samenstellingen (24, 25 rvl)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

samenstellingen

t/h blok 4 spelling

Lesdoelen

Na deze les: 

- heb je het huiswerk nagekeken.

- heb je de theorie over samenstellingen geleerd. 

- je hebt geoefend met de spelling van samenstellingen. 

opdracht 22

1.  vergaderd                           6. glansde  

2.  Houd                                     7. gehoorzaamt

3.  wachtten                             8. verlichten

4. verwijdert                           9. landde / landt

5.  gedurfd                               10. geschroefd

opdracht 23

1 Goed. 

2 Fout, want het onderwerp is hier niet je, maar je moeder, dus je schrijft de ik-vorm + t: Vindt.

3 Fout, want dit is een persoonsvorm in de derde persoon enkelvoud, dus je schrijft ik-vorm + t: verbaast.

4 Fout, want de persoonsvorm in de verleden tijd enkelvoud schrijf je inderdaad als de ik-vorm + de, maar de ik-vorm is hier wen, niet wend.

opdracht 23

5 Goed.

6 Fout, want dit is de infinitief en die schrijf je als het hele werkwoord: verplichten.

7 Fout, want de stam van verrassen is verrass, dus krijgt de pv in de verleden tijd + te(n): verraste.

8 Fout, want de laatste letter van de stam (kano) is geen medeklinker uit ’t kofschip, dus je schrijft een d: gekanood.

Een samenstelling: twee (of meer) woorden die samen één woord worden

Tussenletter 's' in samenstelling

Je plakt 2 zelfstandige naamwoorden aan elkaar: telefoon + oplader = telefoonoplader 

• Als je een -s tussen de twee delen hoort, schrijf je die ook:

jongensdroom

stationsweg 

Tussenletter 'n' in samenstelling

Als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op -en heeft, dan schrijf je dat ook in de samenstelling.

Dus:

beukennootje

fietsenstalling

Je schrijft géén tussen -n of -s als het 1e deel:

- geen zelfstandig naamwoord is (zn:) hogeschool, huilebalk

- geen meervoud heeft: tarwebrood, hellevuur 

- alleen meervoud op -s heeft: horlogebandje, doucheputje

- zowel meervourd op -s als -n heeft: groentesoep, geboortekaartje

- aangeeft hoe groot, goed, klein, stom iets is (=versterkend): reuzeleuk, apetrots

- uniek is: zonnebank, maneschijn 

- versteende uitdrukking is: bullebak, schattebout, spillebeen (woorden waren vroeger samenstellingen maar tegenwoordig komen losse delen niet meer voor in onze taal)

Maak een samenstelling van de woorden:
trap + huis

Maak een samenstelling van de woorden:
stoel + dans

Maak een samenstelling van de woorden:
buur + ruzie

Maak een samenstelling van de woorden:
huis + markt

Maak een samenstelling van de woorden:
hond + hok

Maak een samenstelling van de woorden:
maan + schijn

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
breedtestraal

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
zonnebril

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
dieptepunt

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
maneschijn

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
reuzegroot

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Waarom heeft de samenstelling een tussenletter -e-?
weidevogel

1. Het eerste woord gaat over iets waar er maar één van is
2. Het eerste woord heeft een versterkende betekenis
3. Het eerste woord heeft een meervoud op -en én op -s

Maak een samenstelling van de woorden:
meisje + schoen

Maak een samenstelling van de woorden:
bezoeker + centrum

Maak een samenstelling van de woorden:
pakje + avond

Maak een samenstelling van de woorden:
zee + schepen

Maak een samenstelling van de woorden:
lengte + verschil

Maak een samenstelling van de woorden:
muis + val

Maak een samenstelling van de woorden:
volk + zanger

Maak een samenstelling van de woorden:
eend + ei

Huiswerk

Maak opdracht 25 en 26

blz 191 - 192