Stuwwallen & dekzand

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Deze les

- Je weet wanneer het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je weet waar in Nederland de stuwwallen liggen. 

- Je begrijpt hoe het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je begrijpt hoe stuwwallen zijn ontstaan. 

Gevolgen van de IJstijd

Interglaciaal

Interglaciaal

Glaciaal

IJstijd

- Glaciaal: een koude periode, dus een ijstijd. Hier liggen dan gletsjers van meer dan 100 meter dik. 

- Interglaciaal: letterlijk: tussen twee ijstijden in. Dus een warme periode.

Leven wij in een glaciaal of een interglaciaal ?

1. Glaciaal
2. Interglaciaal

Dit is het nu, waar wij in leven

Dit is het nu, waar wij in leven

Saale-ijstijd

Wat heeft dat te maken met het Nederlandse landschap?

Grens van de gletsjers tijdens de Saale-ijstijd

Wanneer is het Nederlandse landschap voornamelijk gevormd?

1. Dit heeft de mens gedaan
2. In de afgelopen 200.000 jaar
3. In de afgelopen 5.000 jaar
4. In de afgelopen 500.000 jaar

De gletsjer duwt de grond voor zich uit als een bulldozer.

Deze grond wordt niet alleen vooruit geduwd, maar ook aan de zijkanten. 

De gletsjer in de Saale-ijstijd had drie ijstongen in Nederland die allemaal als een bulldozer werkten.

Stuwwal in Nederland: Veluwe

Stuwwal de Grebbeberg (Utrechtse Heuvelrug)

Hoe ontstaan stuwwallen?

1. Door platentektoniek ontstaan bergen
2. De gletsjer neemt grond mee uit het noorden
3. De gletsjer duwt grond voor zich uit
4. Het zijn oude bergen, afgevlakt door erosie

Wat gebeurt er tijdens interglacialen?

= smeltwaterdal

Smeltwaterdal in Herikhuizerveld (Veluwe)

Het bewijs: zwerfstenen!

Wat werd er vroeger met deze zwerfstenen gemaakt? (en kunnen we nog steeds zien!)

Hoogtekaart van Nederland

Wat is het reliëf in Zuid-Limburg?

1. Een stuwwal uit een andere ijstijd
2. Een smeltwaterdal
3. Een uitloper van de Ardennen

Hoogtekaart van Nederland

Stuwwallen in Nederland

Dekzand ligt door heel Nederland op de bodem. Dekzand is ...

1. Zand uit Scandinavië.
2. Zand van de bodem van de Noordzee.
3. Zand van de bodem van de Atlantische Oceaan.
4. Zand uit het zuiden: België, Frankrijk.

Deze les

- Je weet wanneer het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je weet waar in Nederland de stuwwallen liggen. 

- Je begrijpt hoe het Nederlandse landschap is ontstaan. 

- Je begrijpt hoe stuwwallen zijn ontstaan. 

Weet je:

- waarom de arme zandgronden in Hoog Nederland onvruchtbaar zijn?

- hoe boeren zich daaraan aangepast hebben?

- waarom grazen schapen op de heide?

Maak de rest van de opdrachten van par 8

Meer weten over stuwwallen?

Extra verdieping: https://www.geologievannederland.nl/landschap/landschapsvormen/stuwwal 

Extra filmpje: