8.1 Opbouw en afbraak van stoffen in ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Examenvraag

8.1 Opbouw en afbraak van stoffen in ecosystemen.

Leerdoelen

• Je legt uit hoe stoffen zoals koolstof en stikstof via kringlopen door een ecosysteem gaan.
  
  
• Je legt uit hoe energiestromen in een ecosysteem verlopen.
  
  
• Je beschrijft factoren die invloed hebben op de afbraak van organische stoffen.

Organisatieniveau

• Individu = een enkel organisme.
  
  
• Populatie = groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied.

Organisatieniveau

• Levensgemeenschap = alle populaties die in een ecosysteem leven.
  
  
• Ecosysteem = Een gebied met alle niet-levende natuur en alle organismen in dat gebied.

Abiotische & Biotische factoren

De eekhoorn ondervindt veel invloeden, hoeveel abiotische invloeden tel je?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Als je eet, krijg je .... binnen.

1. Organische stoffen
2. Anorganische stoffen
3. Zowel anorganische als organische stoffen

organisch <-> anorganisch

Even paar vragen:

1. Wie maken er organische stoffen uit anorganische stoffen?

A. De consumenten 

B. De producenten

C. De reducenten

D. Zowel de reducenten als de producenten

2. Zuurstof, fosfaat, water, koolstofdioxide en nitraat zijn...

A. Anorganische stoffen

B. Organische stoffen

3. Welke elementen bevatten alle organische stoffen?

4. Wat is het verschil tussen autotroof en heterotroof?

Ecologie

• Producenten = Organismen die eigen organische stoffen opbouwen uit anorganische stoffen.
• Consumenten = organismen die zich voeden met andere organismen.

Consumenten

• Herbivoor (Planteneter) = dier dat alleen planten.
  
• Omnivoor (Alleseter) = dier dat zowel vlees als planten eet.
• Carnivoor (Vleeseter) = dier dat alleen vlees eet.
  

Detrivoren

• Detrivoren = Consumenten die detritus (dood organisch materiaal) zoals dode organismen opeten. Ze breken dit verder af tot fijner dood organisch materiaal.
  

Reducenten

Reducenten = micro-organismen (bacteriën, lagere schimmels) die de door detrivoren verteerde organische stof verder afbreken en omzetten in anorganische stoffen. Bijv. koolstofdioxide, water en anorganische voedingszouten.

MINERALISATIE

Composteren

Composteren is het gecontroleerd afbreken van organische stoffen.

  

Het composteringsproces leidt tot de vorming van compost, een vruchtbare aarde die geschikt is voor plantengroei.

Ecologische voetafdruk: geeft de oppervlakte van de aarde weer die je nodig hebt voor jouw leefstijl.

 'Into The Great Wide Open'

Festivalgangers gooien maaltijdresten, fruitafval en organisch afval zoals vogelveren in de gft-bak op het terrein.

Dieren zoals slakken, pissebedden en wormen starten de afbraak van het organisch afval. 

Reducenten: organismen die betrokken zijn bij de afbraak en omzetting van organisch materiaal

Anaeroob & aeroob

• Reducenten die aan verbranding kunnen doen met zuurstof hebben veel meer energie =>  snellere afbraak organische materiaal. Bijzondere vorm van autotroof is chemo-autotroof
  
• Sommige bacteriën halen hun energie uit chemische reacties en maken daarbij organische stoffen => producenten
  

Een voedselketen loopt altijd volgens een vaste opbouw: 

  Producenten 

Reducenten

Consumenten 1e orde (herbivoor)

Consumenten 2e orde (carnivoor)

Belangrijke begrippen:

• Voedselkringloop = een kringloop van mineralen en andere voedingsstoffen 
• Producten = organismen die organische stoffen maken door fotosynthese
• Consumenten = dieren die glucose en andere organische stoffen gebruiken
  
• Afvaleters (detrivoren) = bodemdieren die het afval van producenten/consumenten eten
  
• Reducenten = bacteriën en schimmels die natuurlijk afval afbreken tot mineralen
  

Welke groep hoort bij nummer 1?

1. Reducenten
2. Afvaleters
3. Producenten
4. Consumenten

Welke rol spelen consumenten in een voedselkringloop?

1. Nemen mineralen op en maken organische stoffen
2. Zetten organische stoffen om in andere organische stoffen
3. Breken organische stoffen af tot mineralen
4. Nemen organische stoffen op en maken anorganische stoffen

Huiswerk

- maken opdrachten 8.1