Formatief handelen

• Wiskunde
• HBO
• Studiejaar 4

 Formatief Handelen 

Welkom! 

Lesdoelen

• Ik heb een beeld van wat formatief handelen is.
• Ik kan het verschil tussen summatieve en formatieve toetsen benoemen.
•  Ik kan formatief handelen  in mijn lespraktijk  inzetten.

Programma  

• Welkom 
• Voorbereiding opdracht nabespreken
• Formatief handelen
• Het verschil tussen summatieve en formatieve toetsen
• De formatieve toetscyclus
• Werkvorm  (debat)

Opdracht

Wat is volgens jullie Formatief Handelen (definitie)?

Wat is formatief handelen?

Er zijn verschillende omschrijvingen, ik heb gekozen voor:

"Alle activiteiten die leerlingen en docent uitvoeren om leerlingreacties te ontlokken, te interpreteren en te gebruiken om betere beslissingen te maken over vervolgstappen”

(Black & Wiliam, 2009)

Het doel van formatief handelen is leerlingen zelfregulerende vaardigheden aan te leren die stabiele motivatie voor de leertaken creëren, leerresultaten verbeteren en een intrinsieke motivatie creëren voor een leven lang leren. 

( Clark, 2012)  

• Formatief= Containerbergrip, bestaande uit:

1.  Leerdoelen 
2. Didactisch handelen( leeractiviteiten)
3. Beslissingen 

• Waar sta je nu en wat heb je nodig? Onderwijs aanpassen.
• Feedup, Feedback, Feedforward
• Behaviorisme> Sociaal-constructivisme (zone van naaste ontwikkeling, e.d.)
• Focus op collectief leerproces: toets als leermiddel, docent als thermometer.

Welke stelling is waar?

1. Formatief handelen richt zich op het verminderen van toetsdruk
2. Formatief handelen heeft meer met didactiek te maken dan met toetsing.
3. Bij formatief handelen geef je feedback in plaats van cijfers.
4. Formatief handelen is het inzicht van diagnostisch toetsen.

Hoe kan je formatief handelen?

• Leerdoelen 

1. Inhoud, werkwoorden (succescriteria en condities)
2. Doorlopend communiceren

• Didactisch handelen

1. Instructie, mondeling actief verwerken (conceptmap, wisbordjes, ect)
2. Leerstrategieën (actief, gespreid en afwisselend herhalen-leren=vergeten)
3. Feedback, feedforward, etc, etc.

• Besslissingen

1. Doorlopend toetsen: vaak formatief (low-stake), soms summatief (high-stake)
2. Een toets is niet formatief/valide/betrouwbaar, dat is de beslissing
3. Laat de summatieve besslissing betekenisvol zijn (geen verassing zijn)

Wat is het verschil tussen formatieve en summatieve toetsen?

Verschil

Summatief is het beoordelen van het eindproduct v/d lln.

Het eindpunt van leren.

Formatief is het (bij)sturen van het leerproces.

 Het startpunt van leren.

Weet je wat leren betekent?

Leren is een verandering in het langetermijngeheugen, waarbij storage strength (hoe goed iets is opgeslagen in het geheugen) en retrieval strength (hoe gemakkelijk het is ‘op te halen’) belangrijk zijn. Als leraar dien je aan te sluiten bij wat de leerling al weet.

Formatieve werkvormen

• Voorkennis activeren
  
• Heldere leerdoelen en succescriteria & gebruik van voorbeelden
  
• Het stellen van vragen
  
• Alle –leerlingen- geven-antwoord- aanpakken
  
• Feedback geven
  
• Toetsing als leerstrategie

Formatief handelen van de leraar

5 Tips

• Wees geen methode-slaaf
• Zie een planning niet als heilige graal
• Zet (collectief) leren centraal: pas je handelen aan
• Bouw je programma( PTA,SO, OER< etc) niet vol
• Zie je toets niet als motivatiemiddel

Als je als school formatief handelen wilt implementeren dan kun je het beste allereerst:

1. Iedereen betrekken
2. Stoppen met formatief toetsen
3. Enthousiaste docenten laten experimenteren
4. Alle studenten goed informeren over wat er gaat veranderen

Wat zijn de voordelen van formatief handelen?

1. De leerling / student is meer gemotiveerd
2. De leerling / student krijgt meer inzicht in zijn eigen leerproces
3. De docent hoeft minder te herstellen / pleisters te plakken
4. Alle bovenstaande antwoorden

Wat zijn de nadelen van formatief handelen?

1. Het is veel meer administratie voor de de opdracht Wat is volgens jullie Formatief Handelen (definitie)? ocent
2. Je bent teveel tijd per leerling / student kwijt
3. Je moet het onderwijsprogramma aanpassen
4. Je kan geen cijfers meer geven

6 misvattingen over formatief handelen

• Bij formatief toetsen krijg je geen cijfer
• De toets telt niet mee, dus deze is formatief
• Je cijfer is het gemiddelde van 3 formatieve toetsen
• Formatieve toetsen zijn geplande momenten
• Als het cijfer niet meetelt, dan werken mijn leerlingen niet.
• Rubrics en o/v/g zorgt voor formatieve evaluatie
• Bron: https://www.vernieuwenderwijs.nl/5-misvattingen-over-formatief-toetsen/#:~:text=%E2%80%9CFormatieve%20toetsen%20zijn%20geplande%20momenten.%E2%80%9D&text=Echter%2C%20vaak%20gaat%20het%20juist,te%20geven%20in%20hun%20leerresultaten.
  

Algemene opmerkingen

• Maak gebruik van een informele aanpak


• Zet kleine stapjes
• Bouw aan de docent-leerling relatie
• Betrek leerlingen in het proces
• Zet iedere leerling aan het denken
• Durf te vertragen

• Meer informele aanpakken (bijv. veel vragen stellen en doorvragen)
  
• Kleine stapjes
  
• Docent-leerling relatie: Vertrouwen en communicatie is belangrijk
  
• Leerlingen zijn cruciaal: betrek hen bij het proces. Bijvoorbeeld het opstellen van succescriteria en peer-feedback
  
• Neem niet het toetsprogramma of methode als uitgangspunt, maar wat jullie als vaksectie belangrijk vinden
  

Valkuilen

• Te snel willen: het vraagt om een cultuuromslag bij iedereen
  
• Feedback combineren met een summatieve beoordeling
• Vergeten dat toetsen momentopnamen zijn
• Geen tijd inruimen voor het verwerken van feedback / verbeteren van opdrachten
• Niets doen met de verkregen informatie van leerlingen

Leertips

• Lezen: Toetsrevolutie (gratis ebook, VO)
• Lezen: Een nieuw model voor formatief handelen (Blog)
• Lezen: Onderzoek Gulikers & Baartman

• Luisteren: Toetsen om van te leren
  Podcast van Academy4Learning
• Luisteren: Podcast Voortgezet Leren
  Nablijven met Anke Swanenberg (afl. 2)
• Luisteren: Formatief handelen zonder nakijken

Stelling 1

Leerlingen werken alleen voor een cijfer, daarom werkt formatief toetsen niet.

Stelling 2

Formatief handelen is zo passend voor deze doelgroep dat alle havo-/ vwo leerlingen begeleid zouden moeten worden op basis vn formatief handeln.

Stelling 3

Formatief toetsen /evalueren betekent veel extra nakijkwerk voor mij.’