Les 4 Studerend lezen, tekstdoel, schematisch samenvatten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Lezen 4.2 | Nederlands

Wat je in deze les leert ... §4.2 Lezen!

 Studerend lezen

Tekstdoelen:  informeren en amuseren

Een schematische samenvatting maken

Het leespubliek bepalen

 Het uitleggend tekstverband

 Een instructie schrijven

Verschillende leesstrategieën

Er zijn vier verschillende manier van lezen

Wanneer zou je studerend lezen gebruiken?

Hoe leer jij een hoofdstuk uit een geschiedenis- of aardrijkskundeboek?

Tekstdoel: 

Wat wil de schrijver? Wat is zijn doel met de tekst?

De schrijver wil	tekstdoel	toelichting	voorbeelden van tekstvormen
de lezer informatie geven	informeren	informatie over iets wat werkelijk bestaat en je komt iets te weten	nieuwsbericht schoolboektekst krantenartikel instructie
de lezer vermaken	amuseren	Vaak verzonnen gebeurtenissen en je leest om te ontspannen, voor de lol dus	leesboek stripverhaal gedicht liedtekst

Verschillende leesstrategieën

Er zijn vier verschillende manier van lezen

1. Verkennend lezen
   
2. Nauwkeurig lezen
3. Zoekend lezen
4. Studerend lezen

Studerend lezen

Als je studerend leest:

• Ga je zoeken naar de hoofdzaken in elke alinea
• Maak je een schematische samenvatting
• Controleer je of je de tekst kent door jezelf vragen te stellen over de inhoud of probeer je de inhoud na te vertellen

Welke manieren van lezen ken je al?

Tekstdoelen

Waarom is het belangrijk om het tekstdoel te kennen?

• Je weet wat voor informatie je kunt verwachten

Tekstdoelen

Er zijn heel veel verschillende tekstdoelen, maar ik laat er vandaag twee zien.

• Informeren
• Amuseren

Tekstdoel: informeren

Vandaag maak je kennis met twee soorten informatieve teksten

1. Schematische samenvatting: samenvatting in de vorm van een overzichtelijk schema
2. Instructie: uitleg in stappen hoe je iets moet uitvoeren

Tekstdoelen

Wat is een tekstdoel?

• Het antwoord op de vraag
• Wat wil de schrijver of wat is het doel?

Informeren

Amuseren

Wat is 'een instructie'?

Opsommend

tijdsvolgorde

tegenstellend

Welke drie tekstverbanden ken je al?

Uitleggend tekstverband

• Komt vaak voor bij een tekst met het tekstdoel informeren.
• Een uitleggend tekstverband legt iets uit, vaak in de vorm van een voorbeeld.
• Signaalwoorden: bijvoorbeeld, dat wil zeggen, met andere woorden, onder andere, zoals
• Voorbeeld: Trojaanse paarden zitten bijvoorbeeld verscholen in gratis software die je op internet kunt downloaden. 

Leesstrategie 

Studerend lezen doe je zo:

- hoofdzaken van elke 

   alinea zoeken

- schematische samenvatting 

   maken

- laat je overhoren of vertel 

   de inhoud aan iemand

Leespubliek 

De schrijver schrijft zijn tekst

altijd voor een publiek, de 

lezers.

Jij moet kunnen zien welk 

leespubliek de schrijver 

bedoelt. 

Waarom is deze tekst geschreven voor jongeren? Zeg iets over de bron, het onderwerp, taalgebruik en de aanspreekvorm.

Er is een nieuwe griep ontdekt bij zeehonden. Het virus komt van vogels en heeft intussen honderden zeehonden de das omgedaan. Nu kun je denken: 'Ach, het zijn maar zeehonden'. Maar als het virus zoogdieren ziek kan maken, kan dat op termijn ook een gevaar voor mensen vormen.

(Bron: Know How)

Zoek in je boek

Hoe vind je het onderwerp van een tekst?

1. De hele tekst lezen
2. Oriënterend lezen
3. Globaal lezen
4. Zoekend lezen

Lees de eerste alinea.

Bekijk de tussenkopjes.

Lees de titel.

Bekijk de afbeeldingen.

Let op anders gedrukte woorden.

Geef antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst?

Hoe ziet de indeling van een tekst er vaak uit?

1. Inleiding - middenstuk
2. Titel - inleiding - middenstuk
3. Inleiding - middenstuk - slot
4. Inleiding - deelonderwerpen

Wat is een deelonderwerp van een tekst?

Hoe verschillen het onderwerp van een tekst en de hoofdgedachte van een tekst met elkaar?

Twee jongens ernstig gewond aan 

handen na afsteken illegaal vuurwerk

Bij het afsteken van vuurwerk zijn zaterdag 

twee minderjarige jongens in Gelderland 

zwaargewond geraakt aan hun handen. In zowel 

in Arnhem als in Nijmegen ging het mis bij het

afsteken van cobra's, bevestigt de politie na 

berichtgeving van het AD.

De twee jonge tieners zijn met ernstig letsel naar 

het ziekenhuis gebracht. Volgens de politie ziet 

het ernaar uit dat ze een hand moeten missen.

"Ernstig letsel door vuurwerk zien we vaker met 

Oud en Nieuw, maar nu zien we het nog twee 

dagen later", aldus een woordvoerder van de politie.

Cobra's vallen onder de zwaarste categorie vuurwerk en zijn illegaal.

Slot

Geen slot

Titel

Middenstuk

Inleiding

Wat weet je nu?

1. Studerend lezen

2. Tekstdoelen: informeren en amuseren

3. Een schematische samenvatting maken

4. Leespubliek

5. Het uitleggend tekstverband

6. Een instructie schrijven

Welke tekstvorm hoort bij het tekstdoel amuseren?

1. boekbespreking
2. sportverslag
3. interview
4. verhalenbundel

Instructie

Andere tekstsoort

advertentie

sportverslag

recept

nieuwsbericht

knutselopdracht

interview

handleiding

gebruiksaanwijzing