9.2 Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.2 Nationalisme blz. 236

Het schilderij van Jan Willem Pieneman (1779-1853)is een voorstelling van Jacob Hobein(1810-1888), de redder van de Nederlandse vlag onder vijandelijk vuur. Jacob Hobein wist op 18 maart 1831 de vlag van Nederland van een gestrande sloep, die in handen was van muitende Belgen, te redden. De schilder heeft dit schilderij een jaar later in 1832 geschilderd.

Kenmerkend aspect

De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, nationalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Het begrip nationalisme uitleggen
• Verklaren hoe de Verlichting en de Romantiek tot het nationalisme heeft geleid
• Uitleggen op welke manier de overheid het nationalisme kan bevorderen
• Verklaren waarom geschiedenis in Duitsland extra belangrijk was

Nationalisme

Nationalisme: -->1 volk, 1 staat

Extreme trots op het eigen volk en land:
'Ons land is het beste!'

Begrip

In de 19de eeuw ontstaat het nationalisme.

Kern van het nationalisme is dat mensen bij een volk of staat horen en een gemeenschappelijke taal, cultuur en geschiedenis delen. 

Oorsprong van nationalisme ligt in zowel de Verlichting als in de Romantiek.

nationalisme: 

social contract

Oorsprong

De Verlichting onderstreepte het belang van de burgers die samen moesten werken.

De Romantiek zet zich af tegen het wetenschappelijke en universele karakter van de Verlichting. 

De emotie en het innerlijke speelt een grote rol volgens Romantici. Nadruk op mythische verleden in plaats van hedendaagse realiteit. 

Caspar David Friedrich Het doek toont een eenzame, elegante figuur die over een zee van mist wegkijkt naar een woest berglandschap. Hij staat op een donkere, vanuit de voorgrond omhoog rijzende rots, die een ideaal uitkijkpunt vormt. De stok in zijn rechterhand onderstreept dat hij een wandelaar is, hetgeen verwondering oproept dat hij zo hoog is gekomen. De in mist gehulde heuvels en bergtoppen zijn imposant en overweldigend. Ver erboven ligt een wolkenband, die refereert aan wat in de tijd van de romantiek het verhevene werd genoemd. De compositie vertoont de neiging om dichtbij en veraf naadloos in elkaar over te laten lopen.

Creatie

Onder invloed van nationalisme creëert de overheid de samenhorigheid.

Hiervoor gebruiken ze onderwijs (één taal, één geschiedenis) en kunst waarin de gedeelde geschiedenis centraal staat.

Op wereldtentoonstellingen laten landen aan elkaar zien waar zij tot in staat zijn. 

Duitsland

Na het einde van het Heilige Roomse Rijk (1806) bestaat "Duitsland" uit losse koninkrijken.

Pogingen tot eenwording of democratisering mislukken tot 1871. 

Na oorlog met Frankrijk bindt Bismarck de Duitse staten aan Pruisen. 

Geschiedenis is in het nieuwe keizerrijk extra belangrijk.

Deze les: 9.2 nationalisme

Terugblik op nationalisme

Aan de slag met de vragen 4,7,8 en 9

PO

Wat is GEEN idee uit de Verlichting?

1. Democratie
2. Natuurlijke rechten
3. Volkssoevereiniteit
4. Trias Politica

Wat waren twee oorzaken van nationalisme?

1. Verlichting & wetenschappelijke revolutie
2. Romantiek & Franse revolutie
3. Romantiek & Verlichting
4. Verlichting & Franse revolutie

Geef een aantal voorbeelden waarop het nationalisme in de 19e eeuw werd gestimuleerd.

Op welke manier droeg het gedachtegoed van Rousseau bij aan het ontstaan van het nationalisme?

Verklaar waarom de opkomst van nationalisme zorgde voor spanningen in Europa.

9.2 Maken vraag 4,7,8 en 9 en 11

1861 Italië ontstaat

Wie niet van voetbal houdt maar wel van muziek (of goed gecoiffeerde mannen), doet er goed aan de televisie aan te zetten als Italië een voetbalinterland speelt. Het volkslied van Italië, Il Canto degli Italiani, wordt door vriend en vijand beschouwd als een van de mooiste volksliederen van Europa. En daarnaast  zingen de Italiaanse voetballers doorgaans vol overgave mee.

Van de Alpen tot Sicilië

Legnano is overal,

alle mannen van Ferruccio

hebben een hart en een hand,

de kinderen van Italië

noemen zich Balilla,

in ieder klokgelui

weerklinken de vespers.

In deze strofe wordt verwezen naar episodes in de geschiedenis

aan de slag met het po