Ordening - Bacteriën, Archaea, Schimmels en Planten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

Waarom zou dit handig voor de Elysia kunnen zijn?

Ordening

Voorbeeld Zwarte beer

Het leven delen we op in 3 domeinen. Deze domeinen zijn op te delen in rijken. Vervolgens stammen, klasses, ordes, families, geslacht en ten slotte soort (zie voorbeeld zwarte beer)

Vanwege nieuwe inzichten in dna is er een strijd gaande tussen de klassieke taxonomie en de nieuwere fylogenie. Hierdoor staat de indeling ter discussie. Een bekend voorbeeld is stam chordaten vs de klassieke gewervelden. Een ander voorbeeld is zoogdieren vs synapsiden

Hoe delen wij het leven in?

1. 2 Domeinen: Prokaryoten en Eukaryoten
2. 3 Domeinen: Bacteriën, Archaea en Eukaryoten
3. 4 Rijken: Bacteriën, Dieren, Planten en Schimmels
4. 5 Rijken: Bacteriën, Dieren, Planten, Schimmels en Virussen

Wat gaan we doen?

• Bacteriën
• Archaea

- Werken aan poster -

• Schimmels
• Planten 

- Werken aan poster -

Wat zijn Bacteriën en Archaea

• Eencellig leven met een celwand en zonder celkern
• Kleinste leven dat er is
• Komen massaal voor, schattingen lopen tot 1 miljoen soorten per vierkante meter

Bacteriën en Archaea zijn kleine eencelligen. Ze komen alleen of in grote groepen voor.  Deze groepen hebben geen sociale structuur en de interactie is beperkt. 

In sommige gevallen kunnen ze dna uitwisselen, maar de meeste voortplanting vindt door deling plaats.

Nuttig en Schadelijk

• Bacteriën helpen bij het afbreken van levend materiaal
• Een zelfde rol helpen ze ons met het verteren
• Wij kunnen ze daarnaast ook gebruiken om bepaalde producten te maken

 

• Bacteriën letten niet op de omgeving. Op verkeerde plekken kunnen ze heel schadelijk voor ons zijn.

Bacteriën helpen bij het afbreken van levend materiaal. In deze rol zijn ze belangrijk in het vrij maken van stoffen die planten kunnen gebruiken om te groeien. 

Ons spijsverteringsstelsel gebruikt ook bacteriën om zoveel mogelijk te kunnen verteren.

Bacteriën kunnen schadelijk worden als ze gaan concurreren met onze cellen. Hierbij produceren ze gifstoffen die hun helpt een levensruimte te claimen. Die stoffen zijn slecht voor ons.  

Zoek een afbeelding van iets dat wordt gemaakt met behulp van bacteriën

Archaea vs Bacterie

• Archaea werden lang gezien als bacteriën
• Wij onderscheiden ze met behulp van twee kenmerken

1. Het dna is verschillend
2. Archaea komen meestal voor in extreme gebieden

Archaea en bacteriën zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden. Voor ons is dat eigenlijk alleen mogelijk door dna te vergelijken.

Archaea hebben namelijk dna dat veel meer lijkt op dat van eukaryoten. Daarnaast vind je in het domein veel leven dat houdt van extreme omstandigheden. Wij noemen dat extremofielen.

Tijd om de poster bij te werken

Planten en Schimmels

Geschiedenis

• Vroeger één groep: planten
• Toen opgedeeld in twee: planten en schimmels
• Tegenwoordig 3 groepen, waarbij schimmels samen met de dieren worden geplaatst
• Onduidelijkheid over hoe en wat, dus wij houden het bij 2

Horen schimmels meer bij planten of dieren?

Planten

Dieren

Schimmels

• Bestaat uit grote cellen met een celwand en celkern
• Ze kunnen zowel eencellig als meercellig zijn
• Schimmels leven veelal van ander leven
• Dit leven kan zowel levend als dood zijn 

Gisten

Hyfen

Gisten zijn eencellige schimmels die veelal een soort gelijk leven aan veel bacteriën. 

Hyfen zijn meercellige schimmels. Deze hebben vertakt netwerk van draden waarmee ze voedsel opnemen. Sommige soorten hebben voor de voortplanting een speciale vorm, een paddenstoel.

Zoek een afbeelding van iets dat wordt gemaakt met behulp van Schimmels

Planten

• Planten hebben grote cellen die een celwand, bladgroenkorrels en een celkern hebben
•  Planten zijn bijzonder in dat ze hun eigen voedsel kunnen maken
• Verder kunnen alleen sommige bacteriën en archaea dat

Algen

Wieren

Algen en wieren zijn beide algen. Algen zijn veelal eencellig, maar ze kunnen ook meercellig zijn. De plantvormige algen noemen we wieren. 

Algen missen de organen die andere planten hebben.

In het verhaal van de 3 groepen zijn algen een aparte groep van de planten

Sporenplanten

Zaadplanten

De andere verdeling die wij maken is die tussen de spoorplanten en zaadplanten. Het verschil tussen de twee is dat de spoorplanten geen zaden maken, terwijl de zaadplanten dat wel doen. 

Spoorplanten zijn te verdelen in mossen en andere vormen zoals varens

Niet alle zaadplanten hebben bloemen, maar dat is een onderscheid dat we nu niet maken.

Zoek een afbeelding van iets dat wordt gemaakt met behulp van Planten

Tijd om de poster bij te werken

Welke groepen hebben geen celkern

1. Archaea en Schimmels
2. Archaea en Bacteriën
3. Bacteriën en Schimmels
4. Planten en Schimmels

Welke groep planten kunnen we ook apart zien?

Spoorplant

Welke van de twee is een spoorplant? Sleep de juiste afbeelding naar Spoorplant.

De slak is een bron van frustratie voor meneer, waarom?

1. De slak kan zijn eigen voedsel maken en meneer wil dat ook kunnen?
2. De slak kan zijn vleugels gebruiken om tegen de stroom in te zeilen

00:10

Sommige mensen vinden de slak daarom een plant, wat vind jij?

00:20

De slak eet wieren. In van de celkenmerken bewaart de slak in zijn lichaam. Door dit celkenmerk hoeft de slak minder te eten. Welk celkenmerk slaat de slak op?

1. Bladgroenkorrel
2. Celkern
3. Celwand
4. Mitochondrie

Hoe heten de schimmeldraden?

1. Archaea
2. Gisten
3. Hyfen
4. Funghi

Einde van het verhaal

• Jullie weten nu meer over bacteriën
• Jullie weten nu meer over archaea
• Jullie weten nu meer over schimmels
• Jullie weten nu meer over planten 

Korstmos

Korstmos is net als de slak een levensvorm die de grenzen tussen planten en dit geval schimmels doet vervagen. Het hoofdonderdeel is een schimmel, echter in dit geval kan de schimmel niet leven zonder hulp. Deze hulp komt van een alg of blauwwier. Pogingen dit kunstmatig te maken gaan lastig, omdat in sommige gevallen de schimmel een zeer innige samenwerking heeft met één of zelfs meer algen.

Plantencel

Dierlijke cel

Schimmelcel

Bacteriecel

Noem vier celkenmerken waar biologen naar kijken bij het indelen van organismen