Taalverzorging H1 en 2 - GL 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Taalverzorging

Herhaling H1 en 2
Zinsdelen
Leestekens
Samengestelde zinnen
Persoonsvormen in samengestelde zinnen

Zinsdelen - persoonsvorm

Er zijn twee manieren om de persoonsvorm te vinden:
- Maak een vraagzin; de persoonsvorm komt dan helemaal vooraan te staan.
- Doe de tijdproef; zet de zin in een andere tijd (van verleden tijd naar tegenwoordige tijd en van tegenwoordige tijd naar verleden tijd)

Zinsdelen - persoonsvorm

Belangrijk om te weten over de persoonsvorm: 
het is ALTIJD een werkwoord. 

Zinsdelen - onderwerp

Het onderwerp is te vinden door de volgende vraag te stellen:
Wie (soms: Wat) + persoonsvorm?

Het antwoord op deze vraag is het onderwerp.

Belangrijk om te weten bij het onderwerp: In een zin in gebiedende wijs staat geen onderwerp. 

Zinsdelen -  gezegde

Het gezegde bestaat uit alle werkwoorden uit de zin. 

Belangrijk om te weten bij het gezegde: Ook de persoonsvorm is onderdeel van het gezegde.
Let hierbij op scheidbare werkwoorden. 

Zinsdelen - lijdend voorwerp

Het lijdend voorwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen: 
Wat (soms: Wie) + gezegde + onderwerp?
Het antwoord op deze vraag is het lijdend voorwerp.

Zinsdelen - meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp kun je vinden door de volgende vraag te stellen:
Aan wie (soms: Voor wie) + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?
Het antwoord op deze vraag is het lijdend voorwerp.

Zinsdelen - meewerkend voorwerp

Belangrijk om te weten bij het meewerkend voorwerp:
- Er kan alleen een meewerkend voorwerp in een zin staan als er ook een lijdend voorwerp is.
- Een meewerkend voorwerp is altijd een levend (of dood) wezen.

Zinsdelen - bijwoordelijke bepaling

De bijwoordelijke bepaling kun je vinden door de volgende vragen:
Waar? Waarheen? Waarover? Waarom? Waardoor? Waarvandaan? Wanneer? Hoe? Met wie?

Belangrijk om te weten bij de bijwoordelijke bepaling:
Er kunnen meerdere bijwoordelijke bepalingen in één zin staan. 

Zelf aan de slag

1. Marit en Linde gaan samen een cadeau kopen voor Susanne.
2. Ze vieren met elkaar Sinterklaas. 
3. Susanne heeft een boek gevraagd.
4. Marit en Linde kunnen het boek helaas niet vinden in de boekwinkel. 
5. De verkoopster geeft aan dat ze het boek kunnen bestellen. 

Leestekens - . ? !

Aan het eind van een zin gebruik je een punt. Wanneer je een vraagzin maakt, gebruik je aan het eind geen punt maar een vraagteken.
Een zin met die je extra nadruk wilt geven, eindig je met een uitroepteken in plaats van een punt. 

Leestekens - : '....'

Als je citeert, gebruik je daarbij een dubbele punt en aanhalingstekens. 

Dat wat letterlijk gezegd wordt, moet je tussen haakjes zetten.

Chantal vraagt aan Mark: 'Kom jij vanavond op mijn feestje?'

Leestekens - '...'

Wanneer het citaat vooraan staat, dan gebruik je geen dubbele punt. In plaats van die dubbele punt gebruik je dan een komma.

'Ja, ik kom graag op je feestje,' zei Mark tegen Chantal. 

Zelf aan de slag

1. we gaan naar spanje frankrijk en duitsland in de kerstvakantie
2. dat is een behoorlijk eind rijden zei joep

3. rachel antwoordde dat is het zeker maar gelukkig hebben we een goede auto

Samengestelde zinnen

In iedere zin staat een persoonsvorm.
Een zin met één persoonsvorm noem je een enkelvoudige zin.
Een zin met twee of meer persoonsvormen noem je een samengestelde zin. 

In een samengestelde zin heb je ook twee onderwerpen. 

Samengestelde zinnen

Je kunt van twee enkelvoudige zinnen een samengestelde zin maken. Hierbij gebruik je vaak een voegwoord, zoals: en, maar, of, want

Zelf aan de slag

1. Johan gaat verhuizen. Hij pakt zijn spullen in. 
2. Maaike reist met de trein. Ze koopt een kaartje bij de winkel.
3. Jan heeft zin om te gaan wielrennen. Rick heeft daar geen zin in. 

Persoonsvormen in samengestelde zinnen

In een samengestelde zin staan twee of meer persoonsvormen.
Je kunt deze op de volgende manieren vinden:
- kijk of je de tegenwoordige of de verleden tijd moet gebruiken
- kijk of je enkelvoud of meervoud moet gebruiken

Wanneer de persoonsvorm in de enkelvoud staat, moet het onderwerp ook in het enkelvoud. Dit is hetzelfde met meervoud. 

Zelf aan de slag

1. Justin en Karin (hebben) gisteren een goed gesprek, dit (vinden) zij allebei erg fijn.
2. Louise (gooien) de bal in de basket en haar moeder (juichen) haar toe.
3. De brandweerauto (rijden) keihard door rood en (vliegen) bijna uit de bocht. 

Ik ben helemaal klaar voor de toets van aankomende woensdag!

1. Ja, zeker
2. Nee, ik zou graag nog extra oefenen