Lear mar Frysk - module 2 - les 5

• Fries
• Beroepsopleiding

Lear mar Frysk module 2 - les 5

Les 5 Dat raast oan de protters

Dat is heel erg.

Dit is in les oer eat oanrekommandearje of bekritisearje.

Wurklist

• Weromsjen op de les fan ôfrûne wike (húswurk en lochboek beprate)
• Harkje, lêze en útspraak oefenje (oer oanrekommandearje of bekritisearje)
• Grammatika (eigenskipswurden en graadbûging = bijvoeglijk naamwoorden en trappen van vergelijking)
• Om thús te dwaan (húswurk)
  

• Neigesetsje filmke Fascinating Friesland

Opdracht 6, 9 (brûke we yn de les), 10, 11 en 12.

Opdracht 1

Beskriuw 

watsto dochst oan frijwilligerswurk 

of 

watsto dochst om in oar te helpen.

Opdracht 2: harkje, lêze, útspraak

Ik lês de tekst foar, lês mei.

(wol immen in foarlêsbeurt?)

We beprate drege wurden.

Dêrnei beäntwurdzje jim fragen.

koel - kuolkast = brekking

koel wurdt 'kuol...' yn gearstalling.

Opdracht 2: 'Ferslach test kuolkasten'

De antwurden steane letterlik yn de tekst.

1. Hoefolle kuolkasten hat de 'Consumentenbond' test?

2. Binne der ek ôfrieders?

3. Binne der ek ferskillen tusken de kuolkasten?

4. Hoe dogge de ynboufrieskasten it yn de test?

5. Wat hâlde se oer it algemien wol better stabyl? (Geef Frysk: 'oer it generaal')

6. hoe dogge de tafelmodellen sûnder friezer it yn de test?

7. Hokker sifer krijt it bêste tafelmodel kuolkast?

8. Hoe sjocht in koelfrieskombinaasje derút?

9. Wat is it ferskil mei in Amerikaanske kuolkast? (Brekking sjoch notysje)

10. Wat is in goede kar as de romte beheind is?

11. Hokker eigners binne it minst tefreden?

12. Hokker merken dogge it wol goed?

Lês de fraach foar en jou antwurd yn in hiele sin.

1. De 'Consumentenbond' hat mear as tachtich frijsteande en ynboukuolkasten test.
2. Ja, der binne acht ôfrieders.
3. Ja, der binne nochal wat ferskillen tusken de frijsteande kuolkasten en de ynboumodellen.
4. Dy dogge it wat minder goed as de frijsteande kuolkasten.
5. Se hâlde oer it algemien better de temperatuer binnen de kuolkast en de friezer stabyl.
6. Dy dienen it in stik better as de hege ynboumodellen mei friezer.
7. It bêste tafelmodel kuolkast kriget in dikke 8.
8. In koelfrieskombinaasje hat in apart grut koel- en friespart boppe elkoar.
9. In Amerikaanske kuoolkast hat it koel- en friespart neist elkoar.
10. Dan is in tafelmodel kuolkast in goede kar.
11. De eigners fan in Etna en in Nordland kuolkast binne it minst tefreden.
12. Liebherr, Miele en Pelgrim kuolkasten dogge it it bêst.

Amearika - Amerikaanske

Brekking = ferdwynt de klam, dan ferdwynt ek it twalûd.

Amearika > klam op ea

Amerikaanske > klam op aa

Opdracht 3: Harkje en útspraak

1. It foldocht my hiel goed.
2. Ik kin my der wol mei rêde.
3. Dit skjinmakkersguod wurket goed.
4. By dat Sineeske restaurant kinst lekker ite.
5. It wie wol yn te nimmen.
6. It wie net sa djoer en dochs lekker.
7. Besykje dit mar ris.
8. By dy kleanwinkel jouwe se goede advizen.
9. Dit kofjesetapparaat kin ik dy oanrikkemandearje.
10. Dat moatst altyd dwaan!

1. As ik dy wie, soe ik der noch mar ris oer neitinke.
2. Dit hat in misstap west.
3. Kin ik myn jild weromkrije?
4. Ik wol dit graach ruilje.
5. Ik wol in klacht yntsjinje.
6. Ik bin net sa tefreden oer dit produkt.
7. It wie net in grut sukses / súkses.
8. Dêr kom ik nea wer!
9. Se hawwe der gjin goede service.
10. Ik wie net sa wei fan it iten dêr.

aanbevelen - bevalt - Chinees - duur - indienen - lekker - niet positief - nooit - probeer 

Yn hokker sin stiet de Fryske oersetting fan:

HINT: ast in wurd as 'yntsjinje' stadich seist witst ek hoe'tst it skriuwe moatst.

Lês hieltyd earst in sin foar.

De hiele groep seit de sin nei of kursisten krije om bar in beurt om foar te lêzen.

Brûk de ynfolstreekjes om oersettingen op te skriuwen (steane ek achter yn it boek).

Skriuw (sûnder spiken) op yn it Frysk:
indienen

yntsjinje

Skoft

Opdracht 4: Wurdskat feiligens

bêste

yngeand test

hoe goed

brûkersgemak

ferbrûk

skoare

minste

ôfrieders

ferskillen

dikke foldwaande

...

ûnfoldwaande

rapportsifer

in goede kar

(ûn)betrouber

ûnderfregen

konsuminten

tefreden

prestaasjes

gebrûk

konsumintepanel (gjin tusken n)

...

Betink sels noch fiif wurden > tsjinstellingen / synonimen

Bepraat oersettingen (achter yn it boek)

Kursisten betinke der sels wurden fiif by, bygelyks tsjinstellingen / synonimen.

Opdracht 5: dialooch

Wurkje yn twatallen. Skriuw in dialooch (4 sinnen) út. 

Kinst sintsjes fan opdracht 3, 4 en Frysker brûke.

Wês taret op in foarlêsbeurt.

1. Wat fynsto fan dat nije ôfwaskmiddel?
2. ... ... Kin ik myn jild weromkrije?
3. ... ... Ik woe wol dat ik it noait kocht hie!
4. Kin ik dit ruilje? It past my net.
5. Hasto wolris by dy pizzeria iten?
6. ... Besykje dit mar ris!

Tink nei oer wurdskat en sinsbou mar it mei fonetysk, stavering is net wichtich.

Jou yn 't foar oan de twatallen troch hokker dialooch se foarlêze moatte.

Tiidwurden

Wês wach by it brûken fan de tiidwurden: 

bliuwe - gean - komme.

Tink yn oplossingen!

- lit se fuort

- brûk se mei ('te' +) -n

- verfang se troch wat oars

Lesboek side 47-49 trochnimme !!!

Opdracht 6: doelfoarm tiidwurden

Kies a of b.

Lesboek side 61

Antwurden 

1. b. Sjoch, it sil reine, de earste drippen falle al. (gean ferfange)
2. a. It wie mar in lyts eintsje, dat wy gongen rinnende. (ynfinityf + -n nei gean)
3. a. Boartsje no mar moai! (gean fuortlitte)
4. b. Nei skoaltiid geane de jonges te fuotbaljen. (gean + te + -n)
5. b. It moaie waar hâldt mar oan. (bliuwe ferfange)
6. a. Myn broer en de frou útfanhúzje hjir oant sneon. (bliuwe fuortlitte)
7. a. Dy jonge seurt mar troch oer in nije racefyts. (bliuwe ferfange)
8. a. As it snijen sa oanhâldt, kinne wy moarn de doar net út. (bliuwe ferfange)
9. a. Mem kaam te sjen, oft ik myn húswurk al makke hie. (komme + te +-n)
10. b. It buorfamke komt fan 'e jûn by ús te húswarjen. (komme + te + -n)
11. a. Hy kaam hurd oanrinnen, doe't er my seach. (ynfinityf + -n nei komme)
12. b. Ik hearde him in ferske sjongen. (ynfinityf + -n nei hearde)

Dit is in werhelling fan de doelfoarm fan de tiidwurden.

De kursisten hawwe as húswurk fan les 4 de grammatika trochlêzen en de bybehearrende oefening makke.

Freegje oft eltsenien de útlis begrepen hat. Doch dêrnei dizze oefening.

Grammatika

Eigenskipswurden

Dit is in izeren lûkbealch.

It is in moaienien.

It hat in grutte reekplom.

Dat is wat moais.

It is ús nije trein.

Sa'n swart meunster haw ik noch nea sjoen.

(bijvoeglijk naamwoorden)

FOTO

Veluwsche Stoomtrein Maatschappij

https://stoomtrein.org/en/eerste-vsmsloc/

Eigenskipswurd (bijv. nw)	selsstannich	ferbûging
wurch	Ik bin wurch.	De wurg e man.
- en + - ien (yn stee fan haadwurd (zelfst.nw.)	Do bist moai.	Do bist ek in moai en . Do bist ek in moai en ien .
eat, neat, wat, safolle, hoefolle, allerhanne - s	Dat is moai.	Dat is wat moai s . Dat is neat bysûnder s .
besitlik foarnamwurd + in ' de ' wurd = - e (wol -e) in ' it ' wurd = -e (gjin -e)		Myn nij e bank ( de bank) Myn nij bankje (it bankje) Myn nij boek. ( it boek)
in, sa'n, hoe'n gjin, elts, + in ' it ' wurd = -e (gjin -e)		Dat is in grut fabryk. ( it fabryk) Hy hat gjin griis burd. ( it burd)
Ierdrykskundige eigenskipswurden - er		De Drachtst er feart. De Rypst er toer.
Stoflike eigenskipswurden - en		It izer en stek. De katoen en jurk.

Lesboek side 76-77 trochnimme !!!

Eigenskipswurd = bijvoeglijk naamwoord

Haadwurd = zelfstandig naamwoord

Lidwurd = lidwoord

Ierdrykskundich eigenskipswurd = aardrijkskundig bijvoeglijk naamwoord.

Stoflik eigenskipswurd = stoffelijk bijvoeglijk naamwoord.

Grut

Grutter

Grutst

Graadbûging = trappen van vergelijking

Lesboek side 77 trochnimme !!!

Graadbûging = trappen van vergelijking

Stellende trep	Fergrutsjende trep	Oertreffende trep
swier	swierd er	swier st
einigjend op -l / -n mâ l / ti n	mâl er / mâl der tinn er / tin der	mâl st tin st
einigjend op -s wii s	wiz er	wiis t (gjin -s)
einigjend op -st / -sk far sk	farsk er	meast farsk
ûnregelmjittige foarmen folle goed graach in bytsje	mear better leaver minder	meast bêst leafst minst

Eigenskipswurden mei graadbûging (= bijv. nw. in trap v. vergelijking)

Stellende trep = stellende trap

Opdracht 8, 9 (                                           ), 10, 11 en 12.

www.edufrysk.nl

* harkje nei de teksten

* kompjûter sjocht dyn wurk nei

wat soesto toeristen fertelle wolle oer dyn eigen doarp of stêd

Opdracht 9 dogge we krekt even oars. Is der wat oer dyn eigen doarp of stêd te fertellen datst nijsgjirrich fynst.

 

Foar opdracht 11 praatst mei in oar yn it Frysk bûten de lessen om. It is wichtich datst meardere aksinten hearst.

YouTube

Fascinating Friesland 2013

https://youtu.be/Gi8Ki3HOf8Y

Frysk ferstean & Frysk prate

Sinnen langer meitsje

We begjinne mei ien wurd en meitsje dêr in sa lang mooglike sin mei. Bygelyks: 

A seit 'buro'

B seit 'Ik haw in buro'

C seit 'ik haw in buro fan hout'

D seit 'Ik haw in buro fan hout yn myn keamer' 

E seit ...

Favorite tv-programma's

Freeslike tv-programma's

Wurkje yn groepkes. Fertel elkoar oer favorite en freeslike telvyzje.

Fertel wat dyn favorite tv-programma is en wêrom.

Fertel watst it freeslikste tv-programma fynst en wêrom.

Miskeap

Wat hat jimme grutste miskeap ea west?

Skriuw earst in pear wurden op en fertel dêrnei oan de groep.

We sille dy ek in pear fragen stelle.

Opdracht 7: prate oer 'Hûs ferkeapje'

boujier

lytser wenje

buert

trije pluspunten

minpunt

tún op it suden

moderne keuken

romme sliepkeamers

fernijde badkeamer

isolearre

renovaasje

souder / garaazje

gjin parkearromte

Jim wolle graach jim hûs ferkeapje. By de makeler moatst jim hûs oanpriizgje. Fertel yn hokker jier oft it hûs boud is. Jim wolle graach wat lytser wenje, it hûs is tige geskikt foar in jonge húshâlding. Der wenje in soad bern yn 'e buert. Jou trije pluspunten en in minpunt fan it hûs.

Wurkje yn twatallen: A begjint, B reagearret.

Mooglike fragen:

1. Wêrom wolle jimme graach fuort?

2. Yn hokker jier is it hûs boud?

3. Fertel ris wat oer de yndieling fan it hûs.

4. Yn watfoar buert wenje jim no?

Soargje dat der yn wikseljende twatallen wurke wurdt.

Doch de opdracht earst in kear foar mei ien fan de kursisten.

Freegje oft ien twatal it petear foar de groep dwaan wol.