gelukkig dat

het licht bestaat

en dat het met 

me doet en praat

en dat ik weet 

dat ik er vandaan

kom, van het licht

of hoe dat heet

Ook hier zit een vorm van beeldspraak in. Welke? Waarom?

En deze dan van Theo Olthuis

Welke vorm van beelspraak wordt gebruikt?

Wat betekent 'maar welk stukje is dan nog het meeste mij?'

Stukje

Soms moet ik

zo erg lachen

dat ik denk:

ik kom niet meer bij!

Straks barst ik nog 

en lig ik 

als een puzzel

op de grond,

maar welk stukje

is dan nog 

het meeste mij?

Spuug en vaatdoekpunt

mijn moeder kuste mij naar school

- gelukkig bij de achterdeur -

veegde mijn mondhoeken schoon

met spuug en vaatdoekpunt

ik ruik nog hoe het was

nu blijft zij in de kamer

en zwaait mij weg door het gals

in de speigelschone ruit

fiets ik haar buik in en uit

Hans Hagen.

Welke vorm van beeldspraak zit in dit gedicht?

Wat betekent deze vorm van beeldspraak volgens jou?

Nog niet gelukt....

Het is mij nog niet gelukt om een gedicht met een metoniem te vinden....

Ik blijf echter zoeken. Jullie ook?

Huiswerk volgende keer: 

Zoek drie gedichten met daarin een metafoor, een personificatie, een vergelijking of een metoniem (heel graag!). 

Gebruik de site: poezieverrijkt.nl/gedichten of gedichten.nl/nedermap/gedichten/emoties/index.html

Woensdag 31 maart 

Aan het eind van de les weet je nog beter wat een personificatie, vergelijking, metafoor en metonymia is en heb je zelf een gedicht gemaakt waarin een van de vormen van beeldspraak is verwerkt. 

Zoek drie gedichten met daarin een metafoor, een personificatie, een vergelijking of een metoniem (heel graag!). Gebruik de site: poezieverrijkt.nl/gedichten of gedichten.nl/nedermap/gedichten/emoties/index.html

Wat hebben jullie gevonden? 

Dat is sport

Een paar seconden voor de race.

Je hebt fans. Ze worden hees.

Ze verwachten een sensatie.

Ademhalen. Concentratie.

En dan opeens verstomt hun lied.

Wat er gebeurt, begrijp je niet.

Je sluit ze af. Je gumt ze uit.

De wind steekt op binnen je huid.

Je wordt een suizende orkaan.

en het schijnt dat je gaat staan,

dat je verandert in een vorm,

die gehoorzaamt aan een storm.

Je springt. Daar ga je. Kampioen.

En terwijl je toegejubeld wordt

denk je: wég zijn – dat is sport.

Je bent getraind en voorbereid,

maar pas als je precies op tijd

afwezig bent, en leeg, en stil,

doet je lichaam wat je wil.

Word je mee op reis genomen.

Dat is sport. De mooiste dromen

worden aan je toegekend

terwijl jij ergens anders bent.

Die jou laat doen wat je moet doen.

Je springt. Daar ga je. Kampioen.

En terwijl je toegejubeld wordt

denk je: wég zijn – dat is sport.

Je bent getraind en voorbereid,

maar pas als je precies op tijd

afwezig bent, en leeg, en stil,

doet je lichaam wat je wil.

Word je mee op reis genomen.

Dat is sport. De mooiste dromen

worden aan je toegekend

terwijl jij ergens anders bent.

Edward van de Vendel

Je wordt een suizende orkaan.

Van welke vorm van beeldspraak is dit een voorbeeld en wat wordt ermee bedoeld?

Je gumt ze uit.
Van welke vorm van beeldspraak is dit een voorbeeld en wat wordt ermee bedoeld?

De wind steekt op binnen je huid.

Van welke vorm van beeldspraak is dit een voorbeeld en wat wordt ermee bedoeld?

Word je mee op reis genomen.
Dat is sport. De mooiste dromen

worden aan je toegekend
terwijl jij ergens anders bent.

Wat wordt met deze laatste regels bedoeld?

We hebben nu een aantal gedichten gezien. Wat kun je er nu over zeggen? Denk aan inhoud en aan vorm.

Enjambement = Een enjambement is een stijlfiguur waarbij de dichter op een niet-natuurlijke plek een regel afbreekt.

(bron: poëzieverrijkt.nl)

Een eenvoudig voorbeeld:

Morgen

pak ik mijn fiets

en ga 

WEG!

Je kunt deze stijlfiguur gebruiken om je opdracht op de volgende dia te vervullen. 

Kijk om je heen, bedenk het onderwerp.

Schijf een zin op. 

Breek de zin in stukken op een zodanige manier dat bepaalde woorden of delen van zinnen meer nadruk krijgen. 

Voeg als het even kan een vorm van beeldspraak toe. 

Ga aan de slag met de typografie waardoor delen van het gedicht nóg meer nadruk krijgen. 

Jij bent de dichter!

Ga nu zelf eens aan de slag als dichter. Je mag overal over dichten: je dag in het algemeen, je ontbijt, je kleding, je gevoelens: kortom alles.

In principe wil ik je niet aan regels houden, maar het zou mooi zijn als er zeker een vorm van beeldspraak in je gedicht verwerkt zit. 

Donderdag 1 april

Vandaag: 

- ga je merken dat je klasgenoten, behalve leuk, lief en aardig, ook heel goede dichters zijn! 

Hoe dan?

De klas wordt in groepjes verdeeld en de dichter van de klas wordt bepaald.

Hoe gaan we te werk?

De klas wordt in groepjes verdeeld die hun eigen meet krijgen. Je laat je gedicht aan elkaar horen en je bepaalt samen wie van de groep het mooiste gedicht heeft geschreven. Vervolgens doen de groepswinnaars mee aan de algemene competitie. Je leest je gedicht voor aan de klas en de klas bepaalt wie 

DE  BESTE DICHTER VAN A2B IS!

De groepjes:

Leon, Simon, Moyra en Annabelle: gedicht1

Beau, Vincent, Aygun, Anna en Guusje: gedicht2

Josephine,  Fleur, Alwin en Sebastiaan: gedicht 3

Loyce, Mirna, Ilse en Inge

Marit, Ruben, Lars en Liv

Sem, Melissa en Lotte

Thijs, Floortje en Esmee

Voor de volgende keer

Wil ik graag dat je de drie gevonden gedichten inlevert en je eigen gedicht. Dat doe je via Classroom. Probeer een vergelijking, een metafoor en een personficatie en een metonymia te vinden in een van je gevonden gedichten. Geef duidelijk aan waar deze vormen van beeldspraak in je gedicht staan (bijv. door de regels te kleuren, of vind zelf een manier).