H7 Herhaling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 7

Herhalen

Wat ga je doen

Kies een van deze 3 opties:

• Extra uitleg 
• Samenvatting (af) maken 
• Oefentoets maken in LessonUp
• Test jezelf -> in digitale omgeving

Leerdoelen: 7.1 Gezond eten

• Beschrijven waar eetgewoonten vanaf hangen.
• Het verschil tussen een voedingsmiddel en voedingsstof beschrijven en hier voorbeelden van noemen.
• Beschrijven wat voedingsvezels zijn en wat de functie hiervan is.
• Het verschil beschrijven tussen energierijke stoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen en hier voorbeelden van noemen
• Uitleggen hoe de schijf van vijf ervoor zorgt dat je gezond blijft en voorbeelden kunnen noemen uit elk vak.
• Beschrijven wat gezonde en ongezonde tussendoortjes zijn en beschrijven waarom het ongezond is om het ontbijt over te slaan.
• Beschrijven hoe en waardoor eten kan bederven

Leerdoelen 7.2: energie

• Je kunt uitleggen hoe je aan energie komt
• je kunt uitleggen waarom iedereen vetten nodig heeft en je kunt uitleggen waarom teveel vet en suiker slecht voor je is.
  
• je kunt de delen van een tand of kies in een tekening aanwijzen.  
• je kunt omschrijven hoe cariës ontstaan.

Hoe kom je aan ernergie?

Je gebruikt energie om:

warm te blijven, te bewegen, na te denken, je eten te verteren

Deze energie haal je uit je eten en drinken.
Hierin zitten energierijke stoffen.

Energierijke stoffen:

1. koolhydraten = verzamelnaam voor zetmeel en suikers (glucose en gewone tafelsuiker)
2. vetten

Energierijke stoffen

Koolhydraten 

Verzamelnaam voor zetmeel en suikers. 

Zetmeel zit in brood, aardappelen en pasta. Suikers, zoals glucose en tafelsuiker, zitten bijvoorbeeld in zoet broodbeleg, snoep en koek. 

Vetten 

zitten bijvoorbeeld in olie, margarine en noten. Het is niet verstandig om vlak voor het sporten veel vet te eten, want het duurt lang om vet te verteren. 

Hoeveel energie heb je nodig?

Dat hangt af van je:

-  leeftijd.

-  hoeveel je beweegt.

-  geslacht.

Hoeveel energie heb je nodig?

Energie wordt aangegeven met joules.

Verpakking: kilojoules (Kj) = 1000 joules

Energie ook vaak aangegeven in calorieën. 

1 kilocalorie (1 kcal) 1 kcal= 1000 calorieën.

Je kunt kilojoules en kilocalorieën 

in elkaar omrekenen

Calorieën

Bekijk het filmpje over calorieën in de volgende dia.

https:

Waarom matig met suiker en vet?

Leerdoel: Je kunt uitleggen waarom teveel vet en teveel suiker eten niet goed voor je is.

Je hebt ongeveer 250 gram koolhydraten (suikers & zetmeel) per dag nodig:

Wanneer heb je meer nodig?

Niet alle koolhydraten zijn gezond, bijvoorbeeld suikers.

Suikers kunnen zorgen voor tandbederf/ cariës (=gaatjes in je tanden en kiezen)

Hoe ontstaat een gaatje?

Leerdoel: je kunt uitleggen hoe een gaatje ontstaat, hiervoor moet je de onderdelen van een tand/ kies in een schematische tekening kennen.

• Suiker wordt omgezet in zuur door bacteriën, dit zuur tast tandglazuur aan.
• Hierdoor lost tandbeen op en ontstaat een gaatje.

Waarom matig met vet?

Je hebt ongeveer 70 gram vet per dag nodig.

Krijg je meer energierijke stoffen binnen 

dan je lichaam nodig heeft dan slaat je lichaam 

dit op als vet en word je dik.

Overgewicht is ongezond

Hartziekten

Vernauwing bloedvaten- hoge bloeddruk

Vernauwing van bloedvaten in kransslagader: gevaar hartinfarct

Hartinfarct= door een vernauwing in de kransslagader komt er te weinig bloed met zuurstof en voedingstoffen bij het hart, hierdoor sterft een stukje van de hartspier af.

Leerdoelen 7.3 Bouwen en beschermen 

1. Beschrijven uit welke onderdelen een cel is opgebouwd en voorbeelden van cellen noemen.
   
2. Beschrijven hoe een organisme kan groeien en wat daarvoor nodig is en voorbeelden kunnen noemen van bouwstoffen
   
3. Beschrijven wat beschermende stoffen zijn en hier voorbeelden bij noemen.
   
4. Uit een tabel aflezen wat de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is per leeftijdsgroep en per voedingsmiddel of voedingsstof.
   

Leerdoelen 7.3 Bouwen en beschermen

5. Uitleggen wat een gebreksziekte is en hier voorbeelden van kunnen noemen.

6. Het verschil in functie beschrijven tussen verschillende voedingsstoffen zoals vitamine A, B, C en D, IJzer en Calcium, en kunnen benoemen in welke voedingsmiddelen deze stoffen voorkomen.

7. Het verschil beschrijven tussen anorexia nervosa en boulimia nervosa.

Bouwstoffen

Cellen

Als je groeit, maakt je 

lichaam meer cellen. 

Hiervoor zijn bouwstoffen nodig: 

eiwitten, mineralen en water.

 Ook vetten zijn bouwstoffen.

Cellen

Volwassenen groeien niet meer, maar zij hebben wel bouwstoffen nodig. Dat heeft drie redenen:

1. Je lichaam moet cellen vervangen
2. Je lichaam moet cellen repareren
3. Water moet aangevuld worden

Opbouw van cellen

Bouwstoffen hoeveel nodig:

Water: ongeveer 1,5 liter per dag.  70% via drinken 30% via voeding

Eiwitten: ongeveer 70 gram per dag (Vlees, vis, kaas, eieren en peulvruchten)

Vetten: ongeveer 70 gram per dag. (Boter, olie, margarine, vlees, kaas, melk en noten)

Mineralen: weinig van nodig. Voorbeelden zijn 1,2 gram calcium en 15 mg ijzer per dag. 

Als je gevarieerd eet, krijg je voldoende mineralen binnen. 

In brood, melk, vlees, vis en groente zitten mineralen. Ook in melk zit bijvoorbeeld calcium en in vlees zit ijzer.

Beschermende stoffen

Beschermende stoffen

In je voeding moeten voldoende beschermende stoffen zitten: vitaminen en mineralen. 

Vitaminen zorgen ervoor dat je lichaam goed blijft werken.

Mineralen zorgen dat je lichaam goed blijft werken, bijvoorbeeld je spieren en je zenuwen.

Beschermende stoffen: Vitaminen

Beschermende stoffen: Mineralen

Beschermende stoffen

ADH: aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van een bepaalde stof

Gebreksziekte: Ziekte die ontstaat door een gebrek aan vitaminen en mineralen.

Bijvoorbeeld: Te weinig vitamine A kun je last krijgen van nachtblindheid. 

gebreksziekte:                         gebrek aan:

scheurbuik                                    vitamine C

gebreksziekte:                         gebrek aan:

rachitis (Engelse ziekte)            vitamine D

gebreksziekte:                         gebrek aan:

- (nacht)blindheid                       vitamine A

- troebel hoornvlies

Eetstoornissen

Eetstoornis: een afwijkend eetgedrag. Anorexia nervosa en boulimia nervosa zijn daar voorbeelden van.

Gevolgen: patiënten krijgen te weinig bouw- en beschermende stoffen binnen. Ze krijgen daardoor allerlei klachten zoals afbreken van haren en nagels, een droge schilferige huid, vermoeidheid en zwakke botten en spieren.

Anorexia nervosa

Anorexia: Mensen met deze ziekte zijn als het ware verslaafd aan afvallen. Vaak zijn ze onzeker en krijgen ze zelfvertrouwen door te lijnen.

Mensen met anorexia zien zichzelf dikker dan ze in werkelijkheid zijn. 

Boulimia nervosa

Is een eetstoornis waarbij iemand last heeft van vreetbuien. Na zo’n vreetbui proberen mensen met boulimia het eten weer uit hun lichaam te krijgen. Dit doen ze door heel veel te bewegen, te braken of laxeermiddelen te nemen. 

Mensen met boulimia hebben vaak een normaal gewicht.

Leerdoelen 7.4 Voedsel verteren

1. Beschrijven hoe je eten door kan slikken en welke organen je daarvoor nodig hebt.
2. De weg van voedsel beschrijven van mond tot anus, en daarbij benoemen welke verteringssappen er bij welke organen bijkomen en wat deze verteringssappen doen.
3. De vorm en functie van de dunnen-, dikke en endeldarm beschrijven.
4. Beschrijven van enzymwerking en wanneer er een optimale enzymwerking is.

Leerdoel 7.4.1:

Beschrijven hoe je eten door kan slikken en welke organen je daarvoor nodig hebt.

Leerdoel 7.4.2:

De weg van voedsel beschrijven van mond tot anus, en daarbij benoemen welke verteringssappen er bij welke organen bijkomen en wat deze verteringssappen doen.

Peristaltische bewegingen 

Al klein genoeg:	Nog verteren:
Water Mineralen Vitaminen	Eiwitten Vetten Koolhydraten

Verteringssap

Verteringssap

Verteringssap

Verteringssap

verteringssappen

Mondholte	speeksel	verteerd zetmeel
Maag	maagsap	maakt voedingsstoffen klein
Twaalfvingerige darm	alvleessap	maakt voedingsstoffen nog kleiner	+ Gal: geen verteringsstof maar hulpstof. Maakt vet kleiner
Dunne darm	darmsap	laatste deel van vertering. hierna het bloed in

Leerdoel 7.4.3:

De vorm en functie van de dunnen-, dikke en endeldarm beschrijven.

Dunne darm

voedingsstof -> door darmwand -> naar haarvaten

Dikke darm + endeldarm

Water uit voedselbrij halen

Water -> door wand dikke darm -> naar bloed

Dikke massa blijft over = ontlasting 

Endeldarm slaat dit op. 

Is deze vol: De spieren van je anus ontspannen en de onverteerde voedselresten verlaten je lichaam.

Leerdoel 7.4.4:

Beschrijven van enzymwerking en wanneer er een optimale enzymwerking is

Enzymen

In verteringssappen zitten enzymen. 

Dit zijn de stoffen die de grote voedingsstoffen kleiner maken. 

Het enzym doet als volgt zijn werk:

1. Het enzym bindt zich aan de voedingsstof.
   
2. Het enzym knipt de voedingsstof in tweeën.
   
3. Het enzym laat los en kan daarna opnieuw dezelfde soort voedingsstof afbreken

apps.noordhoff.nl