2.2 Fascisme en communisme

• geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

2.2 fascisme en communisme

TOTALITAIRE

REGIMES

Leerdoelen:

* Je kunt uitleggen dat de eerste wereldoorlog een rol speelt bij de opkomst van het fascisme

* Je kunt uitleggen waarom het fascisme een anti-leer wordt genoemd

* Je kunt (ten minste) vier kenmerken van het fascisme noemen

* Je kunt uitleggen hoe Mussolini aan de macht komt

* Je kunt uitleggen hoe Italië vanaf 1922 in een totalitaire staat verandert

* Je weet welke buitenlandse politiek gevoerd werd door Mussolini

Benito Mussolini (1883-1945)

- aanvankelijk een overtuigd socialist

- hoofdredacteur blad Avanti

- ontslagen na artikel

  waarin hij pleit voor

  deelname aan de

  oorlog 

- richt tijdens de oorlog een nieuwe

  krant op (Het volk van Italië).

- deze krant wordt later de spreekbuis

  van het fascisme

- gebiedsuitbreiding ten koste van het

  Habsburgse rijk is het grote doel

Na WO I grote ontevredenheid, zodat er kansen kwamen voor het fascisme:

- de (slappe) democratische regering had zich bij de

  vredesbesprekingen een loer laten draaien (te weinig

  gebiedsuitbreiding).

- de regering trad te slap op tegen het RODE GEVAAR

  (stakende fabrieks- en landarbeiders)

Herkomst naam fascisme:

- naam van de

  knokploegen

  van Mussolini

 (geweld)

- naam van een

  oud machts- 

  symbool

  Romeinse rijk

  (nationalisme)

Fascisme keert zich tegen de democratische maatschappij, die zijn wortels vond in de Verlichting.

Fascisme wordt wel aan ANTI-LEER genoemd:

- tegen gelijkheid

- tegen liberalisme

- tegen socialisme/communisme

- tegen de parlementaire democratie

- tegen kapitalisme

Biedt onderdak aan ontevredenen!

DE REVOLUTIE IN ITALIË

Cartoon uit de (Groene) Amsterdammer van 4 november 1922

Mussolini: "Wij zijn tegen het bolsjewisme, tegen de sociaal-democratie, tegen de katholieke boerenarbeiderspartij, tegen Engeland, tegen....

Koning: "maar..maar.. waar ben je dan eigenlijk voor?" 

KENMERKEN VAN HET FASCISME

1. Extreem nationalisme. "Jij bent niets, de staat is alles."

2. Verheerlijking van geweld. "Liever één dag leeuw, dan

    honderd jaar schaap."

3. Gevoel boven verstand. "Niet denken maar doen."

4. Het leidersbeginsel. "Mussolini heeft altijd gelijk."

Niets is veranderlijker dan de mens (Mussolini)

- van pacifist naar militarist

- van socialist naar fascist

- van republikein naar verdrag

  met koning

- van atheïst naar verdrag met

  de paus

- van held naar verschoppeling,

  naar....?

Leerdoelen:

* Je kunt uitleggen waarom Lenin de NEP invoerde

* Je weet op welke wijze Stalin de nieuwe leider van de SU wordt

* Je kunt uitleggen waarom Stalin een einde maakte aan de NEP

* Je kunt uitleggen welke economische politiek Stalin voerde vanaf 1928

* Je kunt uitleggen dat de collectivisatie in dienst stond van de

   industrialisatiepolitiek

* Je weet welke groepen door Stalin gezien werden als volksvijanden en

   welke rol de geheime dienst hierin speelde

* Je kunt uitleggen hoe Stalin zich ontpopte tot de Rode Tsaar

Nieuwe

Economische

Politiek

Testament?

Wat houdt de NEP in en waarom werd deze ingevoerd?

STRIJD OM DE OPVOLGING

Trotski

- beste papieren, maar arrogant

- goede organisator (Rode Leger)

Stalin

- partijtijger

- had als secretaris-generaal

 veel invloed

- wint (ondanks testament Lenin)

In 1928 is Stalin de nieuwe machthebber en breekt met de NEP.

Stalin wil de SU binnen 10 jaar omturnen tot een industriële grootmacht.

1. Nadruk op zware industrie via planeconomie (vijfjarenplannen)

2. Landbouw in dienst van industrialisatie, daarom

    collectivisering:

    - minder boeren nodig (arbeidskrachten in fabrieken)

    - meer efficiëntie, winsten investeren in industrie

Propagandaprenten

Stachanov als propagandistisch voorbeeld. Deze arbeidersheld produceerde veel meer steenkool dat het quotum voorschreef.

Met mensen die het quotum niet haalden liep het minder goed af...

In de Oeral werd binnen een paar jaar tijd een stad uit de grond gestampt: MAGNITOGORSK.

- hoogovens

- prestige object

- dwangarbeiders

-ideaal en werkelijkheid

LANDBOUWPOLITIEK:    - Collectivisatie

                                           - Kolchozen (en Sovchozen)

                                           - Koelakken

                                                                   

Collectivisatie was bepaald geen succes. Berucht werd de zogenaamde HOLODOMOR in de Oekraïne

DE GROTE ZUIVERINGEN

Showprocessen

De man achter de Grote Zuiveringen, Nikolai Jezjov, valt uiteindelijk zelf ook in ongenade.

Stalin, de Rode Tsaar.  Persoonsverheerlijking